Vrije Universiteit Amsterdam
Foucault, Levinas en het ethisch belichaamd subject
* Startdatum: 05-07-2011
* Tijd: 11.45
* Locatie: Aula
* Titel: Foucault, Levinas and the Ethical Embodied Subject
* Spreker: P. Lok Wing-Kai
* Promotor: prof.dr. L. Zuidervaart
* Onderdeel: Faculteit der Wijsbegeerte
* Wetenschapsgebied: Theologie en wijsbegeerte
* Evenementtype: Promotie
Peter Lok definieert in zijn promotieonderzoek een breed begrip van
ethisch belichaamde subjectiviteit en draagt daarmee bij aan de
reflectie op de ethische dimensies van contemporaine opvattingen van
belichaamde subjectiviteit. Hij concentreert zich daarbij op het werk
van twee Franse filosofen, Michel Foucault en Emmanuel Levinas, die
beiden de belichaamde subjectiviteit als ethisch zien, hoewel op
verschillende manieren.
Het onderwerp van de dissertatie van Lok is de notie van een 'ethisch
belichaamd subject'. Wat is dat? Lok: "Eeuwenlang hebben noties als
'lichaam', 'lichamelijkheid', 'zintuiglijkheid', 'emoties' in de
filosofie een heel specifieke rol vervuld: zij dienden om het primaat
van de rede en daarmee de bijzondere positie van de mens in het heelal
te bevestigen. Wat de mens is, dat toont zich niet in de overeenkomsten
met andere levende wezens, namelijk zijn lichamelijkheid, maar in
datgene waarin hij zich onderscheidt: zijn redelijke vermogens. In het
bijzonder Descartes is beroemd geworden door de strenge scheiding die
hij aanbrengt tussen lichaam en geest. In de mate waarin deze geest
niet in verwarring gebracht en misleid wordt door het lichaam, zou hij
toegang hebben tot de waarheid - wat wijsgerigen 'subject' noemen".
Hedendaagse stromingen in de wijsbegeerte zien echter in een zodanige
scheiding van lichaam en geest als Descartes die maakte een
onderdrukking van het lichaam, die zij in verband brengen met diverse
maatschappelijke misstanden - de onderdrukking van de vrouw, en die van
de homosexualiteit. Zij zien het als een ethische plicht om de notie
van subjectiviteit te herdefiniëren in termen van een belichaamde
subjectiviteit, dat wil zeggen een perspectief op de menselijke
ervaring waarin lichamelijkheid niet langer uitgesloten, maar haar
constitutieve rol juist erkend wordt.
In gesprek met deze hedendaagse stromingen stelt Lok de vraag hoe een
zodanige belichaamde subjectiviteit ten volle ethisch is en een
respectvolle en verantwoordelijke relatie tot de medemens mogelijk
maakt. Hij concentreert zich daarbij op het werk van Michel Foucault en
Emmanuel Levinas die beiden de belichaamde subjectiviteit als ethisch
zien, hoewel op verschillende manieren. Volgens Foucault ontsluit de
belichaamde subjectiviteit de ethiek, dat wil zeggen dat de mens
ethisch wordt wanneer hij een verandering in relatie tot zijn lichaam
doorvoert. Daarentegen maakt volgens Levinas pas de ethiek de
belichaamde subjectiviteit mogelijk: de ethische relatie tot de Ander
is voor zo'n verandering fundamenteel. De discussie over de voors en
tegens van beide posities stelt Peter Lok in staat om een breed begrip
van ethisch belichaamde subjectiviteit te definiëren en daarmee vanuit
de filosofie een bijdrage te leveren aan de kritische reflectie op de
maatschappelijke impact van onze theoretische constructies.
Meer informatie over het proefschrift in VU-DARE
© Copyright Vrije Universiteit Amsterdam