Onderzoek naar topbeloningen: Zelfreinigend vermogen bedrijven ondermaats
* 07-06-2011
Zeventig procent van Nederlandse AEX- en Midcap-bedrijven voldoet niet
aan de Factor 20 norm die de FNV heeft gesteld. Dat blijkt uit
onderzoek dat FNV Bondgenoten en FNV Bouw vandaag presenteren.
Uitgangspunt Factor 20
De jaarcijfers van 2009 en 2010 van vijftig Nederlandse ondernemingen
zijn onderzocht , waarbij de vaste salarissen van de top zijn
vergeleken met de laagste vaste salarisschaal in de betreffende
onderneming. Een salarisverhouding waarbij de top twintig maal zoveel
verdient als de laagst betaalde volwassen werknemers is voor de FNV een
acceptabel uitgangspunt (Factor 20*).
Naast de vaste salarissen zijn ook de bonussen van de top tegen het
licht gehouden. Bonussen, zo vindt de FNV, zouden maximaal vijftig
procent van het vaste salaris mogen bedragen. In veertig procent van de
bedrijven is de bonus voor topbestuurders vaak fors hoger.
Zelfreinigend vermogen bedrijfstop valt tegen
FNV Bondgenoten-voorzitter Henk van der Kolk: "Ik had gedacht dat de
crisis en de maatschappelijke discussie een grotere invloed zouden
hebben op de topbeloningen. Het zelfreinigend vermogen aan de top van
het bedrijfsleven valt me tegen, ook bij coöperatief geleide
organisaties als de Rabobank en Friesland Campina, bedrijven waarvan de
top een maatschappelijk imago van belang vindt. Dat geldt ook voor TNT.
De loonontwikkeling van de gemiddelde werknemer is heel matig geweest,
maar voor de top zijn flinke salarisverhogingen of bonussen `business
as usual', ondanks de crisis. In steeds meer bedrijven is dat slecht te
verkopen aan de werknemers."
Industrie meest `over de top' met bonussen
FNV Bondgenoten en FNV Bouw onderzochten vijftig bedrijven in de
financiële sector, de bouwwereld, de diensten-, handel- en
transportsector, de metaal- en elektrotechniek en de industrie.
In de financiële sector zijn ING (factor 49), de Rabobank (35) en Aegon
(32) uitschieters. Bij ING verdient de top dus bijna vijftig keer
zoveel als de laagst betaalde medewerker. De top van de Rabobank
ontving daarnaast nog een flinke bonus, andere financiële instellingen
betaalden in 2010 geen bonus of gaven de bonus terug (ING).
Vooral in de diensten en handel is er sprake van hoge vaste beloningen.
De TNT (54), KPN (45), Ahold (43) en Randstad-top (39) krijgt
vorstelijk betaald, terwijl de bonussen ook de pan uit rijzen. Met name
bij KPN (689) en Randstad (250) is de vijftig procent-bonusnorm met een
veelvoud overschreden.
In de industrie is de top van Shell in 2010 veel meer vast salaris gaan
verdienen: van factor 38 (2009) naar factor 57 in 2010. Ook de top van
Unilever (34), Friesland Campina (34), DSM (32) en Heineken (30) vallen
op. De industrie spant de kroon voor wat betreft bonussen. Shell (538),
Unilever (254), Heineken (138), Draka (135) geven hun topbestuurders
wat de FNV noemt `over de top' bonussen.
In de metaal ten slotte zitten alle bedrijven die zijn onderzocht boven
factor 20 voor vast salaris. Arcelor Mittal (50) en Philips (46) scoren
het hoogst. ASML valt op door zijn torenhoge bonussen (2009: 305
procent, 2010: 273 procent), maar ook Philips staat op 133 procent.
Bouwbedrijven: loonsverhogingen top, afwentelen crisis op werknemers
In de bouw (zeven bedrijven onderzocht) woekert de crisis nog voort,
met hoge werkloosheid. Desondanks kent de top van de grootste bouwers
zichzelf in crisistijd flinke salarissen toe: tussen de 400.000 en
900.000 euro. Job Dura van Dura Vermeer valt op, omdat hij in
crisisjaar 2010 een derde meer kreeg dan zijn voorganger. Drie van de
zeven topmannen kregen een loonsverhoging, de bonus van Van der Aast
van VolkerWessels was over 2010 zelfs 94 procent van het vaste salaris.
Van in totaal vijftig onderzochte bedrijven verstoppen zeven bedrijven
als het ware individuele vaste en variabele salarissen, overigens wel
binnen de regels van de financiële verslaglegging. Vier daarvan zijn
bouwbedrijven. TBI wilde de FNV zelfs na aandringen niet vertellen wat
de CEO precies verdient. FNV Bouw-voorzitter John Kerstens: "De
afgelopen jaren raakte de crisis al 25.000 bouwvakkers. Dat de top
tegenslagen afwentelt op werknemers en zichzelf daarvoor riant beloont,
is niet fraai. Wie daar ook nog stiekem over doet, geeft blijk van
enige gêne. Terecht. Zulk gedrag doet de bouwsector geen goed."
Wat doet de FNV?
De FNV kaart topbeloningen op meerdere manieren aan. Formeel heeft de
vakbond geen zeggenschap over de hoogste beloningen in een bedrijf,
omdat deze niet onder de cao vallen. Bij cao-besprekingen kan het
onderwerp echter wél ter tafel komen. Dat is afgelopen maand bij
Heineken en Sara Lee/DE gebeurd, omdat FNV-leden in die bedrijven boos
zijn over (dreigende) verslechteringen in hun eigen cao terwijl de top
extra wordt beloond. Bij ING heeft FNV Bondgenoten meegepraat over een
bedrijfsbreed beloningsbeleid, nadat Henk van der Kolk Factor 20 in2009
in de vorm van een fles zonnebrand aan het bedrijf aanbood. En bij de
deeltijd-ww heeft FNV Bondgenoten bij het tekenen van convenanten
gesteld dat bedrijven niet in aanmerking kunnen komen voor bonussen
zolang zij deeltijd-ww hebben. Tweederde ging hiermee akkoord.
Politiek moet nog beter controleren op naleving corporate governance
Ook politiek oefent de FNV invloed uit. De FNV vindt dat de
monitoringscommissie corporate governance (Tabaksblatt, later Frijns)
beursgenoteerde bedrijven beter moet controleren op de naleving van de
bepaling over beloningsverhoudingen. Voor de FNV geldt daarbij dat de
interne beloningsverhouding binnen de onderneming leidend moet zijn bij
het vaststellen van de beloning van topbestuurders. "Het mag dus niet
zo zijn dat werknemers nauwelijks stijgen of er zelfs op achteruit gaan
om de rekening van de crisis te betalen, terwijl topbestuurders de dans
ontspringen en er in salaris flink op vooruit gaan. Evenwichtige
beloningsverhoudingen zijn daarbij niet alleen rechtvaardig, maar ook
goed voor de productiviteit van het bedrijf," aldus FNV
federatiebestuurder Catelene Passchier.
Daarnaast presenteert de FNV vanaf vandaag op zijn site een zogenaamde
salarisvergelijker, waarmee iedereen zijn eigen salaris kan afzetten
tegen dat van een bepaalde topbestuurder of de laagst betaalde
werknemer in een bedrijf, zie www.fnvsalarisvergelijker.nl
*Uitgangspunt Factor 20 is het salaris van DNB-topman Wellink
vergeleken met een minimumsalaris van 20.000 euro.
FNV Bondgenoten