ChristenUnie
De toespraak van Arie Slob tijdens de Algemene Politieke
Beschouwingen
De toespraak van Arie Slob tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen
woensdag 21 september 2011 21:53 Vandaag zijn de Algemene Politieke
Beschouwingen van start gegaan. Twee dagen lang spreken de kamerleden
met het kabinet over de plannen van de regering voor het komende jaar.
Hieronder vindt u de tekst waarmee Arie Slob de Tweede Kamer heeft
toegesproken.
Dit wordt een zware tijd. Dat ging door me heen toen ik eind Augustus
in het zuiden van Ethiopië de duizenden vluchtelingen in de
UNHCR-opvangkampen zag zitten. Wat een leed. Dit wordt een zware tijd.
Dat beseft ook de vader met twee zorgbehoeftige zonen, die me begin
deze week mailde dat hij vanwege de huidige kabinetsplannen niet meer
weet hoe hij zijn gezin moet onderhouden. Dit wordt een zware tijd. Dat
beseffen ook de pleegouders van zeven kinderen waar mijn fractie dit
weekend contact mee heeft gehad. Als de huidige PGB-plannen van het
kabinet door gaan, kunnen zij de aan hen toevertrouwde pleegkinderen
niet meer in huis houden.
Er is veel onzekerheid in onze samenleving. Mensen die de opstekende
storm waar minister de Jager het gisteren over had, op zich af zien
komen. Mensen die niet precies weten wat er gaat gebeuren, maar wel dat
de beperkte middelen die ze hebben om zich tegen deze storm te
beschermen tekort zal schieten. Sterker nog, dat hen die mogelijk deels
of geheel ontnomen zal worden.
Zo'n tijd vraagt om een kabinet dat er staat. Om alertheid,
daadkrachtig optreden. Er moet leiderschap getoond worden. Er moet
vertrouwen gewonnen worden. Burgers moeten meegenomen worden in de
keuzen die het kabinet maakt. Juist in een tijd als deze komt het er op
aan. Het kabinet pretendeert een vaste koers te varen. Maar waar
koersen we op af? Wat betekent dat voor mensen? Met name ook voor
mensen die het sociale fundament onder zich voelen wegvallen? Die vader
van zorgbehoeftige kinderen. Die pleegouders van zeven kinderen?
Waar is het grote verhaal, waar is de lange termijnvisie, het
vergezicht van dit kabinet, de stip aan de horizon, dat mensen in een
tijd van onzekerheid weer vertrouwen kan geven. Ik heb het tot op heden
gemist. Niet helemaal. Gistermiddag bij de presentatie van de
miljoenennota door de minister van Financiën veerde ik voor de eerste
keer weer wat op. In Zijn woorden was iets terug te vinden van een
gepassioneerdheid en visie waar dit land nu al zo lang bij dit kabinet
naar smacht. We hebben dit ook nodig na alle miscommunicatie van de
afgelopen maanden.
Ik roep via u de minister-president op daarin voor te gaan. Laat
langetermijnvisies zien die verder gaan dan alleen het terugkerende
kabinetsrefrein dat `de overheidsfinanciën weer op orde moet worden
gebracht'. Dat is maar het halve verhaal. Spreek hardop uit dat we met
een schuldencrisis te maken hebben. Misschien een wat ongemakkelijke
waarheid, maar wel de kern van de problemen waar we nu midden in
zitten. Niet alleen schulden bij de overheid, maar ook schulden bij de
banken en een grote schuldenlast bij burgers. Geef daarom toe dat we in
de afgelopen decennia veel te veel achter eenzijdige economische groei
en winstmaximalisatie hebben aangejaagd. Met alle gevolgen van dien,
voor de schuldenlast, maar ook voor het grote beslag dat de westerse
wereld op grondstoffen en energievoorraden heeft gelegd. Spreek banken
aan op hun verantwoordelijkheid. Zorg dat de zaken- en nutsactiviteiten
van banken daadwerkelijk gescheiden gaan worden, zodat er niet meer op
financiële markten gestunt kan worden met spaargeld van eerzame
burgers.
Spreek uit dat we terug moeten naar gezonde economische verhoudingen,
dat we meer oog moeten hebben voor de kwaliteit van economische
ontwikkeling, dat we terug moeten naar een uitgavenpatroon dat past bij
wat er aan inkomsten binnenkomt. Dat geldt voor overheden, voor banken,
maar ook voor particulieren.
Ik vraag het kabinet van de aanpak van schulden dit komende jaar een
groot aandachtsgebied te maken. De fractie van de ChristenUnie heeft
een aktieplan opgesteld om het kabinet daarin richting te wijzen. Tien
actiepunten, beginnend bij onze jongeren die we al vroeg bewust moeten
maken van de onwenselijkheid van schulden en eindigend bij de
steunverlening aan landen in de eurozone. Graag overhandig ik dit via
de voorzitter aan de MP en ik kijk uit naar een reactie.
Mag ik zo vrij zijn om via u het kabinet ook een waarschuwing mee te
geven. En wel deze: pas op voor het risico dat u verwordt tot een
kabinet van boekhouders. En dan ook nog eens boekhouders die moeite
hebben met rekenen. Alle respect voor boekhouders, maar regeren is meer
dan berekeningen kloppend maken. Achter uw cijfers gaan mensen schuil.
Henk en Ingrid, Bas en Willy, André en Liesbeth, maar ook Greetje,
Ahmed en Leo. Uw rekenwerk raakt mensen in hun leven. Meest
illustratief daarbij zijn in de ogen van mijn fractie de discussies
over de GGZ, het passend onderwijs en het PGB. De coalitie klemt zich
krampachtig vast aan gemaakte bezuinigingsafspraken, en bekreunt zich
in ieder geval voor de schermen niet of nauwelijks over de gevolgen van
deze afspraken. Het dieptepunt daarvan is het optreden van
staatssecretaris van Veldhuijzen van Zanten, die steeds alle kritiek op
de exorbitant hoge bezuinigingen op het PGB heeft weggewuifd en tot
afgelopen donderdag nog durfde vol te houden dat ook met dit
bezuinigingsbedrag de zorg gegarandeerd zou blijven. Ook hier kun je de
vraag stellen: wie houdt hier nu wie voor de gek? Bij het PGB doet zich
nog eens het merkwaardige feit voor dat nota bene een kabinet van VVD
en CDA, met steun van de PVV, mensen hun vrijheid afpakt om regie over
hun eigen zorg te voeren om hen daarna naar de bureaucratie van de
zorgkantoren te dirigeren. Begrip voor de moeite om greep te krijgen op
dit soort financiële open regelingen, maar kabinet en coalitie doe het
a.u.b. met wijsheid!
Dat geldt ook voor het kabinetsvoorstel om te komen tot een eigen
bijdrage in o.a. de 1^e lijnszorg van de GGZ. Iedereen weet dat dit
voor het overgrote deel van deze kwetsbare groep mensen zorgmijding zat
betekenen. Dat is inherent aan de problemen die ze hebben. Met alle
gevolgen van dien. Ook financieel. Minister Schippers boekt de
bezuiniging in en minister Opstelten krijgt uiteindelijk een dubbele
rekening gepresenteerd als de overlast op straat gaat toenemen. Weet
het kabinet namelijk niet, zo vraag ik de MP, dat elke euro
zorgbezuiniging in deze groep, twee euro aan overlast- en
veiligheidskosten zal betekenen?
De fractie van de ChristenUnie heeft in het afgelopen jaar bewezen dat
we, ook nu we geen deel meer uitmaken van de regering,
verantwoordelijkheid durven te nemen voor moeilijke beslissingen. Zo
hebben we het kabinet gesteund bij de politietrainingsmissie in Kunduz
en recent nog bij het pensioenakkoord. En als we het niet met het
kabinet eens waren, dat kwam helaas ook regelmatig voor, zijn we in het
afgelopen jaar ook steeds met tegenvoorstellen gekomen. Zo doen we dat.
Dat is ook de reden dat mijn fractie dit jaar het instrument van de
tegenbegroting weer heeft opgepakt. Niet alleen zeggen wat er niet goed
is, maar ook tegenvoorstellen doen die financieel gedekt zijn.
Rode draad in onze tegenbegroting is de nadrukkelijke wens van de
ChristenUnie dat we in deze tijd van crisis toewerken naar (1) een meer
duurzame economie, (2) dat er voldoende zorg is voor elkaar - in het
bijzonder voor hen die niet of moeilijk kunnen meekomen - en (3) dat we
voor jongeren als de burgers van morgen een goede plek creëren om op te
groeien. Dat vraagt om een gericht gezinsbeleid.
Laat ik bij de gezinnen beginnen. We hebben ons als fractie afgevraagd
wie er nu eigenlijk binnen het kabinet verantwoordelijk is voor het
gezinsbeleid? De naam van minister Kamp werd genoemd als bestuurlijk
verantwoordelijke voor de - in onze ogen - afbraak van de
kindregelingen, maar daarna werd het pijnlijk stil. Daarna zijn we op
zoek gegaan naar de aandacht voor het gezin in de miljoenennota. Dat
was nog erg zoeken. Er werd wat geschoven met geld van de kinderbijslag
naar het kindgebondenbudget, er waren nog wat overhevelingen van geld
naar enkele ministeries van het eerder door dit kabinet ontmantelde
ministerie voor jeugd en gezin, en dat was het. Nou ja, niet helemaal.
Het kabinet kiest ervoor om bij het kindgebondenbudget nota bene een
tweekindpolitiek te gaan voeren? Met grote financiële gevolgen voor
gezinnen met drie kinderen of meer. Wie verzint zoiets? En dat in een
tijd waarin we ons zorgen maken over de vergrijzing van onze
samenleving. Er gaan geruchten dat dit nu weer teruggedraaid gaat
worden, maar de bezuiniging blijft wel staan.
Als de minister van Financiën gisteren terecht stelt dat we `het huis'
zo stevig mogelijk moeten maken, dan vraag ik wel van het kabinet van
de fundamenten van dat huis af te blijven. En dan moet ik met pijn in
het hart concluderen dat in een jaar tijd het onderwerp jeugd en gezin
zo goed als volledig van de politieke agenda van dit VVD/CDA-kabinet is
verdwenen. En ook bij een belangrijk onderwerp als de transitie van het
jeugdbeleid van provincies naar gemeenten blijft het oorverdovend stil
vanuit het kabinet. MP, neem een voorbeeld aan uw politieke vriend
David Cameron, die in de afgelopen maanden een aantal malen publiek het
grote belang van het gezin benadrukt heeft als (ik citeer) `cornerstone
of society, the rock upon which our lives are built'.
Kom op kabinet, zeg ik, via u voorzitter, in onze eigen mooie
Nederlandse taal. Benut de kracht van gezinnen, versterk gezinnen waar
dat nodig en mogelijk is, besef dat gezinnen cruciaal zijn voor het
functioneren van onze samenleving als de plek waar de burgers van
morgen opgroeien en stop met die tweekindpolitiek. Dit moet anders. Dit
kan ook anders. Ik overhandig daarom - via de voorzitter - het kabinet
een manifest om het gezin weer beter op het bestuurlijk netvlies te
krijgen. Inclusief de maatregelen uit onze tegenbegroting. Ik verwacht
een uitgebreide reactie van het kabinet.
Ik vroeg al eerder aandacht voor het toewerken naar een meer duurzame
economie. Dat kan op veel manieren bevorderd worden. Ik noemde al het
uitgaan van meer verantwoorde economische principes, het uitgaan van
gezonde economische verhoudingen, niet het bevorderen maar juist het
ontmoedigen van het aangaan van schulden, maar we kunnen ook denken aan
het versterken van duurzame innovatie binnen het MKB, het in
standhouden van het lage BTW-tarief voor de bouw, het financieel
stimuleren van een schonere binnenvaart en visserij, het stimuleren van
bedrijven om restwarmte beter te gebruiken, het belonen van bedrijven
die hun best doen om oudere werknemers en mensen met een beperking een
plaats in hun bedrijf te geven, maar ook het verder intensiveren van
leer- werkplaatsen in sectoren als zorg, onderwijs en veiligheid en het
ondersteunen van baanbrekende technologieën en toepassingen. In onze
tegenbegroting zijn deze voorstellen terug te vinden. Juist een tijd
als deze kan benut worden om duurzaam, verantwoord ondernemerschap te
bevorderen. Fijn om te zien dat steeds meer ondernemers in ons land ook
die weg in slaan. Laten we hen aanmoedigen i.p.v. ontmoedigen.
In onze tegenbegroting vragen we ook aandacht voor mensen in kwetsbare
posities en de zorg die we voor hen dragen. Laten we het sociaal
fundament van onze samenleving niet aantasten. Natuurlijk. Waar het
maar enigszins kan zullen mensen in hun eigen levensonderhoud moeten
voorzien. Daar mogen we hen ook op aanspreken. Maar als mensen door
omstandigheden niet of niet volledig in hun eigen levensonderhoud
kunnen voorzien, dragen samenleving en overheid daarvoor ook een
verantwoordelijkheid. Dit kabinet wil - en dat steunen wij - meer
verantwoordelijkheden bij de samenleving terugleggen. Maar ik vraag het
kabinet met klem de samenleving dan ook in staat te stellen die
verantwoordelijkheid op zich te kunnen nemen. Ontneem de samenleving
dan geen ruimte, maar biedt juist ruimte om bijvoorbeeld arbeid en zorg
te kunnen combineren. Pak mensen ook niet met het fiscale mes in de
hand hun keuzevrijheid daarin af. Blijf gemeenten ook in staat stellen
een verantwoord lokaal welzijnsbeleid te voeren. Gebruik hen niet als
het straatje waar we onze financiële problemen gaan dumpen.
Geweldig overigens als we zien dat mensen zich over elkaar ontfermen.
Over hun ouder wordende ouders, over hun buren of collega's. Dat is ook
hard nodig. Het aantal eenzame mensen in ons land is groot. Ontmoedig
daarom niet, maar stimuleer de mantelzorg in ons land. Ontmoedig daarom
niet, maar stimuleer ook het andere vrijwilligerswerk. Het is de kurk
waar de samenleving op drijft. Het kan ook een bijdrage leveren aan
onze veiligheid. Ik denk bij voorbeeld aan het vrijwilligerswerk bij
politie en de brandweer, maar dan wel met reële onkostenvergoedingen en
ondersteuning. Waarom bezuinigd het kabinet overigens op de sociale
veiligheid in steden? Dat is toch in strijd met het eigen beleid? En
waarom investeert het kabinet niet- zoals de ChristenUnie doet - in
onderwijs en geeft het kabinet het onderwijs en de ouders die de
scholen dragen niet meer ruimte voor het maken van eigen keuzen? En
waarom bezuinigd het kabinet zo fors op het openbaar vervoer. We vrezen
een kaalslag in de steden, maar ook op het streekvervoer dat met name
voor de plattelandsgebieden zo belangrijk is. Graag een reactie op onze
voorstellen in de tegenbegroting om dat te voorkomen.
Ik vraag tot slot aandacht voor drie grote internationale vraagstukken.
De situatie in de Hoorn van Afrika, de situatie in het Midden-Oosten en
de mensenrechten. De aandacht van Nederland houdt namelijk niet op bij
Lobith en Maastricht. De mogelijkheid van een eenzijdige uitroepen van
de Palestijnse staat is een reële bedreiging voor Israël en de vrede in
het Midden-Oosten. Goed dat het kabinet dit onderkent en dat ook
uitdraagt.
Ik vraag aandacht voor de ongemakkelijke waarheid van het leed van
duizenden mensen in de Hoorn van Afrika. Ook daarvoor dragen wij een
verantwoordelijkheid. Ik waardeer de inzet van staatssecretaris Knapen,
de Somalië-brief van het kabinet getuigt van moed, maar ik roep het
kabinet op in internationaal verband te blijven vechten voor
structurele oplossingen voor deze grote problematiek. Schril contrast
met de inzet van staatssecretaris Knapen is wel dat dit kabinet volgend
jaar bijna een miljard bezuinigd op de allerarmsten van de wereld.
Ik roep het kabinet ook op te blijven opkomen voor vrijheid van
godsdienst en geweten in de wereld. Blijft u zich onverminderd inzetten
voor vervolgden als Asia Bibi en haar familieleden in Pakistan, voor de
belaagde Kopten in Egypte én durf ook in landen als China en Saoedi
Arabië de mensenrechten aan de orde te stellen. Laten we ook in eigen
land het goede voorbeeld geven in onze omgang met verschillen.
Ik kom tot een slot. In de politiek houden we ons meestal alleen maar
met problemen bezig. Met ongemakkelijke waarheden waarbij het vaak
zoeken is naar goede antwoorden. Dan kan het ons helpen als we ons
vasthouden aan de bevrijdende waarheid dat we dit werk mogen doen in
afhankelijkheid en dienst aan onze God. Als we Hem zoeken bij ons werk,
dan mogen we daar ook zegen op verwachten. Die houding wens ik het
kabinet, mijn collega's in het parlement, mijn fractie en allen die ons
ondersteunen, maar ook de Nederlandse samenleving, van harte toe.
Ik dank u wel.
Arie Slob
Voorzitter Tweede Kamerfractie ChristenUnie
Arie Slob