Herinneringspaneel voor eerste kaart van de Melkweg
Mon, 02/05/2011 - 08:21
Op 11 mei 2011 wordt bij Radio Kootwijk (gem. Apeldoorn) een
herinneringspaneel onthuld ter ere van het baanbrekende sterrenkundig
werk dat leidde tot het maken van de eerste kaart ooit van het
Melkwegstelsel, in de jaren ´50 van de vorige eeuw.
Tussen 1948 en 1955 stonden er op de Turfberg bij Radio Kootwijk Duitse
Würzburg radarschotels. Eén ervan werd gebruikt voor
radio-sterrenkundig onderzoek aan de Melkweg, iets dat in die tijd
geheel nieuw was. Het onderzoek werd geleid door Prof. Jan Hendrik Oort
van de Sterrewacht Leiden, met de technische leiding van Ir. Lex
Muller. Op 11 mei 1951 slaagde Ir. Muller erin radiostraling uit de
Melkweg te detecteren.
Dit leidde in 1953 tot de allereerste plattegrond van het
Melkwegstelsel, waarop de spiraalstructuur goed kon worden vastgesteld.
In 1955 kon een tweede, meer gedetailleerde, kaart worden samengesteld.
Vanaf 1956 werd het radiosterrenkundig onderzoek voortgezet in
Dwingeloo en Westerbork en is de Nederlandse radio-sterrenkunde
uitgegroeid tot wereldniveau. De eerste kaart van het Melkwegstelsel en
was een grote stap voorwaarts voor het begrip van de plaats van de
planeet Aarde in het Heelal.
Het herinneringspaneel wordt onthuld op de Turfberg, waar de bewuste
radioschotel destijds heeft gestaan. De onthulling zal worden gedaan
door Prof. Hugo van Woerden (emeritus hoogleraar sterrenkunde aan de
Universiteit van Groningen) en Ari Hin (ex-technicus ASTRON). Beide
waren in de jaren ´50 betrokken bij de waarnemingen.
Het herinneringspaneel is het resultaat van een initiatiefgroep
bestaande uit Ard Hartsuijker (Stichting C.A. Muller Radio Astronomie
Station en Volkssterrenwacht Bussloo), Maarten Roos (Lightcurve Films),
Harro Frieling (Stichting Apeldoornse Monumenten) en Yvonne de Vries
(Stedenbouw en Cultuurhistorie Gemeente Apeldoorn). Het idee hiervoor
ontstond door een email van een ex-inwoner van Radio Kootwijk, als
reactie op de première van de film Spiral Galaxy, de Melkweg ontrafeld,
(Maarten Roos en Pieter-Rim de Kroon), en besprekingen tijdens het Open
Monumentenweekend `Radio Kootwijk op de kaart' in september 2009.
Het herinneringspaneel wordt gesponsord door:
Nederlandse Onderzoekschool Voor Astronomie (NOVA)
Netherlands Institute for Radio Astronomy (ASTRON)
Leidse Sterrewacht
Nederlandse Astronomen Club (NAC)
Lightcurve Films
Volkssterrenwacht Bussloo
Triangulum
C.A. Muller Radio Astronomie Station (CAMRAS)
Koninklijke Nederlandse Vereniging Voor Weer en Sterrenkunde (KNVWS)
Landelijke Samenwerkende Publiekssterrenwachten (LSPS)
Stichting Apeldoornse Monumenten (SAM)
Gemeente Apeldoorn
Kai Gerards - ontwerper
Norbert Schmidt - QR-code en mobiele website
Voor meer informatie kunt u de volgende links bekijken:
- Achtergrond informatie over de relatie tussen Radio Kootwijk en de
eerste plattegrond van de Melkweg:
www.demelkwegontrafeld.nl/nl/html/locaties_kootwijk.html,
- De site van de film die de aanleiding voor het paneel vormde:
www.spiralgalaxy.nl
- Artikel over het begin van de Nederlandse Radiosterrenkunde:
www.demelkwegontrafeld.nl/nl/pubs/Radiosterrenkunde_NL_JAHH9_2006.pdf
- Cultuurhistorie in Apeldoorn: www.apeldoorn.nl/cultuurhistorie
- Doel en activiteiten van de Stichting Apeldoornse Monumenten:
www.apeldoornsemonumenten.nl
- Programma Open Monumentendag 2011: www.openmonumentendag.nl
Bron foto bovenaan: Astrovisie april 2011.
_______________
Stichting Astronomisch Onderzoek in Nederland (ASTRON)