Gemeente Utrecht
2011 SCHRIFTELIJKE VRAGEN
55 Vragen van de heer drs. E. Smid en de heer D. Hoek
(ingekomen 14 april 2011 en antwoorden verzonden door het college op 17 mei 2011)
Fort Vossegat maakte onderdeel uit van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Deze kring van forten rond Utrecht is aangelegd tussen 1815 en 1885. Door de ontwikkeling van zwaarder en verdragender geschut werden na 1860 nieuwe forten verder van de stad gebouwd. bijvoorbeeld Fort Rhijnauwen, het grootste fort van het land. De Waterlinie is nooit aangevallen, maar wel driemaal in staat van verdediging gebracht: de laatste keer in 1939 toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak. Tegenwoordig vormt de Waterlinie een bijzonder en waardevol militair erfgoed en een prachtig natuurgebied met vele fiets- en wandelpaden.
Fort Vossegat lag in de oksel van de Kromme Rijn en de Minstroom, op de plek waar nu de Kromhout Kazerne en de University College Utrecht liggen. Na de Tweede Wereldoorlog werd door de uitbreiding van de Kromhout Kazerne de verschansingen van Fort Vossegat geruimd en de grachten gedempt.
Enkele onderdelen van het fort zijn bewaard gebleven: het bomvrije wachthuis, de (gracht)brug met de twaalf gaten en de tamboershut (officiershut). Deze liggen nu op het terrein van de Defensie kazerne, dat niet openbaar toegankelijk is.
Van het fort zijn geen zichtbare contouren over, waardoor het vergeten dreigt te raken. Daarom worden de contouren de komende jaren teruggebracht in de nieuwe bestrating van de Weg tot de Wetenschap.
Vorige week waren wij aanwezig bij de officiële onthulling van een herinneringsbord door gedeputeerde mevrouw Raven en enkele volhardende wijkbewoners.
Vragen van de CDA-raadsfractie :
1. Bent u bereid om wat meer bekendheid te geven aan dit historische Fort? Bijvoorbeeld bij de bewegwijzering, bij de naamgeving van straten (nu is slechts een deel van de dijk Vossegatsedijk genoemd) en ook in de algehele voorlichtingsmaterialen rondom de Utrechtse forten. Verder zou het vernieuwde zwembad (nu Krommerijn) met de naam "Zwembad Vossegat" een historisch juiste benaming kunnen krijgen die recht doet aan de omgeving.
Ja, het Utrechtse fortenbeleid is naast de restauratie, herontwikkeling en openstelling van onze eigen 8 forten, ook gericht op het beter bekend maken van de Nieuwe Hollandse Waterlinie (NHW) en de Stelling van Utrecht. De restanten van Fort Vossegat maken van beide deel uit. Wanneer in de omgeving nieuwe straten of andersoortige voorzieningen worden aangelegd dan kan het historische fort dienen als verwijzingsbron. Wij zijn niet voor aanpassing van de naam van het zwembad. Al sinds 1964 ligt het zwembad als 'Zwembad Krommerijn' op deze locatie en is dit een begrip onder veel Utrechters en in de regio. Voor de exploitatie van het zwembad is een goede naamsbekendheid van groot belang.
2. Zal er een gemeente archeoloog actief meekijken bij de aanleg HOV weg tot de Wetenschap? Immers kadernota 2010 Bestemmingsplan Rijnsweerd meldt meermalen dat dit directe gebied hoog archeologisch is (Romeins, Middeleeuws en 19de eeuws militair).
Ja, in het recente verleden is reeds booronderzoek gedaan bij het HOV traject en op basis daarvan zal bij de werkzaamheden archeologische begeleiding plaatsvinden.
3. Is bij de aanleg van de HOV ook rekening gehouden met de historische waarde van de Weg tot de Wetenschap?
Ja, bij het ontwerpen is gekeken naar mogelijkheden voor inpassing van Fort Vossegat. Door de beperkte verkeersruimte die beschikbaar is en de technische uitgangspunten en veiligheidsnormen die in acht moeten worden genomen is dit echter slechts tegen aanzienlijke meerkosten realiseerbaar. Daarom vormt dit op dit moment geen onderdeel van de ontwerpuitwerkingen.
3. En zullen bij de herinrichting de contouren van het fort middels taluds weer zichtbaar worden gemaakt?
Het terrein van de Kromhoutkazerne bestaat (van west naar oost) uit drie delen: het Veld, de Wig en de Strip. In het Veld zijn sport- en vergaderfaciliteiten gesitueerd en een ondergrondse parkeergarage. De Wig is een groenzone met bomen, tussen het Veld en de Strip in. Aan de Wig is het bomvrije wachthuis gesitueerd. Op de Strip zijn de gebouwen te vinden, waar de landmachtstaf is gehuisvest. In de groene Wig zullen door middel van hoogteverschillen in het groen de contouren van de voormalige verdedigingswerken terug te vinden zijn.
4. Wijkraad Oost en Vereniging Oud Utrecht willen wat over is van het fort, de drie rijksmonumenten - brug, Tamboershut en Bomvrije Wachthuis - weer publiek maken. Helaas zijn ze nu slechts met de monumentendagen voor publiek zichtbaar. Deelt het college de mening van de Wijkraad Oost, de Vereniging Oud Utrecht en het CDA, dat de drie rijksmonumenten veel vaker voor publiek toegankelijk zouden moeten zijn?
Uit veiligheidsoogpunt is het tot op heden niet mogelijk gebleken de drie rijksmonumenten op de Kromhoutkazerne continu voor het publiek toegankelijk te maken. Binnen het functioneren van de Kazerne hebben de monumenten bij de herontwikkeling een prominente functie gekregen, gericht op (zakelijke en functionele) bezoekers van de Kromhout. De tamboershut wordt met behoud van monumentale waarden ingericht als kwalitatief hoogwaardige zitkamer om bezoek te ontvangen. In de bomvrije wachtruimte zijn waardige restauratieve voorzieningen ondergebracht, deze kan hierdoor bijvoorbeeld worden gebruikt voor bijzondere ontvangsten of als informatiepunt op de Open Monumentendag of tijdens de jaarlijkse Fortenmaand. Wel zijn wij verheugd dat onlangs bekend is geworden dat het Ministerie van Defensie als eigenaar van de rijksmonumenten - met ingang van 2012 - jaarlijks de restanten van Fort Vossegat ook tijdens de Fortenmaand open zal stellen voor publiek
5. Het CDA zou graag de zichtbaarheid van het fort vergroten. Zowel vanaf de weg (begroeiing uitdunnen) , als vanuit de lucht en via Google Maps. Aan dit project kunnen verschillende partijen samenwerken. Wil de wethouder de zichtbaarheid en de bruikbaarheid van de forten en hun omgeving ook meenemen, bijvoorbeeld in het kader van "Vrede van Utrecht"?
Ja, de Nieuwe Hollandse Waterlinie is een belangrijk visitekaartje voor Utrecht, dat kan goed worden benut in het kader van de Vrede van Utrecht 2013 en bij onze kandidatuur voor Culturele Hoofdstad 2018 (in dit kader is al een voorzichtige samenwerking met Malta gestart op het terrein van forten). Vanuit het nationale programma NHW (deelprogramma Kraag van Utrecht) wordt reeds gewerkt aan het beleefbaar en toegankelijk maken van de NHW. Het programma bestaat uit een groot aantal projecten, waaronder het herontwikkelen van de bestaande forten en lunetten, het verbeteren van de routestructuur tussen de forten en het vergroten van de bekendheid. Of uitdunnen van de groenstrook tussen de Weg tot de Wetenschap en de Kromhoutkazerne onderdeel hiervan uit zal maken wordt onderzocht. Deze groenstrook vervult een belangrijke functie in de trekroutes van kleine dieren tussen het groen van De Uithof en de Maarschalkerweerd en voor het fourageren van vleermuizen.
---- --