Partij van de Arbeid
Den Haag, 6 juni 2011
Bijdrage Angelien Eijsink (PvdA) aan het wetgevingsoverleg Defensie van maandag 6 juni 2011
Gesproken woord geldt
Bezuinigingsbrief: 'Defensie na de kredietcrisis: een kleinere krijgsmacht in een onrustige wereld'
PvdA - Visie op de Krijgsmacht van de toekomst
Zoals de ontwikkelingen in de Arabische wereld aantonen, blijft de internationale veiligheidssituatie volatiel en onvoorspelbaar. Wie daarop ook op lange termijn wil kunnen inspelen, moet flexibel zijn, snel kunnen reageren en ook relevante middelen in kunnen zetten. Daarvoor zullen wel heldere keuzen moeten worden gemaakt, zowel wat betreft de prioriteiten van het buitenlands beleid, als de daaruit voortvloeiende prioriteiten van Defensie. Zeker nu er bezuinigd moet gaat worden.
Kiezen, want wie niet kiest, maakt impliciet ook een keuze: die voor toenemende irrelevantie.
Kiezen op basis van de strategische Verkenningen, WRR-rapport over buitenlands beleid, waarvan de essentie is dat Nederland zich moet concentreren op zaken waar wij goed in zijn en toegevoegde waarde hebben en dit moeten inbedden in de Europese samenwerking en uiteraard 'Ontwikkelingssamenwerking'.
Jaren spraken we hier in de Kamer over de 3 D, ook de PvdA is groot voorstander van verdere samenwerking tussen Diplomaten, Militairen en Ontwikkelingswerkers. Dát was nu juist de interdepartementale aanpak. Waarom ontbreekt dit volledig is deze brief? Daar is namelijk wél draagvlak - zoals de regering wil - voor te krijgen in de samenleving.
Samen de ervaringen delen, zoals o.a. Generaal de Kruif en Michiel Rentenaar hebben gedaan. Dát is beeld en geluid...
Nu ontbreekt elke vorm van samenwerking, samenvoeging en afstemming tussen Buitenlands Vrede en Veiligheidsbeleid en Ontwikkelingssamenwerking.
Ook taakspecialisatie in Europees verband is al jaren ons uitgangspunt. Wat doen wij beter dan anderen? Wat komen de NAVO en Europa tekort en is daarin een nog grotere rol weggelegd voor Nederland, naast de nu al bestaande samenwerkingsvormen?
Op welke terreinen kunnen we nog meer poolen met andere Europese landen? En ja, ook binnen de PvdA voeren we de discussie over bevoegdheden al of niet overhevelen in bepaalde situaties, hoe om te gaan met soevereiniteitsvraagstukken.
De allerbelangrijkste toetssteen daarbij is hoe wij bij krimpend budget onze operationele inzetbaarheid kunnen maximeren.
De toestand van de rijksbegroting is voor dit kabinet de belangrijkste reden om fors in te grijpen in de omvang van de defensieorganisatie. Ook de PvdA zou op defensie hebben bezuinigd. Hoe pijnlijk, hoe zwaar ook. Maar wij zouden andere keuzes gemaakt hebben.
Maar de eerste zin van de brief had natuurlijk niet over de kredietcrisis, maar over de toekomst van mannen en vrouwen, de ruggengraat van de defensieorganisatie moeten gaan. Over goede arbeidsvoorwaarden, een goed Sociaal Beleidskader, zodat militairen waar dan ook werkzaam, terugkerend uit Uruzgan en Bosnië, vertrouwen houden in de werkgever.
De vraag is of de juiste prioriteiten worden gesteld.
De NAVO en de EU hebben een tekort aan inzetbare gevechtstroepen, aan transportcapaciteit over water en door de lucht, aan logistieke ondersteuning, waaronder inlichtingencapaciteit. Tegelijkertijd zitten NAVO en EU nog met een overschot aan Koude Oorlogarsenaal, zoals zware gevechtstanks, verouderde oppervlakteschepen en gevechtsvliegtuigen. Nog steeds willen landen alles zelf blijven doen en hanteren zij bij bezuinigingen vooral een steeds forsere kaasschaaf. Maar een moderne krijgsmacht vergt zo'n hoog niveau aan investeringen dat zowel taakspecialisatie als schaalvergroting over de grenzen heen noodzakelijk zijn.
Wat betekent dit voor Nederland?
Wij zijn goed in het leveren van snel inzetbare gevechtstroepen, maar zijn nog te versnipperd om dat vol te kunnen houden. Een grote stap vooruit zou zijn als alle snel inzetbare gevechtstroepen, dus luchtmobiele brigade, commandotroepen en korps mariniers, in één structuur worden ondergebracht ( gebeurd nu niet ). Dat scheelt staven en onnodige doublures, zowel in opleiding, als in uitrusting en in modus operandi. Landmachtmiddelen, zoals zware tanks en artillerie, die niet of slechts met de allergrootste logistieke inspanning kunnen worden ingezet, kunnen worden afgestoten.
De luchtmacht zou zich moeten concentreren op strategisch en tactisch luchttransport en op tactische ondersteuning van snel inzetbare grondtroepen. Dus wél bezien of we een aantal Cougar transporthelikopters behouden. Zeker na de informatie afgelopen week over de NG - 90. De JSF is niet het antwoord op de defensievragen van morgen en doet een veel te groot beroep op onze financiële en logistieke mogelijkheden. Beter is het gewoon te blijven vliegen met de F-16 totdat dit middel is uitgeput en ondertussen plannen te maken voor een grotere transportvloot en eventueel voor uitbreiding van de gevechtshelikoptervloot.
Aanschaf van onbemande vliegtuigen ja, maar dan wel in Nederland onderhouden en niet in de Verenigde Staten.
Waarom niet - net als bij de C-17 - het gezamenlijk inhuren van capaciteit van jachtvliegtuigen?
Voor de marine lijkt een zeer belangrijke taak weggelegd, niet alleen voor transport over zee, maar zeker ook bij de bewaking van handelsroutes wereldwijd. Hier is de toegevoegde waarde van Nederland evident en internationaal ook erkend. Dus wél behouden van de twee patrouilleschepen. De oppervlaktevloot zal daaraan moeten worden aangepast en bekeken zal moeten worden of de onderzeedienst een 'niche' vormt waar Nederland toegevoegde waarde kan bieden.
Staven kunnen fors worden ingekrompen, de Commandant der Strijdkrachten kan een veel centralere rol krijgen bij de aansturing en de centrale organisatie bij defensie kan worden ingekrompen, waarbij met name de gegroeide rol en invloed van de Secretaris-generaal en zijn staf kan worden beperkt. Conform het rapport Fransen, een jarenlange wens van de PvdA.En waarin de directeur personeel wél op het hoogste beslissingsniveau mee doet!
Voorzitter deze voorstellen waren ook opgenomen in de PvdA nota 'In dienst van Nederland. In dienst van de wereld', van november 2007.
Onze voorstellen om de steeds weer terugkerende verschillen tussen de geschatte uitgaven en de uiteindelijk werkelijke kosten van de Nederlandse uitgaven te beheersen, worden nu soms geheel, soms gedeeltelijk, soms niet overgenomen.
De centrale vraag is of de belastingbetaler waar voor zijn geld krijgt.
Te weinig internationale samenwerking, te veel operationele capaciteit aangepakt en te weinig het defensie"bestuur".
En de belastingbetaler weet niet of hij waar krijgt voor z'n geld door de grote onduidelijkheid, zowel in de visie achter als in de uitwerking van dit pakket.
De Krijgsmacht gaat over het inzetten van militairen, goed opgeleid, getraind en voorzien van goed materieel. Het beleid draait om de uitvoering, niet andersom!
Of te wel is de Nederlands de Krijgsmacht in staat haar operationele capaciteit te moderniseren, te verbeteren en waar mogelijk te vergroten. Voor onze veiligheid en voor de internationale rechtsorde.
De 8 april brief die we vandaag bespreken, gaat over de vóórnemens op bezuinigingen, juist op de inzet van militairen, snijden in de operationele slagkracht.
Waar en hoe de bezuinigingen in het bestuursmodel ( organigram bestuursstaf zou er vóór 6 juni zijn ), de staven, ondersteuning plaatsvinden, is allerminst uitgewerkt - blijkt ook uit de antwoorden op 463 vragen - kan hier vandaag ook niet worden besproken.
Evenmin daar waar het de gevolgen voor:
* het SPEER project, waarvan de financiële en materiële logistieke administratie deel uitmaakt
* de Numerus Fixus verdeling naar rang en schaal ( scheefgroei in personeelsopbouw corrigeren )
* de uitbesteding van kennis en samenwerking met het bedrijfsleven betreft.
* de regio;s in bredere samenhang betreft
* werkgelegenheidsplannen voor het personeel
* groot project Vervanging pantservoertuigen
* overheveling onderhoudsbedrijven van DMO naar de OPCO's
* Integraal Herbeleggingsplan Vastgoed Defensie
* Allocatie beslissingen voor budgetbelegging
Geen oordeel over te geven, geen samenhang te vinden, kan hier niet zinvol over gesproken worden.
Op welke wijze zal de Kamer over al deze nog uit te werken en te verwachten reorganisatieplannen worden geïnformeerd?
Met welke meetbare doelstellingen, welk uitgangspunt voor effectieve controle?
Ook geen woord - in de brief - over " de veiligheidsanalyse " die aan de bepaling van aard en omvang van de krijgsmacht ten grondslag ligt, waardoor dit debat ook lastig is.
Cruciaal :"Waarom zou Defensie nu wel in staat zijn om over 3 jaar de begroting, de huishouding op orde te hebben?" ( 22 onvolkomenheden ARK jaarverslag 2010 ).
Er gaat veel op de schop, zónder analyse. De vele verbeterplannen van de afgelopen jaren ten spijt! Waar komt dan - naast de bezuinigingen - het probleem van 400 miljoen vandaan?
Verzoek om een analyse of inzichtelijk onderzoek, waaruit voorgenomen effecten zouden blijken, heeft de Kamer nooit ontvangen.
Als ik deze vraag ( huishouding op orde in 2014 ) voorleg aan ervaringsdeskundigen dan antwoorden zij nagenoeg unaniem dat dit niet gaat lukken en dat de Krijgsmacht over drie jaar weer een forse dreun zullen moeten incasseren. Dit zegt denk ik iets over het vertrouwen in de voorgenomen maatregelen.
En keer op keer hoor ik : "Nagenoeg dezelfde groep mensen met dezelfde benadering, kennis en kunde die mede verantwoordelijk zijn voor de grote problemen bij Defensie moeten de komende 3 jaar ervoor zorgen dat de begroting wel weer op orde komt ".
En hoor ik keer op keer : "Het voorgestelde beleid zoals kopen van de plank, levensduurkosten management, numerus fixus, materieelbeheer, financieel bewustzijn, centralisatie van diensten, sourcing , verjonging, etc. waren al beleidsmaatregelen uit het verleden, waar mensen zich in de organisatie niet aan hebben gehouden. Waarom zou men zich nu wel houden aan nieuwe voornemens? Welke maatregelen gaat minister Hillen nemen indien sleutelfunctionarissen niet handelen conform afspraken handelen?
Wat dan wel vandaag te bespreken? Vragen stellen ter verduidelijking
Naar aanleiding van de brief zijn er wel verduidelijkende vragen te stellen. Je zou zeggen dat de Kamer dat met 463 vragen al uitputtend heeft gedaan. En die wederzijdse inspanning zou helpen, wanneer er antwoorden waren gegeven, maar ook hier veel onvolledige antwoorden en geen oordeelsvorming. Wel blijkt dat besluitvorming onzorgvuldig is en er intern nog veel hekjes staan.
- Heeft de minister daadwerkelijk een realistisch beeld van de jaarlijkse exploitatie kosten?
Dus personele exploitatie en materiële exploitatie. Dus niet aannames of voorschotten op nog te ontwikkelen beleid.
- Heeft de minister rekening gehouden met extra kostentoename als gevolg van boveninflatoire stijging van personeel en materieel? Ofwel is er voldoende flexibiliteit in de begroting 2012 en verder, aangebracht?
- Heeft de minister aan uitvoeringsverantwoordelijken voldoende bevoegdheden gegeven dan wel eenvoudige bestuursafspraken met leveranciers, om hun verantwoordelijkheden voor gereedstelling en gemandateerde inzet te kunnen geven? Maw " je gaat er over of niet" !
- Is er sprake van actief kosteninzichten en kostenbewust handelen? Hoe dit te bereiken?
- Hoe wordt niet zakelijk - handelen, gebrek aan budgetdiscipline tegen gegaan?
- Hoe gaat dit zich verhouden tot de 'negen inzetbaarheidsdoelstellingen tot 2015 ', die komen in plaats van het ambitieniveau. ( Dit om concreter tot uitdrukking te kunnen brengen wat de krijgsmacht kan doen met de middelen die haar gegeven zijn ).
Maar wat kan de Krijgsmacht dan ná 2015? Wat is de concrete betekenis van 'veelzijdig inzetbaar'? Als we dan niet meer over ambitieniveau spreken wat dan wel?
Gevolgen en zorg de mannen en vrouwen, militairen en burgers
- Goed dat de zorg voor Veteranen overeind blijft! Dat is een lichtpuntje en ook de plannen voor integriteitzorg verder gaat uitbreiden. Beiden toekomstgericht.
- Het schrappen van 12.000 functies zal leiden tot 6000 gedwongen ontslagen, dat was 8 april. Op 9 mei betrof het volgens de CdS 2000 gedwongen ontslagen.
Waar zijn deze uitspraken op gebaseerd? Wanneer is er meer duidelijkheid voor het personeel?
Weliswaar zullen door arbeidsbemiddeling en vacatures mogelijk minder mensen gedwongen worden ontslagen, maar het is nog altijd een vertrek bij de Krijgsmacht!
- Hoeveel werknemers hebben op dit moment 'vrij van dienst' ( pag 57 antwoorden )?
- De PvdA is van mening dat een goed Sociaal beleidskader nodig is voor de mensen die mogelijk de organisatie moeten verlaten. Hier moet met voorrang door regering en Vakbonden aan een oplossing gewerkt worden en moet onzekerheid en onrust zo snel mogelijk worden weggenomen.
- Ik lees : "Defensie streeft naar een gevulde organisatie in 2014" en " zal in 2016 naar verwachting bestaan uit ongveer 52.000 vte'n " ( pag 26 antwoorden ). "Personele omvang agentschappen 2013 - 2016 eerste schatting 4.473 vte'n " ( pag 61 ) . Graag toelichting.
- Hoe zal de Numerus Fixus worden uitgewerkt? Welke juridische problemen doen zich mogelijk voor?
- Na afgelopen jaren gesproken te hebben over : emancipatie, genderbeleid, diversiteitbeleid, spreken we nu over 'kwaliteit'! Door de jaren hen hebben diverse onderzoeken uitgewezen dat er zonder enige sturing op een goede verdeling van mannen en vrouwen in de Krijgsmacht onevenwichtigheid gaat optreden. Maar...nu gaat het vanzelf goed komen. De eerste vrouwelijke generaal was er - juist door eerder beleid - in 2005, nu 3. Hoeveel in 2015 na de reorganisatie?
- Is de reductie van 200 functies bij de Lichamelijke Opvoeding en Sport- organisatie ( LO/S) met de werkvloer besproken, wat was de inbreng van de OPCO's?
Neem aan dat het adagium ' je gaat er over of niet', per direct van kracht is en de OPCO's betrokken zijn bij deze maatregel?
( De expertise van sportinstructeurs is primair nodig voor de fysieke training van militairen. Optreden in 60 graden Celsius met 40 kilo op je rug niet eenvoudig is, maar wel noodzakelijk om de opdracht veilig te kunnen uitvoeren. Deze fysieke training vereist een langdurige, structurele en persoonsgerichte fysieke training en vorming, en dat vereist een band tussen instructeur en militair. Dat is de basis van het werk. In relatie hiermee heeft de LO/Instructeur nog een groot aantal belangrijke overige taken )
Kortom: de voorgenomen maatregel lijkt niet alleen ondoordacht, onjuist en niet integraal beschouwd op de consequenties, het levert ook niet veel geld op en leidt (vooral) tot een directe afname van de fysieke inzetbaarheid van de krijgsmacht. Kortom: een desastreuze maatregel die van tafel moet.
- Hoe gaat het met de uitwerking van de oefeningen?
Gevolgen voor de regio's
De herschikking van legerplaatsen is nu nog onderwerp van debat, maar kan de minister wel al aangeven op basis van welke criteria de regering tot herbeschikking zal besluiten?
Welke gevolgen hebben de defensiebezuinigingen voor potentiële krimpgebieden met alle gevolgen van dien, maar ook overige rijksbrede maatregelen voor de regio's?
O.a.
* voor de KMS in Weert?
* voor de Johannes Postkazerne in Havelte?
* voor de gemeente Steenwijkerland en Westerveld
* krijgt Den Helder de tijd om het project " van kosten naar kansen " te ontwikkelen? zodat de Kooij ook civiel gebruikt kan worden en daarnaast de omslag naar een Maritieme technologie Campus mogelijk maken?
* Vliegveld Eindhoven
* Voor Leeuwarden
* Gedane investeringen in Gilze-Rijen, die opnieuw gedaan moeten worden in Woensdrecht
En kijkt u ihkv het Vastgoed ook naar de verkoop van het marine terrein in Amsterdam, samenvoegen in Den Helder? En de Zwaluwenberg?
Enkele opmerkingen mbt materieel en uitbesteding bedrijfsleven
- De prestaties van de transporthelikopter NH-90 valt tegen, te zwaar en te beperkt inzetbaar, met minder mensen. Zo blijkt uit interne rapport van de Luchtmacht. Kan de minister aangeven, welke gevolgen dit mogelijk heeft voor de inzetbaarheid en mogelijk behouden van de Cougar helikopters?
Is het waar dat fabrikant NH - industries een groot aantal Eurocopter AS - 725 aan Nederland had willen leveren, ipv de de NH - 90?
- Cyber investeringen ondersteunen we graag, maar over de regie en samenwerking binnen regering is toch enige onduidelijkheid.
- Vwb de investeringen worden vier onbemande luchtsystemen gekocht. Waarom eerst in het buitenland?
- Inhuur zoals C-17, mogelijkheden voor inzet van gezamenlijke jachtvliegtuigen?
- Al jaren spreken we over uitbesteding van werkzaamheden vanuit Defensie, waarin werknemers met hun kennis en kunde worden ingezet. Afgelopen jaren bleek de urgentie ver te zoeken, ook nu nog weinig concreet. Inmiddels heeft de Kamer een plan van aanpak van de NIDV ontvangen, oa op het gebied van ICT zeer vernieuwend. De minister heeft dit plan ook ontvangen en ben nieuwsgierig naar zijn reactie en nog meer naar de actie!
- Operationele inzetbaarheid en beschikbaarheid van wapensystemen in NAVO en EU is blijkbaar gerubriceerd. ( pag 104 - antwoorden ). Op welke wijze kan de Kamer dan wel inzicht krijgen?
Afsluitend
Instemming voor gepresenteerde bezuinigingsplannen is voor de PdvA vandaag niet aan de orde.
De Kamer kan pas een oordeel geven als de maatregelen uitgewerkt, toetsbaar en in onderlinge samenhang integraal te bekijken zijn. Dat oordeel kan vandaag niet gegeven worden.
De PvdA is van mening dat het personeel zo snel mogelijk duidelijkheid verdiend.----------------
Partij van de Arbeid