Ingezonden persbericht
Persbericht:
Gesloten datacultuur broedplaats voor wetenschappelijke fraude
Onder psychologen heerst een opmerkelijk gesloten datacultuur. Waar geen mogelijkheden bestaan om data te controleren, kan manipulatie met onderzoeksgegevens gemakkelijk onopgemerkt blijven. Dat eenonderzoeker zijn onderzoeksgegevens verzint is natuurlijk een exces. Maar dat zelfs zijn naaste collega's, met wie hij samen publiceerde, geen argwaan hadden, is een symptoom van de gesloten datacultuur.
Data Archiving and Networked Services (DANS), het instituut van KNAW en NWO voor duurzame toegang tot digitale onderzoeksgegevens, publiceerde vorig jaar de studie "Data: voer voorpsychologen" over de rol die data spelen in psychologisch onderzoek. Uit deze studie blijkt dat psychologen nauwelijks een traditie hebben in het delen van data, en dat begrippen als "open data" en "open access" met achterdocht worden bezien.
In veel andere vakgebieden is data delen al jaren gemeengoed (zoals onder kwantitatieve sociologen), of is dat recent geworden (zoals onder archeologen).
De dataverkenning van DANS laat zien dat er tussen onderdelen van de psychologie wel grote verschillen bestaan in de houding tegenover data delen en data archiveren.
Toch overheersen onder psychologen de argumenten om hun data voor zichzelf te houden, hoewel de dataverzameling doorgaans met publieke middelen is gefinancierd. Dat is niet alleen in Nederland zo, maar ook in de VS, ondanks de gedragscode van de beroepsvereniging APA (American Psychological Association) om data voor verificatie beschikbaar te stellen.
Sommigepsychologen zijn wel vertrouwd met het beschikbaar stellen en/of hergebruiken van data, aldus het rapport. Het gaat dan meestal om afspraken die van te voren zijn gemaakt en om individuele verzoeken - niet om het algemeen beschikbaarmaken voor verder wetenschappelijk gebruik of controle. Is het onderling delen van data al weinig ingeburgerd onder psychologen, dat geldt nog sterker voor het duurzaam archiveren ervan.
De affaire Stapel is een wake-up call voor de Nederlandse psychologie. Een eerdere poging van DANS om samen met vertegenwoordigers van de academische psychologie een symposium te organiseren over het delen van data op dit vakgebied sneuvelde bij gebrek aan belangstelling onder de doelgroep. Uiteraard schreeuwt de affaire Stapel om dat symposium alsnog te houden. Data delen is nu een mustgeworden voor iedere zichzelf respecterende psycholoog.
Data - Voer voor psychologen. Archivering, beschikbaarstelling en hergebruik van onderzoeksdata in de psychologie. Caroline Voorbrood mmv. Heleen van Luijn. DANS studies in digital archiving 4. Aksant Academic Publishers - 2010. ISBN 978-90-5260-374-2. Een gedrukt exemplaar kunt u aanvragen bij: info@dans.knaw.nl. Het boekje kan ook worden gedownload: http://www.dans.knaw.nl/content/categorieen/publicaties/dans-studies-digital-archiving-4