Jaarbericht OM over 2010 gepubliceerd
11 mei 2011 - Openbaar Ministerie
De afgelopen jaren toont de instroom van misdrijven bij het OM een
dalende tendens. In 2010 heeft het OM ruim 210.000 misdrijven
geregistreerd, 20.000 minder dan in 2009. De dalende instroom geldt
voor alle soorten criminaliteit. De sterkste daling is zichtbaar bij
drugsdelicten (-15,3%), vernieling en misdrijven tegen de openbare orde
(-15,2%). Het OM kreeg in 2010 niet alleen minder misdrijven maar ook
minder overtredingen te verwerken. Kwamen er in 2009 nog 211.900 zaken
ter behandeling binnen, in 2010 waren dat er 198.200. De sterkste
daling is zichtbaar bij verkeersovertredingen en bij overtredingen van
de plaatselijke verordeningen.
Ontwikkeling criminaliteit
De dalende instroom wordt grofweg door vier ontwikkelingen verklaard.
Voor ongeveer een derde is de daling toe te schrijven aan de invoering
van GPS, het nieuwe registratiesysteem van het OM, waardoor
processen-verbaal later bij het OM worden geregistreerd. De verminderde
opsporingscapaciteit bij de politie verklaart ook ongeveer een derde
van de instroomdaling. Sinds de invoering van het politiesysteem
Basisvoorziening Handhaving (BVH) en door de extra tijd die de politie
kwijt is aan de handhaving van de openbare orde bij evenementen is de
beschikbare opsporingscapaciteit teruggelopen. Een derde ontwikkeling
is de neerwaartse trend bij de veelvoorkomende criminaliteit: als er
minder misdrijven worden gepleegd, komen er minder aangiften binnen en
worden er minder aanhoudingen verricht. Ten slotte spelen de invoering
van de Wet OM-afdoening, waardoor er meer zaken in de categorie rijden
onder invloed door het CJIB worden afgedaan en de invoering van de
bestuurlijke strafbeschikking voor overlastfeiten een rol.
Bijna een op de drie verdachten die bij het OM worden aangeleverd,
wordt verdacht van het plegen van een vermogensmisdrijf zoals inbraak
of diefstal. Bijna een kwart wordt verdacht van het plegen van een
geweldsdelict en bijna een op de vijf van een verkeersdelict.
Verdachten van vernieling en misdrijven tegen de openbare orde,
waaronder openlijke geweldpleging, vormen qua omvang de vierde groep
verdachten. Het aandeel van deze groep is de afgelopen jaren gedaald,
van 20,0% in 2007 tot 17,1% in 2010.
De instroom van minderjarigen vertoont al sinds 2007 een dalende
tendens. Die tendens heeft zich in 2010 voortgezet: het aantal zaken
daalde met 11,4%. Een op de zes minderjarige verdachte is een meisje,
dat aandeel is de afgelopen jaren globaal gelijk gebleven. Het aandeel
van 16- en 17-jarige verdachten is gestegen van 50% in 2006 naar 55% in
2010. In diezelfde periode daalde het aandeel van 12- en 13-jarige
verdachten van 13% tot 11%.
Geweld tegen publieke beroepsbeoefenaren
Werknemers met een publieke taak moeten onbelemmerd hun werk kunnen
doen. Geweld tegen bijvoorbeeld agenten, ambulancebroeders en
brandweerlieden wordt niet getolereerd. Vanwege de ernst en de
maatschappelijke impact geldt er sinds 31 december 2010 in dit soort
zaken een strafeisverhoging van 200 procent. Vorig jaar kwamen er 8.820
zaken bij het OM binnen, tegen 8.450 zaken in 2009. Van die zaken werd
78% gedagvaard, in 88% van de gedagvaarde zaken volgde een veroordeling
door de rechter.
Huiselijk geweld
Huiselijk geweld is geweld dat door iemand uit de huiselijke kring van
het slachtoffer wordt gepleegd. Het OM-beleid is gericht op het
bijdragen aan het onderkennen en het acuut doen stoppen van huiselijk
geweld of het dreigen daarmee. De aanpak van huiselijk geweld wordt op
de regioparketten gecoördineerd door een daarvoor aangestelde officier
van justitie. Vorig jaar heeft het OM 11.400 huiselijk-geweldzaken
behandeld. De instroom van zaken bij het OM daalde van 12.300 in 2009
tot 10.500 vorig jaar. Een verklaring voor die daling is dat er
bewuster dan voorheen wordt geselecteerd in de huiselijk-geweldzaken
die aan het OM worden aangeboden.
Overvallen
De aanpak van overvallen begint te werken: in 2010 is het aantal
overvallen met 11 % gedaald ten opzichte van 2009. Aangezien het
ophelderingspercentage gelijk is gebleven, zijn in 2010 minder
verdachten bij het OM aangeleverd dan in 2009: 1.260 tegen 1.420 in
2009. Het dagvaardingspercentage is hoog (88 %) en vrijwel altijd wordt
een onvoorwaardelijke gevangenisstraf opgelegd (93 %). In 2010 is een
richtlijn in werking getreden waardoor de strafeis voor meerderjarigen
gemiddeld met een jaar omhoog gaat. Sinds 2010 werken OM, politie,
lokaal bestuur, bedrijfsleven en het ministerie van Veiligheid en
Justitie samen in de Taskforce Overvallen. Deze taskforce stimuleert
een mix van preventieve en repressieve maatregelen, gericht op de
intensivering van de opsporing en vervolging. In alle OM-regio's is een
overvallenofficier aangesteld. Daarnaast is er in alle regio's een
regiegroep overvallen, waardoor kennis en expertise is gebundeld en de
coördinatie van de opsporing is versterkt.
Mensenhandel
De bestrijding van mensenhandel is sinds 2007 onveranderd een
prioriteit van het OM. Naast de landelijk coördinerend officier
beschikt nu iedere OM-regio beschikt over een specialistisch officier
van justitie die aanspreekpunt is voor zowel collega's als voor externe
partners. Ook is het OM voorzitter van de Taskforce mensenhandel.
Samenwerking met externe partners staat centraal, zodat mensenhandel
vanuit verschillende invalshoeken bestreden wordt: door opsporing en
vervolging, preventie en bestuurlijke maatregelen. Deze programmatische
aanpak is ook in 2010 in diverse proeftuinen aan de orde gekomen. De
diverse proeftuinen hebben barrièremodellen opgeleverd die in de
toekomst kunnen worden gebruikt om mensenhandel meer structureel tegen
te gaan, bijvoorbeeld in de escortbranche. Daarnaast heeft de
programmatische aanpak een betere informatie-uitwisseling tussen de
diverse partners tot gevolg. De instroom van verdachten vertoont forse
schommelingen. Dit komt omdat de onderzoeken complex en tijdrovend
zijn. In 2010 is de instroom fors toegenomen ten opzichte van 2009 (van
140 naar 220) en ligt daarmee op een aanzienlijk hoger niveau dan in
2007 en voorgaande jaren. Ook volgden in 2010 meer veroordelingen voor
uitbuiting in andere sectoren dan de prostitutiebranche. Dit is het
gevolg van een uitspraak van de Hoge Raad. Mensenhandel blijkt echter
in zijn algemeenheid lastig te bewijzen, waardoor vervolging niet
altijd succesvol is.
Kinderporno
Onderzoek naar kinderporno is ingewikkeld en tijdrovend. Binnen enkele
seconden wordt kinderpornografisch materiaal over de hele wereld
verspreid en versleuteld opgeslagen. Het aantal kinderpornozaken bij de
politie is gestegen van achthonderd tot duizend zaken per jaar. Daarvan
stroomt ongeveer de helft binnen bij het OM. Vorig jaar kreeg het OM
480 zaken binnen, in 2009 waren dat er nog 450. Het landelijk
expertisecentrum wil in een zo vroeg mogelijk stadium ingrijpen,
bijvoorbeeld via een hulpverleningstraject. Daardoor blijft er
voldoende tijd over voor de zware zaken, zonder dat verdachten van
lichtere vergrijpen ongemoeid blijven.
Afnemen
Door crimineel vermogen af te nemen wordt recht gedaan aan het beginsel
dat misdaad niet mag lonen. Bovendien komen de in beslag genomen gelden
beschikbaar voor schadevergoeding aan de slachtoffers. Daarnaast wordt
voorkomen dat crimineel vermogen wordt gebruikt voor nieuwe criminele
activiteiten. In 2010 is ruim EUR 55 miljoen aan crimineel vermogen
afgenomen. Dit bedrag is opgebouwd uit bijna EUR 34 miljoen ontneming
en ruim EUR 21 miljoen aan verbeurdverklaring. Het bedrag is exclusief
de miljoenen die naar de slachtoffers en instanties als de
Belastingdienst zijn gegaan. De komende jaren gaat het OM samen met de
politie, de Bijzondere Opsporingsdiensten en het CJIB het afnemen van
crimineel vermogen verder intensiveren, waarbij de opbrengst naar
verwachting in 2018 zal oplopen tot EUR 100 miljoen.
Bestuurlijke strafbeschikking en politiestrafbeschikking
De Wet OM-afdoening maakt het sinds 2008 mogelijk dat het OM zonder
tussenkomst van de rechter zelf bepaalde feiten kan bestraffen. In 2010
zijn de bestuurlijke strafbeschikking en de politiestrafbeschikking
gefaseerd ingevoerd. De bestuurlijke strafbeschikking kan door een
buitengewoon opsporingsambtenaar worden uitgereikt voor overlastfeiten
als wildplassen of huisvuil onjuist aanbieden. De
politiestrafbeschikking kan voor overtredingen als openbare
dronkenschap of burengerucht en voor het misdrijf rijden onder invloed
worden uitgereikt. Het aantal uitgereikte strafbeschikkingen groeit
fors. In 2010 werden 20.100 strafbeschikkingen voor misdrijven en
52.500 strafbeschikkingen voor overtredingen uitgereikt. Wanneer een
bestrafte van mening is dat hij ten onrechte is bestraft, kan hij
verzet instellen tegen de strafbeschikking.
Uitgebreid Jaarbericht digitaal gepubliceerd
Net als vorig jaar publiceert het OM zijn jaarbericht op de website
www.OM.nl. In het uitgebreide online jaarbericht staan zowel landelijke
als lokale artikelen. Ook de cijfers zijn online te raadplegen. Om de
toegankelijkheid van het digitale jaarbericht te vergroten is er een
zoekfunctie ingebouwd zodat de lezer snel die artikelen kan vinden die
zijn interesse hebben.
Openbaar Ministerie