Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
opgegraven
Buitendijkse boerderij uit Gouden Eeuw opgegraven
Publicatiedatum : 13 mei 2011
Buitendijkse bebouwing bij Schellinkhout. Detail van een kaart uit 1603
van Gerrit Dircksz. Langedijk.
In het voorland bij het Westfriese dorp Schellinkhout, nabij Hoorn, is
in opdracht van het hoogheemraadschap door Archeologie West Friesland
een grote boerderij uit de 16de-17de eeuw opgegraven. De boerderij is
bijzonder omdat deze buiten de Westfriese Omringdijk stond, slechts
gescheiden van de Zuiderzee door een lage zomerdijk. De funderingen van
de boerderij waren nog redelijk gaaf aanwezig. Rondom de boerderij is
fraai huishoudelijk afval zoals versierde borden, maar ook een St.
Jakobsschelp en fraai glaswerk gevonden.
De vondst kwam aan het licht bij de werkzaamheden voor de versterking
van de Zuiderdijk, tussen Hoorn en Schellinkhout, een deel van de
Markermeerdijken. Omgevingsmanager Marja van Hezewijk: "We vinden het
van groot belang zorgvuldig om te gaan met het Westfries
cultuurhistorisch erfgoed. Daarom betrekken we Archeologie West
Friesland nauw bij het werk. Je weet immers niet precies wat er
allemaal in de dijk is verborgen. Het onderzoek is in volle gang en zal
na het weekeinde worden afgerond. De versterkingswerkzaamheden gaan
daarna gewoon door."
De dijkversterking is een unieke kans om in de dijk te kijken. De
vondsten zullen in het najaar te zien zijn tijdens de Open dag van het
hoogheemraadschap te Oosterleek.
Binnendijks, buitendijks
Het gebied buiten de dijk bij Schellinkhout, is nu een open landschap
grenzend aan het water van de Hoornse Hop. Tot de 15de eeuw lag deze
zeedijk echter veel verder de zee in. Het dorp Schellinkhout, gelegen
aan het riviertje de Drecht liep toen verder richting het zuiden door.
Het riviertje zelf stroomde door de binnendijkse polder en mondde, via
een kleine sluis, in zee uit. In de 15de eeuw beukte de zee steeds
harder op de dijk en men werd gedwongen deze landinwaarts te
verplaatsen, vlak voor de kerk langs. Dat is de huidige dijk, van 6 m
hoog en 30 m breed. De buitenste dijk werd verzwolgen en een deel van
het land liep onder. Dat is ook de reden dat het water bij
Schellinkhout zo ondiep is. Veel huizen van het oudste dorp werden
prijs gegeven aan het water, maar enkele boerderijen langs de nieuwe
dijk hielden dapper stand. Tot omstreeks 1680 lagen buitendijks
ongeveer zes boerderijen. Uiteindelijk werd het niet meer mogelijk om
op dat stuk land te wonen omdat het regelmatig onder liep. Nagenoeg
alle boerderijen in het 'voorland' tussen Schellinkhout en Hoorn werden
verwoest door de kracht van de Zuiderzee. Alleen de resten van deze
boerderijen bleven in de bodem bewaard.
Fraaie huisraad
Om de opgegraven boerderij lagen sloten, waterputten en afvalkuilen. In
de kuilen begroeven de bewoners hun afval. In de afvalkuilen en van de
bodem van de sloten zijn rijk versierde borden van zogenaamd Noord
Hollands Slibaardewerk gevonden. Deze zijn versierd met soldaten, hanen
en laten het jaartal '1621' zien. Daarnaast is veel majolica, een op
Italiaanse leest geschoeid soort kleurig aardewerk, opgegraven. Een
bijzondere vondst is de St. Jakobsschelp, mogelijk meegenomen door een
pelgrim uit Santiago de Compostella. Uit de 18de eeuw zijn drinkglazen
en veel bekers en borden gevonden. In die periode waren de huizen
verdwenen en het voorland werd door de dorpelingen gebruikt als
stortplaats.
Hoogwaterbeschermingsprogramma
Aan versterking van de Markermeerdijk tussen Enkhuizen en Hoorn, ook
wel Zuiderdijk van Drechterland genoemd wordt op dit moment gewerkt. In
het Hoogwaterbeschermings-programma 2006-2011 is geld beschikbaar
gesteld om circa 13,7 kilometer van de in totaal 22 kilometer lange
dijk te versterken.