Nederlandse Vereniging van Journalisten
Birgitta Jónsdóttir: `Het creëren van een `save haven' moet ergens beginnen'
dinsdag 3 mei 2011 | `Transparantie en open toegang tot informatie zijn
de enige echte druk op regeringen om echte democratieën te blijven. Als
we niet beschikken over de vrijheid van informatie en meningsuiting,
leven we niet in een democratie. Als we geen vrijheid van informatie
online hebben, hebben we deze ook niet offline.' Aldus Birgitta
Jónsdóttir tijdens haar Persvrijheidlezing op de Dag van de
Persvrijheid.
Veel internetgebruikers zijn zich er niet van bewust dat hun online
gedrag wordt gecontroleerd. Elke online stap die we nemen wordt in de
gigantische databases van Google of Facebook opgeslagen, die ons
vervolgens bestoken met gerichte advertenties. `Voor hen zijn we
consumenten, we worden niet beschouwd als burgers met burgerrechten',
aldus Birgitta Jónsdóttir, lid van het IJslandse parlement en drijvende
kracht achter het Icelandic Modern Media Initiative. `Ik denk dat
niemand van ons zich dat realiseerde in het begin van internet.
Weinigen zullen de verbeelding hebben gehad dat regeringen onze online
privacy zouden schenden. We zouden dat soort praktijken verwachten in
China of totalitaire regimes, maar niet in onze democratische wereld.'
Maar het overkwam de IJslandse politica toen de Verenigde Staten haar
Twitter-gegevens opvroeg in verband met betrokkenheid bij de
verspreiding van de film Collateral Murder.
Het probleem is dat er geen standaard of basiswet is die zich
bezighoudt met de vraag of we consumenten of burgers op het internet
zijn. Nergens staat dat we online dezelfde burgerrechten hebben zoals
in de echte wereld. `Onze mensenrechten zullen zowel online als offline
gelijk moeten zijn. Het is alleen dat ons rechtstelsel de online
ontwikkelingen niet kan bijbenen.'
Een ander probleem dat Jónsdóttir aansnijdt is dat de media nog niet
een vorm hebben gevonden om onderzoeksjournalistiek online goed toe te
passen. `We moeten ons zorgen maken over de aanpak van klokkenluiders,
het filteren van content en ook over de opbouw van internetprofielen.
Stel dat je als journalist onderzoek doet naar kinderporno of
terrorisme, dan wordt elke online onderzoekstocht geregistreerd met
alle gevolgen van dien. Je eigen internetprofiel kan zich tegen je
keren als autoriteiten informatie vinden die hen niet bevalt.' Ze vindt
dat onze online persoonlijke geschiedenis gelijk moet zijn aan die van
offline geschiedenis en beschermd moet worden zoals alle andere
privacyvoorschriften. Er moet daarom een internationaal debat komen
over wat die privacy is.
Internet is een middel om grensoverschrijdend te werken, maar die
grensoverschrijdende wereld is nu een bedreiging geworden, aldus
Jónsdóttir. `Ik heb gezien hoe internet onze kwaliteit van het leven
kan verbeteren en verrijken, maar ik heb ook gezien hoe machthebbers
hebben ontdekt dat het internet moet worden getemd en onder controle
moet worden gehouden.'
Het internet geeft mensen toegang tot informatie, maar toch is het een
trend om alles geheim te maken, zonder consensus over wat er geheim
moet worden gehouden. `Transparantie en open toegang tot informatie
zijn de enige echte druk op regeringen om echte democratieën te
blijven. Als we niet beschikken over de vrijheid van informatie en
meningsuiting, leven we niet in een democratie. Als we geen vrijheid
van informatie online hebben, hebben we deze ook niet offline.'
Modern boekverbranden gebeurt tegenwoordig dagelijks door een druk op
de toets. We zullen alles in het werk moeten stellen om deze
ontwikkelingen te stoppen door wetgeving en creatieve weerstand, aldus
de IJslandse. Degenen die vrijheid van informatie hoog in het vaandel
hebben zullen de firewalls en filters moeten afbreken. Het Icelandic
Modern Media Initiative (IMMI) is een poging om het juridische kader
voor vrijheid van informatie te upgraden. `Het creëren van een `save
haven' moet ergens beginnen en IJsland is een goede plek omdat we hier
de harde les hebben geleerd van waar geheimhouding toe kan leiden.
Mensen snakken naar verandering en dus kan deze crisis worden gebruikt
voor iets dat zeker gunstig zal zijn voor ons en hopelijk de rest van
de wereld.'
Lees hier de integrale tekst van Birgitta Jónsdóttir.
Zie het origineel