Stivoro
Nieuwe aanpak nodig om kennisachterstand aan te pakken
Den Haag â 23 mei 2011
Veel Nederlanders onderschatten de risicoâs om door roken of meeroken
te overlijden. Ongeveer een kwart van de Nederlanders denkt dat
evenveel of minder mensen sterven door roken dan door ongelukken in het
verkeer. Dit blijkt uit recent onderzoek van research en consultancy
bureau Market Response in opdracht van STIVORO. In werkelijkheid
sterven jaarlijks ongeveer 20 keer meer mensen door roken en drie keer
meer mensen door meeroken dan door verkeersongevallen.^1
Onderschatting risicoâs roken
Uit het internationale Tobacco Control Evaluation Project bleek eerder
dit jaar al dat de kennis over de schade door (mee)roken bij
Nederlandse rokers het laagste was onder de 20 landen in dit
internationale onderzoek. Zelfs in China zijn rokers zich meer bewust
van de schade door roken. ^2 STIVORO heeft Market Response daarom
gevraagd te onderzoeken hoe Nederlanders de risicoâs door roken
inschatten ten opzichte van andere oorzaken zoals verkeersongevallen en
infectieziekten.
Het blijkt dat de sterfte door roken flink wordt onderschat. Meer dan
de helft van de volwassen Nederlanders (54%) onderschat de kans op
overlijden door roken ten opzichte van de kans op overlijden door een
verkeersongeval. 45% van de mensen denkt ten onterechte dat er minder
mensen door meeroken sterven dan door ongelukken in het verkeer.
Jaarlijks sterven er bijna 20.000 mensen aan de gevolgen van roken, en
minstens tweeduizend aan de gevolgen van meeroken. Door
verkeersongevallen overleden het afgelopen jaar 640 mensen.
Ook vergeleken met infectieziekten, wordt de sterfte door roken flink
onderschat. Het aantal mensen dat sterft aan infectieziekten is
ongeveer 10 keer kleiner dan het aantal sterfgevallen door roken. Dat
wordt door 34% van de volwassen Nederlanders onderschat.
Kennis over risicoâs voorwaarde om een bewuste keuze te maken
Deze overheid benadrukt dat leefstijl en dus ook roken een eigen
verantwoordelijkheid is^3 'Voorwaarde is dan wel dat mensen de
feitelijke risicoâs van roken kennen. Dit onderzoek toont aan dat
Nederlandse rokers zich onvoldoende bewust zijn van de schade die zij
zichzelf en anderen aandoenâ, aldus Lies van Gennip, directeur van het
expertisecentrum voor tabakspreventie STIVORO. Door deze
kennisachterstand is de drempel voor kinderen om te beginnen lager,
zullen volwassen rokers minder snel stoppen en hun omgeving meer
belasten met meeroken. Het aantal rokers daalt sinds 2004 niet meer.
Een ernstige situatie, aangezien tabaksgebruik in Nederland de
belangrijkste vermijdbare oorzaak is van chronische ziekte en sterfte.
Roken leidt tot enorme zorgkosten voor de behandeling van long- en
andere kankers, hart en vaatziekten, COPD, ernstige complicaties bij
chronische ziektes zoals Diabetes etc. Naast zorgkosten is de schade
voor het bedrijfsleven torenhoog, door hoger verzuim, vervroegde
uittreding en minder productiviteit van rokers, en uiteraard ook de
rookpauzes zijn een doorn in het oog.
Meer actieve voorlichting over schade door roken is nodig
In vergelijking met de voorlichting op het gebied van
verkeersveiligheid (bv de BOB campagne) en rond infectieziekten (bv de
diverse vaccinatieprogrammaâs), besteedt de overheid de laatste jaren
minder aandacht aan voorlichting over schade door tabak.^4 De aanname
dat Nederlanders wel weten hoe schadelijk tabak is blijkt nu onjuist.
Uit ander recent onderzoek blijkt bijvoorbeeld dat de
tekstwaarschuwingen op tabaksverpakkingen â die er al vanaf 2001 op
staan â weinig meer bijdragen aan het bewustzijn van rokers over de
schadelijkheid.^5 Veel landen gaan daarom over op plaatjes op pakjes:
een goedkope en effectieve manier om mensen bewuster maken van de
risicoâs van roken en meeroken. Ook kunnen we leren van de effectieve
aanpak van verkeersveiligheid in Nederland. Het aantal verkeersdoden in
Nederland daalt nog steeds en Nederland behoort tot de meest
verkeersveilige landen in Europa. Dat is bereikt door een slimme
combinatie van massamediale campagnes (zoals de BOB campagne),
samenwerking met horeca en autobranche, regelgeving (bijvoorbeeld door
gordels verplicht te stellen) en handhaving (zoals verkeerscontroles op
alcohol).
De Wereld Gezondheidsorganisatie (WHO) adviseert een combinatie van
voorlichting en regelgeving^6 die werkt om te voorkomen dat kinderen
gaan roken, mensen beschermt tegen meeroken en mensen helpt stoppen.
Van Gennip, âUit nog niet gepubliceerd internationaal onderzoek^7
blijkt dat met die integrale effectieve aanpak, de komende tien jaar in
Nederland 13.000 levens te redden zijn. Als we in Nederland in staat
zijn om ons in te zetten om 670 verkeersdoden te voorkomen, dan moet
die inzet toch ook mogelijk zijn om 13.000 tabaksdoden te voorkomen.â
Referenties
1 CBS Doodsoorzaakstatistiek
2 British Medical Journal, 9 april 2011: T. Sheldon: Dutch smokers are
ignorant of harms of passive smoking.
3 Brief âZorg die werktâ, 26 januari 2011.
http://www.rijksoverheid.nl/ministeries/vws/documenten-en-publicaties/k
amerstukken/2011/01/26/zorg-die-werkt-de-beleidsdoelstellingen-van-de-m
inister-van-volksgezondheid-welzijn-en-sport.html
4 RIVM, Volksgezondheid Toekomst Verkenning: investeringen in
gezondheidsbevordering rond roken. 2003 16,1 miljoen euro, 2007 7,6
miljoen euro en 2010 Tobacco Control Scale, de Europese ladder voor
tabaksontmoediging
http://www.ensp.org/sites/default/files/TCS_2010_in_Europe_FINAL.pdf
5 ITC national report, June 2010.
/Upload/themapublicaties/Netherlands%20National%20Report-Single%20Web.p
df
6 Wat werkt om roken en meeroken terug te brengen, staat beschreven in
het Framework Convention Tobacco Control (FCTC) van de Wereld
Gezondheids Organisatie (WHO), dat 172 landen (waaronder Nederland)
hebben geratificeerd. Zie http://www.who.int/fctc/
7 PPACTE ConsortiumPricing Polices and Control Tobacco in Europe
(PPACTE) nog niet gepubliceerde data
http://www.ppacte.eu/index.php?option=com_content&view=article&id=55&It
emid=30