3 October, with a little help fromâ¦
De 3 October-viering is dit jaar gelardeerd met veel culturele
activiteit. Hieraan werkten veel Leidse universitaire medewerkers en
studenten mee. Anne-Sophie Teunissen deed als masterstudent onderzoek
naar de tientallen kinderboeken die over 3 October zijn geschreven,
promovenda Marianne Eekhout naar 3 Octoberrelieken uit de 17e en 18e
eeuw.
Stage
De hutspotketel, deel van de vaste collectie van Museum De Lakenhal.
De hutspotketel, deel van de vaste collectie van Museum De Lakenhal.
Teunissen, inmiddels afgestudeerd, kwam met medemasterstudent
geschiedenis Leon Geutjes belandden als stagiair bij de Lakenhal. Dit
gebeurde naar aanleiding van het college Traditions en Festivities van
wijlen dr. Thera Wijsenbeek, overgenomen door prof.dr. Leo Lucassen. De
Lakenhal had het idee opgevat om een tentoonstelling te wijden aan de
3 Octoberviering. Beide studenten deden onder conservator Geschiedenis
van Leiden, Jori Zijlmans onderzoek naar voorwerpen die voor opname in
de tentoonstelling in aanmerking kwamen. Geutjes richtte zich op
wapens, Teunissen op kinderboeken over 3 October. âDat zijn er wel
dertig, sinds de tweede helft van de 19e eeuwâ vertelt ze. âOok van
recente datum.â
Voorwerpen inleveren
Het Onzet van Leiden in 1574.
Het Onzet van Leiden in 1574.
Teunissen: âIk voerde ook een project uit waarbij mensen 3
Octobervoorwerpen konden inleveren, met eventueel het bijbehorende
verhaal. Ik heb drie inzameldagen georganiseerd in 2010 en 2011. Daar
kwamen zeventig mensen op af. Een aantal voorwerpen is te zien op de
tentoonstelling.â Tijdens hun afstuderen en daarna bleven de studenten
bij de Lakenhal werken om te helpen bij de inrichting van de
tentoonstelling die met ingang van 30 september is te zien.
Verzamelingen
Marianne Eekhout, MA, onderzoekt 3 Octoberrelieken, objecten die mensen
hebben bewaard als herinnering aan de belegering. Ze doet dat als
onderdeel van haar veel ruimere promotieonderzoek naar verzamelingen in
Nederlandse en Belgische steden â vaak te vinden in stedelijke musea -
die aan een bepaalde gebeurtenis zijn gekoppeld.
Middenklasse
Dit jaar met 3 October niet alleen 'fun' maar ook veel cultuur.
Dit jaar met 3 October niet alleen 'fun' maar ook veel cultuur.
Het bewaren gebeurde onder andere door particulieren uit de
middenklasse, een laag van de bevolking die onder historici nooit
zoveel aandacht heeft gehad als onderdeel van de stedelijke
herinneringscultuur. Eekhouts bijzondere belangstelling gaat uit naar
kanonskogels. Vooral omdat daar vaak een verhaal aan kleeft. âWaar of
niet waar, dat doet er eigenlijk niet zo toeâ, zegt ze. âEr zijn op
heel veel plaatsen kogels ingemetseld: in kerken, in muren in huizen,
in stadsmuren. In Leiden was dat ook het geval, in een huis. Maar het
huis staat er niet meer en de enige foto is ook zoek. Niet zelden gaat
het verhaal dat de kogel iemand heeft geraakt zonder de persoon te
verwonden: een wonder⦠Helaas zijn er veel verhalen waarvan de kogel
kwijt is en omgekeerd, de kogel is er nog wel, maar welk verhaal hoorde
daarbij?
Rol in de familie
Kogels zijn voor Eekhout interessant omdat het mensen aan een
gebeurtenis verbond, liefst aan de overwinnaar van een strijd. Men ging
zich door een gevonden kogel te bewaren identificeren met de
gebeurtenis, er status aan ontlenen: ik was erbij, ik stel iets voor.
Soms werd een reliek testamentair overgeërfd en ging deze een
belangrijke rol in de familie spelen. Zoals de Leidse hutspotketel die
Gijsbert Schaeck na het Leids ontzet in de Lammenschans vond en die
heel lang in de familie bleef. Te zien in de Lakenhal.
Universitaire betrokkenheid bij 3 October:
* Aan de tentoonstelling âVrijheid! Leidens Ontzet 1574-2011â
(30/9/2011-08/01/2012) 8 januari 2012) werkten onder meer de
studenten Leon Geutjes Anne-Sophie Teunissen mee (zie hoofdtekst).
* Een groep geschiedenisstudenten deed onderzoek naar de beleving van
3 October. Op de tentoonstelling zijn videobeelden te zien die zij
van de interviews maakten.Â
* Henk den Heijer, hoogleraar Zeegeschiedenis, deed met een groep
studenten onderzoek naar de logistiek van het Leids ontzet. De
animatie die zij maakten op grond van het Lancaert wandtapijt in de
Lakenhal waarop het Leids Ontzet is afgebeeld, maakt deel uit van
de vaste museumcollectie.
* De onderzoeksgroep van prof.dr. Judith Pollmann leverde een
bijdrage vanuit haar VICI-project Tales of the Revolt. Memory,
oblivion and identity in the Low Countries, 1566-1700 .
* Promovenda Marianne Eekhout verrichte aanvullend onderzoek naar
degenen die 'relieken' van het beleg en ontzet verzamelden (zie
hiervoor).
* Pollmann, Eekhout en Cleveringahoogleraar Hans Blom hadden zitting
in de Adviesraad voor de tentoonstelling en dachten mee over de
opdracht aan Erwin Olaf (in samenwerking met de
Universiteitsbibliotheek).
* Blom en historicus dr. Dennis Bos waren mederedacteur van het boek
Belaagd en belegerd door de eeuwen heen, over beroemde
belegeringen, dat ter gelegenheid van het lustrum van de 3 October
Vereeniging is verschenen. Op een enkele uitzondering na is het
boek samengesteld en geschreven door Leidse historici.
* Vier medewerkers verzorgen, samen met conservator Geschiedenis Jori
Zijlmans van de Lakenhal, de komende maanden een lezingenreeks voor
Studium Generale over de geschiedenis en viering van het Leids
Ontzet. Start op 15 november.
Universiteit Leiden