Provincie Overijssel

Reactie Oost-Nederland op cultuurbeleid

21 juni 2011

Op maandag 20 juni heeft gedeputeerde Hester Maij aan de Tweede Kamer laten weten dat Oost-Nederland de voorgestelde bezuinigingen op de orkesten en Nationale Reisopera niet accepteert. Maij sprak in tijdens een hoorzitting van de Tweede Kamer. Vorige week werd bekend dat het Rijk de subsidie voor de orkesten in het Oosten wil halveren, en dat ze de subsidie voor de Nationale Reisopera met zestig procent wil verlagen. Volgens Oost-Nederland (Overijssel, Gelderland en 8 gemeenten) wordt het Oosten onevenredig zwaar getroffen door de bezuinigingen. Volgende week debatteert de Tweede Kamer over de cultuurbezuinigingen.

Brief aan de Vaste Kamercommissie OCW, Kamerleden Oost-Nederland

Van Hester Maij, provincie Overijssel, gedeputeerde Cultuur; Annemieke Traag, provincie Gelderland, gedeputeerde Cultuur; Marijke van Hees, gemeente Enschede, wethouder Cultuur en Michiel van Wessem, gemeente Arnhem, wethouder Cultuur.

Gevolgen in Oost-Nederland van rijksbezuinigingen op cultuur

In aanvulling op de hoorzitting van hedenmiddag en de inbreng van gedeputeerde Maij van Overijssel en wethouder van Wessem van Arnhem willen wij graag de volgende punten onder uw aandacht brengen.

Regionale spreiding

Uitgangspunt van de regering was dat in alle regio's een hoogwaardig cultureel aanbod zou blijven bestaan. Dit standpunt lijkt te zijn losgelaten. Oost-Nederland, qua oppervlakte het grootste landsdeel in Nederland, en haar 3,5 miljoen inwoners worden onevenredig hard geraakt door de voorgestelde bezuinigingen. Dit heeft ernstige gevolgen voor het huidige hoogwaardige culturele aanbod in ons landsdeel en leidt tot een kaalslag op het gebied van kwaliteit en toegankelijkheid.

Fasering

Het kabinet zet met haar plannen sterk in op cultureel ondernemerschap. Oost-Nederland deelt die mening maar dan moet het wel onder eerlijke voorwaarden gebeuren. Door dit nieuwe beleid in te laten gaan per 1 januari 2013 wordt Oost-Nederlandse cultuurinstellingen de kans ontnomen dit ondernemerschap ten toon te spreiden. Ondernemerschap dat Oost-Nederland inmiddels al heeft laten zien zoals ook door de staatssecretaris is beaamd. Het is immers de succesvolle werkwijze van het Orkest van het Oosten en het Gelders Orkest dat model heeft gestaan voor de bezuinigingsstrategie van het Rijk.

Wij pleiten dan ook voor een duidelijke fasering van de voorgestelde bezuinigingen en zijn verheugd dat de deelnemers aan de hoorzitting deze wens breed ondersteunden. Met een goede fasering kunnen ook de frictiekosten als gevolg van het voorgestelde beleid significant worden teruggedrongen.

Oost-Nederlandse orkesten

Vooral het Orkest van het Oosten en het Gelders Orkest worden onevenredig zwaar getroffen door het voorgestelde beleid. Van de in het regeerakkoord beloofde eerlijke regionale spreiding is zoals gezegd geen sprake, zoals onderstaande tabel laat zien.

Landsdeel Orkest Huidige rijkssubsidie Rijkssubsidie vanaf 2013 Verschil %

Oost

Orkest van het Oosten / Gelders orkest

EUR 11,2

EUR 6,0

EUR 5,2


-48%

West

Rotterdams Phil. / Residentie Orkest

EUR 6,8

EUR 6,0

EUR 0,8


-12%

Zuid

Brabants Orkest / Limburgs Symfonie Orkest

EUR 10,4

EUR 6,0

EUR 4,4


-42%

Noord

Noord Nederlands Orkest

EUR 6,2

EUR 6,0

EUR 0,2


-3%

Randstad

Koninklijk Concertgebouw Orkest

EUR 4,1

5%

Oost-Nederland pleit voor een evenwichtige regionale verdeling van de bezuinigingen op de orkesten.

Nationale Reisopera

Het kabinet stelt voor 3,5 miljoen euro beschikbaar te stellen voor één opera-instelling in de regio. Ook hier is het verschil in regionale spreiding opvallend.

CAPTION: Vergelijking rijkssubsidie per regio

Stad Opera Huidige
rijkssubsidie Rijkssubsidie
vanaf 2013 Verschil %

Enschede

Nationale reisopera

EUR 8.400.000

EUR 3.500.000

EUR 4.900.000

58%

Amsterdam

De Nederlandse Opera

EUR 24.000.000

EUR 22.800.000

EUR 1.200.000

5%

De teruggang van ruim 8 miljoen euro naar 3,5 miljoen euro, een korting van 60%, betekent het definitieve einde van de Nationale Reisopera in haar huidige vorm. Zoals aangegeven vanmiddag tijdens de hoorzitting is Oost-Nederland graag bereid om samen met de staatssecretaris en de twee overige opera's in Maastricht en Amsterdam in gesprek te gaan. Doel zou moeten zijn een duurzaam alternatief te ontwikkelen waarbij twee opera's kunnen blijven bestaan. Dit in plaats van twee productiehuizen en de Nederlandse opera in Amsterdam.

Kapitaalvernietiging

Afgelopen jaren is door zowel Rijk, provincies als gemeenten fors geïnvesteerd in het vastgoed voor de culturele infrastructuur. De voorgestelde bezuinigingen op met name de orkesten en de reisopera zorgen voor leegstand in deze gebouwen en kunnen beschouwd worden als kapitaalvernietiging. Gemeenten zijn veelal eigenaar van dit vastgoed en zullen met een tekort op hun huurinkomsten komen te zitten. Daarnaast zullen de inkomsten van andere podia teruglopen. Ook hier geldt dat deze kapitaalvernietiging kan worden tegengegaan met een eerlijkere regionale spreiding en een duidelijke fasering van de voorgestelde bezuinigingen.