Raad van State: presentatie jaarverslag 2010

Persbericht van Raad Van State

EVENWICHTEN VERSCHOVEN, GRENZEN VERVAAGD

Het evenwicht tussen staat en samenleving, tussen wetgever, bestuur en rechter en tussen bestuurders en professionele uitvoerders is in de afgelopen decennia verschoven, grenzen zijn vervaagd. Een van de gevolgen is een groter beroep op de rechter. Om de druk op de rechter te verminderen, worden de drempels in de toegang tot de rechter verhoogd. Dat neemt de oorzaken van de onevenwichtigheden niet weg. Daarvoor is verbetering van de kwaliteit van bestuur en wetgeving nodig.

Dit is te lezen in de Algemene beschouwingen bij het jaarverslag 2010 van de Raad van State. Vice-president Tjeenk Willink legt daarin dit jaar 'verantwoording' af voor zijn visie op het openbaar bestuur. Hij verklaart waarom in de verhouding tussen politiek en bestuur sterke nadruk op het bestuur ligt en welke gevolgen dat heeft. Verder bepleit hij herdefiniëring van het primaat van de politiek en gaat hij in op de kabinetsformatie als moment waarop de verhouding tussen politiek en bestuur, Kamer(meerderheid) en kabinet opnieuw wordt geijkt.

Onevenwichtigheid in het staatsbestel brengt de stabiliteit van de democratische rechtsstaat in gevaar. Versterking van de politieke functie ten opzichte van het bestuur is een van de mogelijkheden om deze onevenwichtigheid weg te nemen.

Dat kan worden bereikt door een grotere afstand tussen regering en de Kamer. Dat schept ruimte voor een open politiek debat in het parlement. Dat debat moet scherper worden onderscheiden van het publieke debat via de media. Daarnaast is het besef nodig dat politieke democratie onbestaanbaar is zonder actief burgerschap, dat door politiek en bestuur wordt erkend en geaccepteerd en de ruimte krijgt. Ten slotte ligt de kracht van de democratische rechtsstaat in de kracht van zijn instituties (parlement, rechterlijke macht, regering, adviescolleges, e.d.). Als evenwichten verschuiven en als tegenwichten wegvallen, komt het op de instituties aan.

Wanneer de verknoping van politiek en bestuur een obstakel vormt voor de versterking van de eigen functie(s) van politieke instellingen (parlement, politieke partijen), is de kabinetsformatie niet alleen het moment om een nieuw kabinet te vormen, maar ook een mogelijkheid om een scherper onderscheid tussen politiek en bestuur te bewerkstelligen. In kabinetsformaties gaat het om verdeling van bestuurlijke macht, waarin alle volksvertegenwoordigers partij zijn. Juist dan hangt veel af van de gemeenschappelijke spelregels en omgangsvormen. Twee staatkundige instituties spelen daarbij een belangrijke rol: de nieuw verkozen Tweede Kamer en de Koning. Uit het verloop van de kabinetsformatie 2010 is duidelijk geworden dat opnieuw moet worden nagedacht over de positie van deze twee instituties in het proces van kabinetsformatie en over de gedragsregels die in de onderlinge verhouding gelden.

Raad van State
Op 1 september 2010 is de herstructurering van de Raad van State in werking getreden. De gewijzigde wet dwingt tot een scherper zicht op de institutionele taak van de Raad. Die taak is het leveren van een bijdrage aan eenheid, legitimiteit en kwaliteit van het openbaar bestuur in de democratische rechtsstaat. De beide hoofdtaken van de Raad, advisering en bestuursrechtspraak, zijn geen doelen op zich, maar middelen tot behoud en versterking van de kwaliteit van het openbaar bestuur. Als wetgevingsadviseur ziet de Raad toe op het bestuur als medewetgever. Als bestuursrechter waakt de Raad ervoor dat het openbaar bestuur de grenzen van het recht niet overschrijdt. Als nagenoeg enige institutie heeft de Raad van State te maken met de drie staatsmachten: wetgever, bestuur en rechter. Daardoor kan hij een verbindende rol spelen door aandacht voor het gemeenschappelijk fundament dat de drie staatsmachten gemeen hebben: de constitutie, de relatie tussen de nationale rechtsorde en de Europese, de interbestuurlijke verhoudingen en de staatkundige verhoudingen binnen het Koninkrijk.

Advisering
De Afdeling advisering van de Raad van State adviseert regering en parlement over voorstellen van wet, goedkeuring van verdragen en ontwerp-algemene maatregelen van bestuur. In de advisering staat de kwaliteit van de wetgeving centraal. De Afdeling advisering past daarvoor een drieledig toetsingskader toe: de beleidsanalytische, de juridische en de wetstechnische toets. Bij de beleidsanalytische toets wordt het voorstel in zijn context geplaatst en worden de beleidsmatige aspecten van een voorstel geanalyseerd. Bij de juridische toets staat de juridische kwaliteit van de regeling centraal. Het jaarverslag besteedt in het bijzonder aandacht aan het thema 'Bescherming van de persoonlijke levenssfeer'. Er is een directe relatie tussen de technologische ontwikkelingen en het grondrecht van de bescherming van de persoonlijke levenssfeer. Technologische ontwikkelingen kunnen leiden tot spanning met de bescherming van de persoonlijke levenssfeer, maar met behulp van dezelfde technologie kunnen deze grondrechten soms ook beter worden beschermd.

Bestuursrechtspraak
In vervolg op voorgaande jaren heeft de behoefte aan effectieve geschillenbeslechting ook in 2010 veel aandacht gekregen in de praktijk van de Afdeling bestuursrechtspraak. In deze tijd waarin alles snel moet, wordt ook van de rechter - terecht - snelheid verlangd. De wetgever geeft dat duidelijk aan door middel van verschillende wetten en wetsvoorstellen die beogen versnelling te bereiken. Nieuwe wetgeving, toegenomen werklast als gevolg van hoge(re) instroom en veranderende maatschappelijke verwachtingen over de rol van de bestuursrechter vergen bezinning op werkwijzen en processen. Eind 2010 is bij de Afdeling bestuursrechtspraak het programma Maatwerk gestart onder de noemer 'effectiever en efficiënter door zaaksdifferentiatie'. De rode draad van deze aanpak is het streven naar vergroting van effectiviteit en efficiency, naar finale geschillenbeslechting en naar versterking van de rechtsvormende rol van de Afdeling bestuursrechtspraak als hoogste bestuursrechter van het land.

Cijfers
In 2010 heeft de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State bijna 13.500 juridische procedures afgehandeld. Dit is ten opzichte van het jaar daarvoor een forse toename van bijna 3.000 zaken. Het aantal ingekomen zaken is in 2010 eveneens enorm toegenomen (bijna 15.000 in 2010 tegenover ruim 11.000 in 2009). Deze toename is vooral veroorzaakt door een grote instroom van vreemdelingenzaken. De gemiddelde doorlooptijden van de zaken liggen nog steeds binnen de wettelijke termijn.

In 2010 legden regering en parlement in totaal 558 zaken ter advisering voor aan de Raad van State. In 2010 heeft de Raad van State 600 wetgevingsadviezen uitgebracht. Ruim vier vijfde van alle adviesaanvragen werden binnen twee maanden afgedaan; meer dan de helft binnen één maand.
Bij dit persbericht is een bijlage zichtbaar op www.perssupport.nl

*

Links:
http://www.raadvanstate.nl
Bijlage:
* samenvatting van het jaarverslag raad van state 2010pdf




Razende Robot Reporter