Rijksoverheid
3 oktober 2011
Kamervragen over het sluiten van Nuon Helianthos
2011Z17633
Geachte voorzitter,
Hierbij zend ik u de antwoorden op de vragen van Kamerlid Wiegman!van
Meppelen Scheppink over het sluiten van Nuon Helianthos.
1
Bent u bekend met het bericht dat NUON aangekondigd heeft van plan te zijn om
Helianthos te sluiten?
Antwoord
Ja.
2
Deelt u de mening dat dit een groot verlies is voor de innovatieve zonnecel PV!cel
productie in Nederland?
Antwoord
In de zonne!energie branche vindt veel technologische ontwikkeling plaats en de
variëteit in technologie is groot. De Nederlandse zonne!energie industrie draagt
daar een belangrijke steen aan bij. We hebben bijvoorbeeld veel kennis en
bedrijvigheid op het gebied van silicium en dunnefilm zonnecellen. Helianthos is
een van de bedrijven die een eigen technologie in de markt probeerde te zetten.
Helaas moet ik constateren dat er in de zonne!energie markt geen interesse is om
de technologie van Helianthos te vermarkten. Uiteraard betreur ik het dat met
Helianthos duurzame bedrijvigheid in Nederland verdwijnt. Dit hoort echter wel bij
een hoog!technologische en zich snel ontwikkelende markt. Uiteindelijk zal niet
iedere technologie of ieder bedrijf het redden. Met de verwerping van de motie
Thieme over Helianthos heeft uw Kamer laten zien deze opvatting over de werking
van de markt te steunen.
3
Hoe zijn de miljoenen investeringen van de provincie Gelderland en de
Rijksoverheid de afgelopen jaren ingezet bij Helianthos en op welke wijze heeft u
hier in meebeslist?
Helianthos heeft de afgelopen jaren verschillende malen subsidie ontvangen van
de provincie Gelderland en de Rijksoverheid. De provincie Gelderland beheert haar
eigen budgetten en met de subsidies die de provincie Gelderland aan Helianthos
heeft toegekend heb ik dan ook geen bemoeienis. De subsidies vanuit de
Rijksoverheid zijn toegekend voor de uitvoering van specifieke onderzoeks! en
demonstratieprojecten. Veel van deze projecten zijn uitgevoerd in consortia,
waarbij Helianthos één van de partners was. De subsidieaanvragen zijn altijd
beoordeeld volgens door mij opgestelde criteria voor de betreffende regeling.
4
Wat is de rol van uw ministerie geweest, nadat NUON na de overname van het
Zweedse Vattenfall er niet in slaagde om een medefinancier te vinden voor de
opschaling van de productie van de flexibele zonnemodules?
Antwoord
Er hebben op verzoek van Nuon gesprekken plaatsgevonden. Deze betroffen de
lopende subsidieverplichtingen van Helianthos in relatie tot een eventuele
overname. Daar konden geen afspraken over worden gemaakt. Er is niet
gesproken over nieuwe steun voor Helianthos.
5
Ziet u nog mogelijkheden om met Helianthos in gesprek te gaan en andere
toekomstscenario's te verkennen? Zo nee, waarom niet? Zo ja, op welke termijn?
Antwoord
Nee. Onderdeel van marktwerking en innovatie is dat er bedrijven en innovaties
zijn die het uiteindelijk niet redden op de markt. Helianthos is daarvan helaas een
voorbeeld gebleken. In het verleden is door het Rijk ca. ¤ 20 mln aan subsidie
toegekend aan Helianthos. De provincie Gelderland heeft daar nog ca. ¤ 7 mln
bijgelegd. Mede daardoor is samen met consortiapartners veel kennis ontwikkeld.
Deze kennis is niet weg en kan ook bij andere producten van Nederlandse
bedrijven gebruikt worden. Uit het feit dat Nuon niet in staat is gebleken een
investeerder te vinden voor Helianthos blijkt dat de markt onvoldoende
verdienpotentieel ziet in Helianthos. Ik heb geen reden om een andere afweging
te maken.
6
Hoe zorgt u ervoor dat de opgebouwde kennis niet verloren gaat met het sluiten
van NUON Helianthos?
Antwoord
Zoals ik al eerder aangaf zijn verschillende partijen betrokken geweest bij de
technologieontwikkeling van Helianthos. Zo zijn ECN, de TU Delft en de
Universiteit Utrecht betrokken geweest bij het onderzoek. Veel kennis blijft
zodoende aanwezig in deze instellingen. Tevens bevat veel subsidieregelgeving
regels over intellectueel eigendom. Ik onderzoek op dit moment voor het deel van
de subsidie dat nog niet in rechte vaststaat wat er met de ontwikkelde kennis ETM/ED / 11139479
gebeurt. Afhankelijk van wat er met het intellectueel eigendom gebeurt, zal ik
bezien of ik kan overgaan tot terugvordering van subsidie.
7
Deelt u de mening dat, indien Nederland de PV!markt had gestimuleerd zoals
andere landen, wellicht deze beslissing voorkomen had kunnen worden?
Antwoord
Nee. In veel Europese landen wordt vooral de aanschaf van zonnepanelen
gestimuleerd. Helianthos was nog niet in de fase dat het product aangeboden kon
worden aan de markt. Juist de belofte van de Helianthos technologie dat het
relatief kostenefficiënt energie op kon wekken, was een pré in de Nederlandse
markt, waar zonne!energie wel gestimuleerd, maar niet overgesubsidieerd wordt.
Bovendien is de zonne!energiemarkt bovenal een internationale markt en heeft
het Nederlandse beleid op het gebied van uitrol van zonne!energie slechts zeer
beperkt impact op de wereldmarkt voor zonnecelproductie.
8
Bent u bereid met de verschillende betrokken kennisinstellingen het gesprek aan
te gaan hoe voorkomen kan worden dat de lopende onderzoeksprogramma's
worden gestaakt?
Antwoord
Uiteraard zal ik met zorg naar lopende projecten kijken. Bij lopende projecten zal
ik, zoals ik ook aangeef onder vraag 6, bekijken hoe ik de kennis kan veiligstellen.
Indien de projecten voortgezet kunnen worden zonder Helianthos, zonder dat de
projectdoelstellingen in gevaar komen, zie ik op dit moment geen reden om
onderzoeksprogramma's te staken.
9
In hoeverre beïnvloedt de sluiting van Helianthos het aantal zogenaamde groene
banen in Nederland?
Antwoord
Met de sluiting van Helianthos gaan ca. 62 arbeidsplaatsen verloren. Nuon zoekt
voor de 50 medewerkers in vaste dienst een positie elders binnen Nuon/Vattenfall.
10
In hoeverre doorkruist de sluiting van Helianthos uw beleid met betrekking tot de
topsectoren?
Antwoord
Het topsectorenbeleid is er op gericht om de markt de ruimte te geven en te
faciliteren. Het is er niet op gericht om te sturen op welke bedrijven en
technologieën overleven in de markt. In dit geval heeft de markt een duidelijk
signaal afgegeven door niet door te investeren in Helianthos, waar ik niet tegenin
wil gaan.
Hoe denkt u met het huidige beleid de concurrentie met het buitenland aan te
gaan om de huidige innovatieve PV!industrie in Nederland te behouden en
investeerders te overtuigen de ontwikkeling van een PV!industrie in Nederland te
steunen?
Antwoord
Nederland heeft een sterke innovatieve PV!industrie. Onze kennispositie is sterk.
Veel bedrijven, waarvan er bijvoorbeeld een sterk cluster is gevormd rond
Eindhoven, draaien goed mee op de wereldmarkt. Juist die bedrijven, die in een
competitieve wereldmarkt het hoofd boven water kunnen houden, vormen een
goede basis om ook in de toekomst een sterke zon!PV sector te kunnen
behouden. Het bedrijvenbeleid (kamerstuknr. 32637, nr. 15) zoals ik dat aan uw
kamer heb gestuurd op 13 september, zorgt ervoor dat bedrijven ook de ruimte
krijgen om te ondernemen.
(w.g.) drs. M.J.M. Verhagen,
Minister van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie