ChristenUnie
Opinie Volkskrant: Een strengere EU is de oplossing
zaterdag 27 augustus 2011 12:44 De macht in Europa moet zo dicht
mogelijk bij de burgers liggen. Er moet dus niet nog meer autonomie
worden overgeheveld naar de EU. Dat betogen ChristenUnie-Tweede
Kamerleden Arie Slob en Carola Schouten in de Volkskrant.
Het is crisis in Europa. De euro staat onder druk en er worden vele
miljarden naar lidstaten gestuurd die hun schulden niet meer aankunnen.
In de Europese context lijkt er dan maar één antwoord te zijn: meer
Europa! Dit is een risicovolle en ongewenste weg. Immers: landen die
zich aan de regels hebben gehouden, mogen 'als dank' hun autonomie
inleveren. Terwijl landen die zich niet aan de regels hebben gehouden
daarvoornooit gestraft zijn.
Regels
Als je het spel wilt spelen, moet je je ook aan de regels houden. En zo
niet, dan moeten er automatische sancties volgen in de vorm van boetes,
het intrekken van steunfondsen en misschien op termijn zelfs wel het
onthouden van stemrecht of verwijdering uit de eurozone. Bovendien gaat
de roep om meer Europa voorbij aan een dieper liggend vraagstuk, het
gedrag dat deze crisis mogelijk maakte: het maar blijven maken van
schulden.
Bij de invoering van de euro werd het al onderkend. Het is van het
grootste belang dat de lidstaten die samen de euro vormen, hun
financiën op orde hebben. Dat bepaalt immers het vertrouwen dat
financiële markten hebben in de munt. Om het vertrouwen in de munt te
behouden werd er een aantal regels opgesteld. Het begrotingstekort van
een euroland mag niet hoger zijn dan 3 procent en de staatsschuld niet
meer bedragen dan 60 procent. Zo niet, dan volgen er sancties. Dat zijn
heldere normen voor een gezonde economie.
Grote lidstaten, waaronder het als financieel degelijk bekend staande
Duitsland, maar ook Frankrijk, schonden de afspraken al snel en
weigerden sancties te accepteren. Het gevolg was het failliet van de
gemaakte afspraken en ruim baan voor andere eurolanden om de regels
naast zich neer te leggen. Waar dit toe heeft kunnen leiden, hebben we
afgelopen jaar gezien. Griekenland kwam in grote problemen en ook een
land als Italië komt nu in de gevarenzone door de enorm hoge
staatsschuld die het in al die jaren heeft opgebouwd.
Nu het water de EU aan de lippen staat, klinkt de roep om andere
oplossingen. In de kern komen die oplossingen vooral neer op meer
Europa: een Begrotingsautoriteit, invloed op de begrotingen van de
lidstaten, het uitgeven van euro-obligaties, een (permanent) noodfonds
of een Europees ministerie van Financiën. En als laatste loot aan deze
tak het plan van Duitsland en Frankrijk - nota bene de landen die als
eerste de regels van de euro aan hun laars lapten - het vormen van een
Europese Regering.
Europees Zonnepaleis
Meer economische en financiële macht concentreren in Europa is een
onherroepelijke keuze voor meer politieke macht voor Europa. Dit is
vanuit een cultureel, maar ook democratisch opzicht riskant en
ongewenst. Het wekt geen vertrouwen om een Europees Zonnepaleis te
bouwen op de brokken van de eurocrisis.
De EU is - hoeveel waardevols wij Europeanen overigens ook delen - te
weinig een gemeenschap om er zo veel politieke macht in te
concentreren. Er is geen draagvlak voor verdere machtsconcentratie op
een niveau dat op grote afstand van de burger staat. Zelfs in de
Verenigde Staten, die in tegenstelling tot Europa wel een
gemeenschappelijke cultuur en taal hebben, is de federale macht niet in
staat vertrouwen bij burgers te wekken en financiële crises op te
lossen.
Ook rijst de vraag wat de democratische legitimiteit is van -
bijvoorbeeld - een Euroregering. Als je meer macht op grotere afstand
van burgers neerlegt, moet je niet vreemd opkijken als dan meer burgers
hun heil gaan zoeken bij de dichtstbijzijnde populist. Wat is dan wél
de uitweg? Een béter Europa, met een andere mentaliteit. Meer Europa
lost verdere schuldengroei niet op. Bij deze mentaliteitswijziging
hoort ook het nakomen van al gemaakte afspraken. Inkomsten en uitgaven
zullen in balans moeten worden gebracht. Niet méér schulden maken om je
oude schulden af te lossen, maar zuiniger aan doen.
Speculaties
Hiernaast moeten landen hun concurrentiekracht versterken door in te
zetten op sectoren waarin zij onderscheidend zijn. In Nederland zijn
onderwijs en onderzoek hierbij van het grootste belang. Ook zullen de
banken en hedgefunds scherper gecontroleerd moeten worden. Zij hebben
volop meegewerkt aan de onverantwoorde speculaties in de afgelopen
jaren. Daarvoor zijn constructies bedacht die zelfs in de bankwereld
nog maar door een enkeling werden begrepen. Geld werd een
speculatiemiddel in plaats van publiek goed waarmee verantwoord moet
worden omgegaan.
Laten we nu eindelijk de al overgedragen autonomie aanwenden om landen
te dwingen gemaakte afspraken uit te voeren. De ChristenUnie heeft
vanaf het begin van de euro gepleit voor automatische sancties. Landen
die zich niet aan de regels van het spel houden, moeten een sanctie
opgelegd krijgen. Deze kan bestaan uit een boete of het opschorten van
steun uit Europese fondsen. Lidstaten moeten het voelen wanneer ze de
regels overtreden. Het is tekenend dat Frankrijk nooit over
automatische sancties heeft willen praten en dit lange tijd heeft weten
tegen te houden. Pas na de top van eind juli heeft Frankrijk zijn
verzet gestaakt en worden de automatische sancties nu eindelijk
mogelijk.
Hiernaast moeten we terug naar het aloude adagium dat macht zo dicht
mogelijk bij de burgers zelf blijft. Dat geeft de meeste kans op
vertrouwen en draagvlak. Het is aan de landen zelf te bepalen hóe ze
aan de euroregels voldoen. Dát ze eraan moeten voldoen, staat buiten
kijf. En mocht een lidstaat wederom sancties gaan negeren of de regels
blijven overtreden, dan moet maar eens hardop de vraag gesteld worden
hoe lang zo'n land mag blijven meedoen in de euro.
Arie Slob en Carola Schouten