Nederlands fotomuseum
DE DONKERE KAMER
FOTOMUSEUM GEEFT NEDERLANDSE
FOTOGRAFIEGESCHIEDENIS VASTE PLEK
PERSBERICHT_JUL.2011
DE DONKERE KAMER BIJZONDERE VERHALEN UIT DE NEDERLANDSE FOTOGRAFIE
TENTOONSTELLING VANAF 09.JUL.2011
OFFICIËLE OPENING ZONDAG 25.SEPT.2011
De tentoonstelling De Donkere Kamer in het Nederlands Fotomuseum is de eerste en enige permanente
presentatie in Nederland over de Nederlandse fotografiegeschiedenis. Aan de hand van de rijke collectie
van het museum wordt ruim 185 jaar Nederlandse fotografie tot leven gewekt. Naar een concept van de
gerenommeerde tentoonstellingsarchitecten Kossmann.dejong wordt 250m2 van het museum omgebouwd
tot donkere kamer. Door een papier in een ontwikkelbak te leggen, net als vroeger in de donkere kamer,
activeert de bezoeker verhalen. In deze verhalen wordt de nog jonge geschiedenis van de fotografie verteld
met foto's, films en muziek. De verhalen zijn ingesproken door fotografen, vrienden, familieleden, kenners
en bekende Nederlanders als Hans Dorrestijn en Thom Hoffman.
Alle vormen van fotografie passeren in De Donkere Kamer de revue: van albums tot stereofoto's, van
autochromen tot glasnegatieven, van daguerreotypieën tot digitale fotobestanden. De verhalen worden
aangevuld met objecten als camera's, originele en nieuwe afdrukken en bijzondere attributen van
fotografen. De bezoekers ontdekken hoe de eerste foto's gemaakt werden, volgen het liefdesverhaal van
Ed van der Elsken in Parijs en gaan mee op jacht met de camera.
De Donkere Kamer start op 9 juli 2011 met 12 verhalen en zal in de periode tot de officiële opening op 25
september 2011 aangevuld worden tot 22 verhalen. In de jaren dat de tentoonstelling te zien is zullen er
regelmatig nieuwe 'parels' worden toegevoegd uit de schatkamer van het museum. Voor kinderen is er het
doe-boekje 5 x springen, waarin ze in sprongen door de fotografie gaan.
Fotografie helpt de wereld om ons heen zichtbaar en begrijpelijk te maken. Soms is het een weergave van die
wereld, soms een artistieke visie daarop. Zonder fotografie is de wereld ondenkbaar en zelfs grotendeels
onzichtbaar. Het meeste van wat er om ons heen gebeurd is te zien via foto's in kranten, tijdschriften, boeken en
op internet. Fotografie is de 'moeder' van de 'nieuwe media' en heeft sinds de officiële bekendmaking van de
uitvinding ervan in 1839 aan de Franse Academie van Wetenschappen in Parijs, ons wereldbeeld fundamenteel
veranderd.
De technische ontwikkelingen die daarop volgden hebben grote gevolgen gehad voor het gebruik van de
fotografie en het fotografisch beeld. Een grote tijdslijn in de tentoonstelling is opgebouwd aan de hand van deze
technische mijlpalen en verdeelt de fotografiegeschiedenis in verschillende periodes: Uitvinding & ambacht
(1826 - 1888), Sneller & makkelijker (1888 - 1924), Journalistiek & vakmanschap (1924 - 1945), Aanzien &
erkenning (1945 - 1982) en Digitaal & delen ( 1982 - tot nu).
De verhalen in De Donkere Kamer worden verteld aan de hand van de collectie van het Fotomuseum, een enkele
keer aangevuld met materiaal uit andere collecties. In De Donkere Kamer is niet alleen de geschiedenis van de
fotografie te zien is, maar wordt ook ruim 185 jaar Nederlandse geschiedenis in beeld gebracht. De omvangrijke
museumcollectie, met ruim 3,5 miljoen negatieven en dia's en nog honderden afdrukken en fotoboeken,
afkomstig van meer dan 130 Nederlandse fotografen, bevat veel fotomateriaal van bijzondere momenten uit de
Nederlandse geschiedenis. De verhalen zijn geschreven door mensen die de museumcollectie dagelijks beheren,
restaureren en presenteren.
Doeboekje 5 x springen
Ook kinderen leven in een omgeving waar fotografie niet meer weg te denken is. Ze zijn al actief aan het
fotograferen en een algemeen historisch besef begint zich te vormen. Voor kinderen van 7 t/m 12 jaar is speciaal
bij de tentoonstelling het doe-boekje 5 x springen ontwikkeld (te koop vanaf 24 september 2011 in de
museumwinkel en online shop). In het boekje gaan de kinderen aan de hand van foto's van sprongen door de
geschiedenis van de fotografie. Met foto's van o.a. Ed van der Elsken en Hannes Wallrafen, met doe-opdrachten
en tips voor thuis. Prijs ¤ 7,50
Educatie
Bij De Donkere Kamer biedt het Nederlands Fotomuseum voor jong en oud een educatief programma van
workshops, rondleidingen en lezingen. Op Fotoleren.nl, de gratis digitale leeromgeving over fotografie, zijn
weblessen over De Donkere Kamer te vinden.
Enkele parels uit De Donkere Kamer
De Donkere Kamer belicht parels uit de collectie. Bekende verhalen, zoals de liefdesgeschiedenis van Ed van der
Elsken in Parijs, maar ook leuke privéweetjes of persoonlijke herinneringen. De verhalen worden verteld door
kenners of vrienden en familie van de fotograaf.
> De geboorte van de fotografie
De nog jonge geschiedenis van de fotografie begon zijn opmars in 1839 in Parijs toen de Fransman Louis-
Jaques-Mandé Daguerre zijn wonderbaarlijke ontdekking presenteerde. Op een koperen plaat met een dun laagje
gepolijst zilver maakte hij een volstrekt gelijkende kopie naar de natuur, eenvoudig door de inwerking van het
licht. De fotografie was geboren. Deze eerste 'foto's' werden daguerreotypieën genoemd en zijn elk uniek.
Daguerreotypieën van over de hele wereld worden in het atelier van het Fotomuseum zorgvuldig gerestaureerd
en geconserveerd. In De Donkere Kamer is te zien hoe daguerreotypieën gemaakt werden en zien we originele
daguerreotypieën uit de museumcollectie.
> Anna Martens vertelt over haar vader fotograaf Peter Martens
Het verhaal Mensen van Martens over Peter Martens (1937 -
1992) wordt verteld door zijn dochter, Anna Martens. De
Rotterdamse fotograaf trok met zijn camera de wereld over.
Zijn foto's tonen ons de kwetsbare mensen, die vaak aan de
onderkant van de samenleving stonden. Het was zijn manier
om iets aan het onrecht te doen. Martens koos secuur zijn
beeld, hij maakte niet honderden foto's van één plek of
moment, maar legde in één of twee shots het perfecte beeld
vast. Anna vertelt dat haar vader soms dagen in de DoKa
doorbracht voor een afdruk omdat het 'van het papier moest
knallen'. Anna beschrijft haar vader en zijn werk en leert ons
de wereld door Martens' ogen te bekijken.
> De kinderfoto's van Esther Kroon
In De Donkere Kamer mag het verhaal over Esther Kroon ( 1966 - 1992) niet ontbreken. In haar korte leven
maakte zij een serie indringende kinderportretten. In 1988 begon de jonge fotografe met het portretteren van
zigeunerkinderen in Barcelona. Terug in Nederland maakte zij eenzelfde serie portretten van Amsterdamse
kinderen, vanaf een laag standpunt en met een flitslamp die de kinderen vol in het licht zette. In Esther Kroon's
werk is elk kind een individu, een mens.
In 2012 is het twintig jaar geleden dat deze fotografe op 25-jarige leeftijd om het leven kwam tijdens een
roofoverval in Guatamala. Esther Kroon stond aan het begin van een grote internationale fotografiecarrière. Mede
op initiatief van Rineke Dijkstra verscheen in 1993 een publicatie met haar kinderportretten in zwart-wit. Haar
werk wordt nu in het museum gekoesterd. Haar verhaal wordt verteld door haar studievriendin Hatta Fokker.
> Katharina Eleonora Behrend
Bezoekers van De Donkere Kamer worden meegenomen in de wereld van
Katharina Behrend, een van de eerste vrouwelijke amateurfotografen van
Nederland. De van oorsprong Duitse fotografe maakte veelal foto's van haar
dagelijkse leven, thuis en op vakantie. Uit haar zorgvuldig bijgehouden
dagboeken blijkt dat Katharina een moderne en geëmancipeerde vrouw was. Ze
was aanhangster van de Duitse Freiköperkultur en maakte in de periode 1910/11
veel naaktfoto's van haar vrienden, maar ook van zichzelf. Haar foto's getuigen
van lef.
Katharina documenteerde haar fotoarchief zorgvuldig op tijdstip, datum, locatie,
en licht- en weersomstandigheden. Ze bewaarde haar glasnegatieven in een
groentekist. Deze is na haar dood ontdekt door haar kleinzoon en werd in beheer
aan het Fotomuseum gegeven. De foto's van Katharina Behrend vormen het
startpunt van de collectie en is tevens het eerste amateurarchief van het
Fotomuseum.
> Revolutionaire fotoroman van Ed van der Elsken
Het spannende Parijs en de jazz vormden de inspiratiebron voor Ed van der Elsken om zijn fotoroman over
onmogelijke liefde te maken. Van 1950 tot 1955 verbleef de fotograaf in de Franse hoofdstad en stortte zich in
het Parijse nachtleven. Het leverde de fotoroman Een liefdesgeschiedenis in Saint Germain des Prés op. Niet
suikerzoet, maar ruig en rebels, groots en meeslepend. Het werd een groot succes en maakte de fotograaf op slag
internationaal beroemd. Ed van der Elsken overleed in 1990 en liet zijn fotoarchief na aan het Fotomuseum.
Tentoonstelling
Concept Kossmann.dejong, Amsterdam | Nederlands Fotomuseum | Ruimtelijke en grafische vormgeving
Kossmann.dejong, Amsterdam | Samenstelling Ruud Visschedijk, Flip Bool, Frits Gierstberg, Martijn van den
Broek, Loes van Harrevelt, Anna Martens, Herman Maes, Anneke Groeneveld, Mira Matic| Audiovisual
Experiences Tungsten Studio, Amsterdam | AV technische ondersteuning Phanta Vision, Amsterdam | Met
medewerking van Flip Bool, Carel van Hees, Thom Hoffman, Hans Dorrestijn, Maaike & Anna Martens, Hatta
Fokker en Frits Rotgans jr.
Met dank aan VSBfonds | SNS REAAL Fonds | Erasmusstichting
Nederlands Fotomuseum
Wilhelminakade 332
3072 AR Rotterdam
www.nederlandsfotomuseum.nl
Openingstijden
Dinsdag t/m vrijdag 10 tot 17 uur
Zaterdag en zondag 11 tot 17 uur