De Nederlandse Bank
Pensioenfondsen kochten per saldo aandelen bij tijdens crisis
Datum 7 april 2011
Thema Pensioenen
Pensioenfondsen kopen aandelen
De veertig grootste Nederlandse pensioenfondsen hebben op het
hoogtepunt van de financiële crisis per saldo voor 1,8 miljard euro
aandelen bijgekocht. Dit blijkt uit onderzoek van De Nederlandsche Bank
(DNB).
Pensioenfondsen hebben bijgedragen aan stabiliteit
Een analyse van aan- en verkopen van aandelen in oktober 2008 tot en
met maart 2009 laat zien dat de veertig grootste pensioenfondsen
(totale activa eind 2008 490 mrd euro, 85% van de sector) gezamenlijk
per saldo aandelen bijkochten. Dit was op het hoogtepunt van de
kredietcrisis, toen aandelenkoersen wereldwijd sterk daalden (de
wereldwijde aandelenindex MSCI World daalde met 28% in deze periode).
Het beleggingsgedrag van de pensioensector tijdens de crisis is dus
licht anticyclisch geweest en heeft bijgedragen aan financiële
stabiliteit. Ten opzichte van de totale omvang van de totale
beleggingsportefeuille was dit effect klein.
Herbalancering
De meeste pensioenfondsen gebruiken een strategie van herbalancering.
Als aandelenkoersen gedaald zijn, kopen fondsen aandelen bij om het
percentage aandelen in de beleggingsportefeuille op niveau te houden.
Andersom verkopen fondsen bij een dergelijke strategie aandelen als de
koersen zijn gestegen. Op macroniveau dempt deze strategie zowel
opgaande als neergaande bewegingen op de aandelenmarkt. Dat is goed
voor de financiële stabiliteit.
Beleggingsgedrag pensioenfondsen klein
De veertig grootste fondsen verschilden onderling aanzienlijk (grafiek
1). Een meerderheid van vierentwintig fondsen kocht tijdens de crisis
per saldo aandelen bij. In de grafiek zijn dat de fondsen met een
herbalancering groter dan 0. Vijf fondsen hadden zelfs een
herbalancering van meer dan 1. Dat betekent dat ze meer aandelen
aankochten dan nodig was om het percentage aandelen in hun
beleggingsportefeuille op peil te houden. Dit beleggingsgedrag kan als
anticyclisch beschouwd worden. Daartegenover staat dat zestien fondsen
per saldo aandelen verkochten. Bij drie fondsen in een dusdanige mate
dat dit als sterk procyclisch gedrag kan worden beschouwd. Een verband
tussen de mate van herbalancering en de dekkingsgraad is niet waar te
nemen. De angst dat fondsen met een lage dekkingsgraad tijdens de
crisis massaal risico's hebben afgebouwd door aandelen te verkopen, is
dus ongegrond gebleken. Het gedrag van de sector als geheel was per
saldo anticyclisch.
Doel van de analyse
Met deze analyse wil DNB meer inzicht geven in de invloed van het
beleggingsgedrag van pensioenfondsen op de economische cyclus. Daarbij
is niet alleen gekeken naar de totale waarde van de
aandelenportefeuille. Bij dalende beurskoersen daalt deze namelijk ook
zonder dat verkopen plaatsvinden. Er is gecorrigeerd voor de
waardevermindering door prijsdalingen om zo de echte aankopen te
vinden. Vervolgens is een maatstaf voor de mate van herbalancering
bepaald die varieert tussen -2 en 2, waarbij -2 staat voor sterk
procyclisch, 0 voor niet-cyclisch en 2 voor sterk anticyclisch
beleggingsgedrag.
Meer over Pensioenen
+ Pensioenen blijven achter bij loon- en prijsstijging