Socialistische Partij
Geen meerderheid van CDA, VVD en PVV
Eerste Kamer gaat gewoon zijn werk doen
Er was vooraf veel over te doen: wie stemt op wie en haalt de coalitie
wel of geen meerderheid? Al het gesteggel over reststemmen, dealtjes en
de kleur van stempotloden ten spijt kwam er uit wat er uit moest komen:
geen meerderheid voor het kabinet-plus-gedoogpartner.
De Eerste Kamerverkiezingen zijn een geval apart. De op 3 maart gekozen
leden van de Provinciale Staten kiezen de senatoren. In theorie is dan
de samenstelling van de Eerste Kamer evenredig met de
verkiezingsuitslag voor de Provinciale Staten. In theorie, want er kan
een boel misgaan - bedoeld of onbedoeld. Omdat het aantal stemmers maar
beperkt is, 566 in heel Nederland, en omdat bijvoorbeeld een Statenlid
uit Zuid-Holland relatief meer mensen vertegenwoordigt dan een
Statenlid uit Drenthe, kunnen kleine afwijkingen grote gevolgen hebben.
Sommige partijen halen hun Eerste Kamerzetels `ruim', anderen maar net.
Dat betekent dat een partij ervoor kan kiezen haar `ruime' Statenleden
te laten stemmen op een bevriende partij. Om te zorgen voor een extra
zetel of te voorkomen dat er bij de berekening juist een zetel af gaat.
Dat zijn doelbewuste afwijkingen. Er ontstond in de aanloop naar deze
verkiezing commotie omdat het Zeeuwse Statenlid Johan Robesin door
Rutte in zijn torentje werd ontvangen om hem ervan te overtuigen op een
coalitiepartij te stemmen. Dat heeft gewerkt, want het Statenlid heeft
niet op de Onafhankelijke Senaatsfractie gestemd - zoals zijn Partij
voor Zeeland vóór de verkiezingen beloofde - maar op een
coalitiepartij, naar eigen zeggen de VVD. Maar het kan ook gewoon
misgaan. Stemmen is mensenwerk, dus er zijn weleens Statenleden die per
ongeluk het stembiljet onjuist invullen. Of, zoals bij deze laatste
verkiezing, een D66-Statenlid dat met een blauwe pen in plaats van het
verplichte rode potlood stemde. Omdat een ander D66-Statenlid ook nog
eens op een PvdA'er stemde - waarschijnlijk strategisch - kostte dat
foutje D66 een zetel. Ten gunste van: de SP. Tenminste: als alle
onderhandelingetjes en dealtjes gelukt waren, had de SP een Eerste
Kamerzetel minder gehad dan waar ze recht op had gezien de uitslag van
de Provinciale Statenverkiezingen. Het klopt dus weer.
Tiny Kox, met zeven SP-collega's herkozen in de Eerste Kamer, vond de
verkiezingen een `gênante vertoning'. Kox: `Omdat de uitslag precies is
zoals we op 3 maart al verwachtten, kun je zeggen dat al het gesjoemel
ook niet eens productief is geweest. Ik ga op 7 juni de nieuwe
fractievoorzitters hierop aanspreken en samen oplossingen bedenken om
hier op termijn vanaf te komen.' Volgens Kox is het een goede zaak dat
VVD, CDA en PVV geen meerderheid hebben (37 van de 75 zetels): `Dat het
kabinet geen automatische meerderheid heeft, is een zegen voor de
Eerste Kamer. Nu is er weer ruimte om wetsvoorstellen op basis van
argumenten te behandelen en niet op basis van dreigementen. De Eerste
Kamer moet bij wetten controleren of ze uitvoerbaar zijn, wat de
gevolgen voor de maatschappij zijn en of het wel past binnen onze
internationale afspraken. Ik weet zeker dat juist ook VVD- en
CDA-senatoren door deze uitslag blij zijn dat zij gewoon hun werk
kunnen gaan doen.'
De fractievoorzitter in de Tweede Kamer is het daar van harte mee eens.
Emile Roemer: `Dat senatoren dat kunnen en willen blijkt wel uit het
unaniem afserveren van het Elektronisch Patiëntendossier. Een politiek
beladen onderwerp, maar de Eerste Kamer was eensgezind.' Toch heeft de
coalitie nu geen meerderheid in de Eerste Kamer. Roemer: `Daardoor zal
Rutte het lastiger krijgen met de draconische voorstellen uit het
regeerakkoord. De scherpe kantjes zullen eraf moeten.' Roemer verwacht
het verzet tegen het kabinet-Rutte uit een heel andere hoek: `Op
straat, in de samenleving zie je het verzet groeien. WSW'ers, leraren,
verpleegkundigen, brandweer: hun stem klinkt steeds harder. Ik verwacht
een hete zomer en een stormachtige herfst. Want bij de volgende
begroting zullen nog meer mensen echt gaan merken waar VVD, CDA en PVV
het geld komen halen.'