Ingezonden persbericht
Doos van barnsteen, ca. 1734
Barnstenen speeldoos
voor royal wedding
Rijksmuseum verwerft zeldzaam Oranje-bezit
Het Rijksmuseum heeft een zeldzame barnstenen speeldoos verworven uit
voormalig bezit van de familie Van Oranje-Nassau. De speeldoos in de vorm
van een schatkistje met daarin vier kleine doosjes voor kaartfiches, is
nagenoeg het enige barnstenen object dat aantoonbaar met de Oranjes kan
worden verbonden. Het draagt het alliantiewapen van erfstadhouder Prins
Willem IV en zijn vrouw Anna van Hannover en werd waarschijnlijk in 1734
als huwelijksgeschenk gegeven door de Pruisische koning. De speeldoos
krijgt vanaf 2013 een prominente plaats in de opstelling van de 18de eeuw in
het nieuwe Rijksmuseum.
Barnsteen, gevonden aan de kusten van de Oostzee, was in de 17de en 18de eeuw een
populair geschenk bij koninklijke huwelijken. In 1734 trouwde Prins Willem IV van
Oranje-Nassau (1711-1751) met de dochter van de Engelse koning George II, Anna van
Hannover, in St James's Palace in Londen. Waarschijnlijk was het de Pruisische koning
Friedrich Wilhelm I, die hen voor de royal wedding een kostbare barnstenen doos stuurde,
te gebruiken tijdens kaartspelletjes.
Zeer uitzonderlijk is, dat de speeldoos, en de vier kleinere doosjes die erin zitten, allemaal
het 'alliantiewapen' van Willem en Anna bevatten: hun twee familiewapens met elkaar
verbonden. Toen Anna in 1759 stierf werd in de inventaris van haar inboedel 'een groot en
een kleynder ambre kistje, in ieder vier quadrille kistjes met haare visjes (fiches)' aangetroffen. Door
vererving verdween de speeldoos vervolgens naar Duitsland maar kon door het
Rijksmuseum, mede met steun van de BankGiro Loterij, Vereniging Rembrandt,
Mondriaan Stichting en VSBfonds, weer voor Nederland worden verworven. De doos
krijgt vanaf 2013 een prominente plaats in de zalen van de 18de eeuw in het nieuwe
Rijksmuseum, het museum van Nederland.
Femke Diercks, conservator kunstnijverheid: Het speeldoosje is een schitterend voorbeeld van
barnsteenkunst, en vertelt ook een aantal historische verhalen. Dankzij het alliantiewapen, dat het direct
met huis van Oranje verbindt, is het een tastbare herinnering aan de ooit omvangrijke
barnsteenverzamelingen van de Oranjes én aan de populariteit van barnsteen als diplomatiek geschenk.
Voor beeldmateriaal: www.rijksmuseum.nl/persmap
Ingezonden persbericht