Wageningen Universiteit en Researchcentrum
31 mei 2011
Onderdeel: LEI
De precieze economische impact van de EHEC-uitbraak in Duitsland -
mogelijk veroorzaakt door een besmette partij Spaanse komkommers - voor
de Nederlandse (glas)groentesector is op dit moment nog moeilijk in te
schatten. Wel zullen de economische gevolgen groter worden naarmate er
langer onduidelijkheid blijft bestaan over de definitieve oorzaak van
de besmetting en de mogelijke bron. Vervolgens is het de vraag hoe snel
het consumentenvertrouwen herstelt en de consumentenvraag naar
komkommers en andere glasgroenten weer zal aantrekken. Dat de
financiële gevolgen groot kunnen zijn is evident, aangezien Duitsland
verreweg het grootste afzetland is en juni de belangrijkste exportmaand
is van het jaar.
Sector nog herstellende van economische crisis
De gevolgen van een massale vraaguitval van komkommer uit Duitsland
zullen naar verwachting groot zijn voor de Nederlandse komkommersector.
Zo zal er een situatie van overaanbod ontstaan op de overige Europese
markten, waardoor de prijzen (stevig) zullen dalen. Bovendien is het de
vraag of al deze producten wel afgezet kunnen worden. Daarnaast speelt
mee dat de sector ondanks een, volgens de ramingen, relatief goed 2010
nog herstellende was van de economische crisisjaren 2008 en 2009 (tabel
1). Wanneer de vraaguitval als gevolg van de EHEC-bacterie lang
aanhoudt, zullen naar verwachting diverse komkommerbedrijven (opnieuw)
te kampen krijgen met liquiditeitsproblemen of mogelijk zelfs met
continuïteitsproblemen. Daarnaast lijken ook telers van andere
producten, zoals tomaat, paprika en sla, mede door de adviezen van de
Duitse overheid om deze producten tijdelijk niet te consumeren,
getroffen te worden door vraaguitval met alle financiële gevolgen van
dien. Maar niet alleen de telers ondervinden schade, ook de Nederlandse
groothandel en andere ketenpartijen worden financieel geraakt.
Duitsland grootste exportmarkt
Jaarlijks wordt ruim 70% van de Nederlandse komkommers geëxporteerd.
Het grootste gedeelte hiervan is, net als bij tomaat en paprika,
bestemd voor de Duitse markt (figuur 1). Daarbij behoort juni samen met
mei en juli tot de belangrijkste exportmaanden voor komkommer (figuur
2).
Wel is de laatste jaren de exportwaarde van de Nederlandse komkommers
naar Duitsland licht afgenomen. Twee factoren spelen hierbij mogelijk
een rol. In de eerste plaats wordt de Duitse markt gekenmerkt door een
sterke prijsfocus. Nederlandse telers ondervinden hierdoor concurrentie
van vooral Spaanse producenten, die veelal goedkoper kunnen leveren en
rechtstreekse contacten hebben met Duitse retailers. Echter, de laatste
jaren neemt het belang van kwaliteit toe en worden ook in Duitsland de
eisen met betrekking tot residuen van gewasbeschermingsmiddelen
strenger. Dat biedt mogelijk kansen voor de Nederlandse telers. Een
mogelijk tweede factor is de trend dat in landen als Duitsland en het
Verenigd Koninkrijk de laatste jaren het areaal glasgroenten is
gestegen door een toenemende vraag naar lokaal product (âlocal for
localâ). Deels betreft het hier Nederlandse ondernemers die in deze
landen bedrijven hebben opgezet.
Nederland belangrijke komkommerproducent
Het areaal komkommerteelt in Nederland is volgens de
CBS-Landbouwtelling de laatste tien jaar redelijk stabiel en varieert
tussen de 620 en 665 hectare. In 2010 werd ruim 660 ha komkommers
geteeld. Het aantal bedrijven met komkommers is in de periode 2000-2010
de laatste jaren sterk gedaald (-45%) tot circa 280 in 2010. Dit wijst
op een sterke schaalvergroting in de sector. In 2010 werd volgens een
eerste raming 430 miljoen kilo komkommers geproduceerd. Daarmee is
Nederland binnen Europa na Spanje en Polen de grootste producent van
komkommers. Andere grote komkommerproducenten zijn Turkije (nog steeds
sterk groeiend) en Rusland (figuur 4).
Actuele ontwikkeling van resultaten en inkomens in de land- en
tuinbouw in 2010
Concurrentiemonitor glasgroente
Ministerie EL&I
Productschap Tuinbouw
Contact
Anita van der Knijff
Marc Ruijs
Gerben Jukema