Gemeente Kapelle
Mei 1940: Wemeldingse omroeper kondigt oorlog af
De Wemeldingse dorpsomroeper Jacobus Houtekamer heeft het in mei 1940
buitengewoon druk met het bekendmaken van nieuwe berichten. Meermalen
per dag doet hij de ronde over het dorp en kondigt dan luidkeels een
nieuwe bekendmaking af. Hij krijgt één gulden (ca. vijfenveertig
eurocent) per bericht. In een paar dagen tijd verdient hij zo achttien
gulden. Die drukte heeft te maken met de oorlogssituatie: de Duitsers
zijn bezig Nederland te veroveren. Een bericht waarmee Houtekamer op 14
mei op straat komt, luidt dat de geruchten over een Nederlandse
capitulatie vals zijn. Achteraf weten we dat dit bericht wel klopt. De
Vesting Holland is op 14 mei al veroverd, nadat Rotterdam is
gebombardeerd. Om de verwarring, die toch al in de meidagen heerst,
onbedoeld nog groter te maken, laat het Commando Zeeland omroepen dat
er van capitulatie geen sprake is. Even later blijkt dat alleen in
Zeeland nog doorgevochten wordt. Het te hulp geschoten Franse leger
doet een poging langs het Kanaal door Zuid-Beveland de Duitse opmars
een halt toe te roepen, maar dat mislukt. Het merendeel van de
Wemeldingse bevolking wacht de opmars van de Duitsers niet af, en slaat
op de vlucht. Op 16 mei stoten de Duitse troepen door, en op 17 mei is
de bezetting een feit. Nu keren de bewoners terug naar hun dorp, dat
naar verhouding weinig geleden heeft. Een Duitse bevelhebber meldt zich
op het gemeentehuis en laat een serie nieuwe bekendmakingen omroepen
door Houtekamer. Zo worden diverse keren mannen van achttien tot zestig
jaar opgetrommeld om spitwerk in de omgeving van Yerseke te gaan
verrichten. Vermoedelijk wordt dan, in Duitse opdracht, al begonnen met
het ontmantelen van de Zanddijkstelling. Ander graafwerk vindt op het
dorp plaats: loopgraven bij de Zuidelijke Achterweg en het
Stationsgebouw moeten dicht worden gegooid, en verder dient er hier en
daar schade aan de wegen te worden gerepareerd.
De Duitsers willen dat alle wapens, munitie en militaire voorraden
worden ingeleverd. Auto's moeten in de garages blijven staan, vliegers
mogen niet worden opgelaten, vlaggen is verboden. Om voorbereid te zijn
op waterschaarste moet iedereen een voorraadje water in emmers en
tobben aanleggen. Straatjes schuren met water wordt
verboden. Winkeliers mogen op distributiebonnen niet meer artikelen
leveren dan voor één dag nodig is. Winkels moeten 's avonds om 20.00
uur dicht zijn. Regels voor verduistering, van vóór de bezetting,
blijven van kracht. Bij luchtalarm moet iedereen zich in veiligheid
brengen, eventueel onder de bomen schuilen. Vanaf zondag 19 mei wordt
de klok veertig minuten vooruit gezet naar Midden-Europese tijd. De
laatste berichten van Houtekamer gaan over de commissie die de
oorlogsschade gaat vaststellen, en de oprichting van een comité dat
kledingstukken voor getroffenen gaat inzamelen. Maandag 20 mei 1940
vergadering bij de Gezusters Korstanje, zegt het voort.
Archief voormalige gemeente Wemeldinge, vnr. 1786. Kladlijst van gedane
omroepingen 1940.
Frank de Klerk, Vier Mei Comité, Gemeentearchief Kapelle.