Zorgenkind - VWS - lijdt aan publiciteitsdrang
De continue stroom aan maatregelen om de kosten in de zorg te beteugelen lijkt meer op publiciteitsdrang dan op weloverwogen beleid
DEN HAAG, 20110714 -- Ongeveer wekelijks komt er wel een voorstel. Is de storm over het PGB (persoonsgebonden budget) nog niet geweken, dient er zich weer een nieuwe maatregel aan: ziekenhuizen moeten zich met een speerpuntspecialisatie gaan profileren. Het ene politieke besluit volgt op het andere. Aan besluitvorming ontbreekt het niet! Maar wat gaat er nu niet goed in dat proces? Wie ontbreken er als belangrijke stakeholders in de besluitvorming? Zorgverleners en patiënten worden nauwelijks gehoord. René Luigies MBA van Stichting MedicalFacts begint zich af te vragen welke pathologie ten grondslag zou kunnen liggen aan deze chronische compulsieve gedragsverandering / karakterverandering. Zijn diagnose is: het ministerie lijdt aan “publicity-filie”.
Pas op de plaats
De afgelopen jaren vertoonde de ziekenhuiszorg een nominale groei van 6 tot 7%, zo luidt het persbericht van VWS[1]. Dat is de groei inclusief loon- en prijsbijstelling. Directe vragen die dit oproept zijn:
- over hoe veel jaren praten wij hier
- wat is het percentage loonsegment en prijsbijstelling
Die vragen moeten eerst beantwoord worden om een reëel beeld van de groei van de afgelopen jaren te krijgen. Als die uitgekristaliseerd zijn, blijft een percentage werkelijke groei van de ziekenhuiszorg per jaar over. Waarom wordt ons dat cijfer onthouden? Of weten VWS, ZN en andere partners dit niet? We hebben toch een DBC systeem om het aantal verrichtingen te kunnen meten ingevoerd!
Een eenvoudig statisticus zou met de historische cijfers van zorgverzekeraars, zoals die opgeslagen liggen in het VEKTIS systeem aan de slag kunnen. Nota bene, de website van Vektis vermeldt: “Vektis ondersteunt de totale zorgbranche met een aantal onmisbare unieke producten en diensten. Vektis helpt strategische keuzes en beleid in de zorg te onderbouwen”.
Uit betrouwbare bron weet ik dat er nu pas een werkgroep in het leven is geroepen om gedegen retrospectief onderzoek te doen. Onderzoek naar historische gegevens over ziektebeelden, aantallen verrichtingen en ziekenhuisopnames per specialisme, die zelfs per ziekenhuis te vinden moeten zijn. De statistici die zich daar aan mogen verlustigen kunnen ongetwijfeld exact aantonen waar de zere plekken zitten. Laat dat nou eerst grondig en wetenschappelijk uitzoeken voordat er weer een intentieverklaring in de pers verschijnt.
Zere plek
In 2008 is door ZonMW, één van onze innovatie-instanties, een bedrag van € 80 miljoen beschikbaar gesteld om het Nationaal Platform Ouderenzorg (NPO) op te richten. Doelstelling van het NPO is om te onderzoeken hoe de ouderenzorg in de toekomst zo efficiënt mogelijk kan worden ingericht, met een zo groot mogelijke kostenbeheersing. Dit in het kader van de alom geprezen “vergrijzing” van de bevolking. De schrik slaat je om het hart als je hoort waar die bom geld aan wordt besteed; wetenschappelijk onderzoek om het promoveren van tweeëntwintig academici mogelijk te maken. Straks zitten we met tweeëntwintig proefschriften waarvan de inhoud min of meer gelijk zal zijn. Tijdens de jaarlijkse bijeenkomst van het NPO werd duidelijk dat de Universiteiten van Groningen, Maastricht, Rotterdam of andere steden allemaal ongeveer hetzelfde aan het onderzoeken zijn: een kwetsbaarheidindex samenstellen voor ouderen. Het schaamrood steeg één van de hoogleraren naar het hoofd toen Hannie van Leeuwen, oud CDA politica en senator, moest constateren dat de belangrijkste factor in het onderzoek ontbrak: de inspraak van de oudere zelf!
VWS heeft in 2008 wel ingezien dat wetenschappelijk onderzoek mogelijk is, maar bij de huidige intentieverklaring over de ziekenhuiszorg is datzelfde ministerie dit vergeten. En juist in dit kader zou daarmee de vinger op de zere plek gelegd kunnen worden. Vast en zeker voor veel minder dan € 80 miljoen en wat nog steeds leuk onderzoek kan opleveren voor jonge academici om op te promoveren. Het lijkt er op dat het ontbreekt aan pragmatisme.
DBC-DOT-ICD10
Nog even een wetenschappelijk bommetje onder het beleid van VWS gooien. Met de gegevens van VEKTIS lijkt het mij niet moeilijk om de vinger op de financiële zere plek te leggen. Hoe denkt VWS de toekomst te kunnen monitoren? Hoe wordt er in 2012 overgestapt op het DOT systeem? Is er gedacht aan een koppeling met het DBC systeem? Ja, door een zeer magere eenmalige conversietabel, door ziekenhuizen zelf aan te leveren. Dus ontstaat er een onvermijdelijke trendbreuk in het meetsysteem, waardoor wij over een jaar of vijf weer niet kunnen zien waarom de kosten toch blijven stijgen. Wat is dan de meerwaarde van DOT als overgangssysteem? In 2014 moeten de DOT codes ingevoerd worden volgens de ICD-10, de International Classification of Diseases and Related Health Problems. Weer een trendbreuk in de database. Zitten we tegen 2020 wéér met hetzelfde probleem. Mooi statement op de site: “ICD-10 is één van de randvoorwaarden voor een gezonde, veilige en transparante zorg in de toekomst!” Zijn er dan meer randvoorwaarden? Ik kan er een paar bedenken:
- consistentie in het registreren van ziektebeelden, behandelingen, uitkomsten en kosten
- niet continue nieuwe meetmethodieken bedenken en invoeren, maar “bezint eer ge begint”
- de uitvoerenden zelf betrekken bij de ontwikkeling van meetmethodieken
- ongehoorzaamheid, respectievelijk verzet, vermijden door betrokkenheid te realiseren
Ook op dit terrein zou een stevige pas op de plaats tot betere inzichten voor de toekomst kunnen leiden. Waarom niet gewoon DOT overslaan en ICD – 10 invoeren met een datalink naar DBC, zodat het databeheer consistent is. Jammer van de in de DOT geïnvesteerde miljoenen. Maar daar zijn we al aan gewend geraakt sinds de investeringen van het NICTIZ in het landelijk EPD, dat niet ingevoerd gaat worden.
Trendbreuk
In het persbericht van VWS wordt de stijging van de ziekenhuiszorg kosten van 6-7% naar slechts 5,3% nota bene een aanzienlijke trendbreuk genoemd. Zou onze minister president ook van een trendbreuk spreken wanneer het overheidsbudget met dit minimale percentage omgebogen wordt? En voor het overheidsbudget hebben we een goed landelijk huishoudboekje. Bij VWS ontbreekt het daar kennelijk aan.
Om de ziekenhuizen straks te gaan compenseren voor het afstoten van zorg, gaan de zorgverzekeraars een herstructureringsfonds van honderden miljoenen euro’s oprichten. Wat het bedrag exact wordt is onbekend. Zou hier enig vooronderzoek ook niet op zijn plaats zijn? En wie gaat de gelden voor dat herstructureringsfonds opbrengen? Wordt dit de patiënt? De overheid? Het lijkt niet logisch dat de zorgverzekeraars dat zelf gaan betalen. Laten we eens uitgaan van ondersteuning door de overheid, dan tellen we die honderden miljoenen op bij de daling van de stijging van de ziekenhuiszorgkosten naar 5,3%. Wat wordt dan de som van het totaal? Mijn inschatting is eerder een stijging dan een daling van de totale zorgkosten. In het bedrijfsleven is zoiets mooi. Kosten kun je in mindering brengen op de belasting. In de zorg en bij de overheid is daar geen sprake van. Daar verschuiven ze de kosten van het ene potje naar het andere. Het gaat bovendien niet om het totaal en of de kosten wel tegen de baten opwegen. Met een dergelijke methode van boekhouden zou menig bedrijf failliet gaan. En zoals het er nu naar uitziet, stevenen wij stevig af op een faillissement van de zorg.
Terug naar de basis
Eerder stelde ik al de vraag welke rol de patiënten en de artsen in de besluitvorming gespeeld hebben. Diverse specialisten vertelden mij al er geen zin meer in te hebben. Ze zijn het beu, willen gewoon aan het werk. Met eenvoudige voorbeelden werd aangegeven dat specialisatie per ziekenhuiszorg juist tot hogere kosten zal leiden. Neem een patiënt met een aneurysma, een zwakke plek in een slagader, die met een ambulance naar de spoedeisende hulp (SEH) wordt gebracht. Conform de instructies dat zorg nabij moet zijn rijdt de ambulance naar het dichtstbijzijnde ziekenhuis. Daar blijkt dan dat de patiënt er niet behandeld kan worden, omdat deze een aneurysma heeft, en de specialisatie vaatchirurgie in het ziekenhuis ontbreekt. In een dergelijke kritieke situatie zijn er dan drie opties:
- de patiënt komt te overlijden
- de patiënt word met een ambulance naar een ander ziekenhuis gebracht
- de vaatspecialist wordt vanuit een ander ziekenhuis naar de SEH van het eerste ziekenhuis gebracht.
Alleen de eerste optie leidt tot de laagste kosten voor de zorg. Evident is dat beide andere opties kosten verhogend zijn.
Wordt het dan ook geen tijd voor VWS, ZN en andere instanties om maar eens gewoon met de artsen en patiënten te gaan praten en te zoeken naar pragmatische oplossingen, in plaats van boekhoudkundige trucks met van boven opgelegde maatregelen? De beste ideeën komen immers uit de praktijk. Daarvoor zijn instanties als het NPCF en specialisten verenigingen van onschatbare waarde.
Verder dan je neus lang is
Niet alleen in Nederland speelt het probleem van stijgende zorgkosten. Vele internationale websites besteden daar aandacht aan. Het Commonwealth Fund is zo’n voorbeeld, waar zorggerelateerde processen in de VS besproken worden. In Engeland heeft de NHS een project gestart om op grote schaal eHealth in te voeren. Dit plan is goed doorberekend en lijkt te gaan slagen. Onze eigen Neelie Kroes houdt een pleidooi voor de invoering van telemedicine. In diverse landen om ons heen, waaronder België, liggen complete systemen klaar om gebruikt te kunnen worden. In India is een systeem, waarmee het 12 leads ECG van de patiënt direct op de mobiele telefoon van de cardioloog verschijnt. Zo kan de cardioloog direct de diagnose stellen en de noodzakelijke maatregelen nemen. Het behoeft geen “rocket science” om aan te tonen, dat gebruik van moderne telecommunicatie technieken, tot een afname van het aantal ziekenhuisbezoeken zal leiden. Zo zijn in Nijmegen bij het St. Radboud al goede ervaringen met digitale poliklinieken.
Mijn voorstel is dat VWS eens goed in eigen land en bij onze buren gaat kijken en grootschalig gaat inzetten op deze nieuwe communicatie middelen. En niet weer opnieuw proberen het “zorg”wiel in Nederland uit te vinden. Dat is allang gebeurd in de landen om ons heen. Het probleem van de stijgende ziekenhuiszorgkosten is niet nieuw, maar al eeuwen oud en wereldwijd. Met genoeg mooie voorbeelden waar onze minister van VWS zich eens aan zou kunnen gaan spiegelen. Pragmatische oplossingen liggen op een neuslengte klaar voor direct gebruik.
Barrières slechten
In plaats van de publicity-filie zou VWS er goed aan doen van bovenaf de huidige barrières te slechten die er liggen voor de invoering van medische technologie. Mooi initiatief hoor, van VWS, om de invoering van nieuwe geneesmiddelen versneld mogelijk te maken. De historie heeft echter aangetoond dat nieuwe geneesmiddelen tot kostenstijging leiden in de zorg. Bovendien, geneesmiddelen dragen nog steeds voor minder dan 10% bij aan de totale kosten van de zorg. Is hier weer eens sprake van een sterke lobby van de farmaindustrie, met het bekende effect, het paard achter de wagen?
Waarom wachten met een versnelde invoering van medische technologieën op het gebied van telemedicine en eHealth. Laat de minister daar alle belemmerende maatregelen opheffen. Er moet nu eindelijk eens structureel beleid komen voor eHealth en telemedicine zodat de zorgverzekeraars deze behandelingen moeten gaan vergoeden. Het is toch niet zo moeilijk een tarief te bedenken voor het eHealth consult als er ook al structureel gebruikt wordt gemaakt van de vergoedingen voor telefonisch consulten. En door het vergoeden van telemonitoring zal dure ziekenhuiszorg een vlucht gaan nemen. Het is prettiger voor de patiënt. De kostbare behandeling van COPD, diabetes, obesitas, hartfalen en nog vele andere kunnen veelal vervangen worden door goedkope effectieve telemedicine. Als de vergoedingen en andere randvoorwaarden geschapen zijn gaat de medische professie er vanzelf wel aan de slag. En ik verzeker u, de zorgverlener zelf wil echt wel met telemedicine aan de slag! Komt VWS meteen goed voor de dag bij europarlementarier Neelie Kroes. Dat kan Nederland wel gebruiken, zeker na de niet te versmaden kritiek van haar op ons standpunt inzake Griekenland.
Medicalfacts