Rijksoverheid
Start Spitsvrij
Toespraak | 07-10-2011
Weggebruikers laten zich vrij gemakkelijk verleiden de spits te mijden
als ze daarmee een paar euro kunnen verdienen. Maar ook na afloop van
zo'n project blijven veel mensen bewuster reizen. Ze gaan wat later van
huis of werken vaker thuis. Minister Schultz van Haegen startte op 7
oktober een nieuw mobiliteitsproject in de regio Utrecht. Deelnemers
aan Spitsvrij krijgen bovendien de beschikking over een web-applicatie
die hun aan de hand van de meest actuele gegevens precies vertelt hoe
hun optimale reis eruit ziet en welke alternatieven er zijn. `Het
blijkt mogelijk mensen uit hun oude groef te halen zonder ingewikkelde
regelgeving en zonder vermaningen en preken', aldus de minister.
Dames en heren,
Nederland ontdekt een andere manier van werken.
Hier bij PGGM.
En bij honderden bedrijven door heel Nederland.
Minder star.
Minder ingeklemd tussen vaste tijdstippen.
Minder gebonden aan ingesleten routines en gewoonten.
Ik heb zelf ervaren hoeveel energie een beetje vrijheid kan losmaken.
In mensen en in organisaties.
In mijn tijd bij Achmea bracht ik het zelf in praktijk.
Voor veel van mijn medewerkers waren de klassieke kantooruren te
knellend.
Als je wat eerder naar huis kunt, haalt dat voor veel mensen de druk
van de ketel.
Het bijzondere is, dat die `verloren tijd', dubbel en dwars wordt
ingehaald.
Dat zie je aan de hoeveelheid e-mails die je 's avonds ontvangt.
Voor zover ik kon zien, ging de arbeidsproductiviteit omhoog.
Als minister, neem ik die ervaringen mee.
De centrale vraag op mijn bord is nu: hoe houden we Nederland in
beweging?
En ja, dat betekent bouwen en nog eens bouwen.
Hier in de regio Utrecht investeert het Rijk de komende tien jaar
alleen al in wegen zo'n vier miljard euro.
We werken ook keihard aan het spoor en aan stations. Ga maar kijken op
Utrecht Centraal: de bouwkranen steken bijna boven de Domtoren uit!
Ik houd de vaart erin.
Bouwen is en blijft nodig.
Maar we gaan het er niet mee redden.
Want de mobiliteit groeit dóór.
Vooral in de Randstad.
Daarom is ook een beter, slimmer benutten van onze dure infrastructuur
nodig.
Alerter optreden bij incidenten, spitsstroken langer open, 12 treinen
per uur op de drukste trajecten, veel meer fietsenstallingen bij
stations, betere schakels tussen weg, spoor en vaarwegen, ontvlechting
van doorgaande en lokaal verkeer..
Dat is allemaal nodig en dat doen we ook allemaal.
Maar in de strijd tegen de files hebben we ook de hulp van de
weggebruiker nodig.
Ik geloof in dit verband meer in wortels dan in stokken.
Als je zelf ervaart wat de voordelen zijn van een ander reisgedrag, dan
is dat veel overtuigender dan vermanende ministers of een `eigen
schuld-dikke bult'-beleid.
Daarom zet ik samen met regio's en bedrijven mijn schouders onder
mobiliteitsprojecten zoals hier in de driehoek
Utrecht-Amersfoort-Hilversum.
Daarom ondersteun ik `Spitsvrij' met een bedrag van 10,2 miljoen euro.
Ruim 60 werkgevers doen mee.
Hiermee verleiden we duizenden weggebruikers om samen met hun baas
alternatieven te vinden voor het rijden in de spits.
Over de in and outs van dit project komen straks anderen te spreken.
Mij gaat het nu om de vraag `Werken ze ook, dit soort projecten?'
Het antwoord is `ja'.
Dat weten we op basis van onderzoek.
We hebben in deze regio en in andere regio's al soortgelijke
initiatieven genomen. In Rotterdam, Arnhem-Nijmegen, Brabant en
Haaglanden. In totaal hebben daaraan zo'n 30.000 mensen meegedaan.
Hun ervaringen hebben we grondig geëvalueerd.
Een paar heldere uitkomsten:
* De deelnemers maken dagelijks samen een derde tot de helft minder
spitsritten. Ze gaan wat later van huis, werken thuis, of pakken de
fiets of het OV.
* Dankzij hun bewuste keuze vermindert het totale aantal auto's in de
spits op het bewuste traject met minstens 4 procent.
* Een paar procent minder verkeer in de spits zorgt al gauw voor
10-20% minder vertraging voor alle weggebruikers op dat traject.
Tel uit je winst.
Een belangrijke vraag is natuurlijk of het effect weer wegebt als het
project is afgelopen. Als de financiële prikkel om de spits te mijden
wegvalt, gaan weggebruikers dan nog steeds bewuster op pad?
Een groot aantal wel!
In 2009-2010 hadden we een project op de Waalbrug bij Nijmegen waaraan
zo'n 6000 mensen meededen. Zij konden 4 euro verdienen elke keer als ze
de brug in de spits meden.
Dat leverde onder die deelnemers 43% minder spitsritten op.
Toen het project was afgelopen, bleek uit de eerste metingen dat veel
mensen de spits bleven mijden. Het aandeel spitsmijders was toen nog
steeds 37%.
Zonder prijsprikkel!
Het blijkt dus dat dit soort projecten in staat is mensen `uit hun oude
groef' te halen.
Zonder ingewikkelde regelgeving, zonder vermaningen of preken en zonder
een karrenvracht aan nieuw beleid.
Gewoon door mensen te laten ervaren dat er ook andere opties zijn dan
elke ochtend om kwart voor acht in de auto te stappen.
Daar hebben we natuurlijk wel de werkgevers bij nodig.
Want hoe meer ruimte zij geven aan de mensen op de werkvloer van hun
bedrijf, hoe meer ruimte we allemaal krijgen op de werkvloer van de BV
Nederland.
We hebben er ook onze innovatieve bedrijven bij nodig.
Want veel komt aan op actuele en persoonlijke reisinformatie, via de
smartphone of anderszins. Zodat mensen precies weten wat hen onderweg
te wachten staat. En de beste optie kunnen kiezen.
Dat is ook een belangrijke pijler onder dit project. Deelnemers krijgen
de beschikking over een `multimodale reisplanner'. Een web-applicatie
die je precies vertelt:
* Welke reisalternatieven je hebt;
* Wat voor jou op dat moment de beste combinatie van vervoermiddelen
is;
* Wat je reistijd is vóór, in en na de spits;
* Of er actuele incidenten zijn onderweg.
De kern is dat bouwen en bewust benutten van onze infrastructuur altijd
gelijk op moeten gaan.
In totaal heb ik bijna 800 miljoen euro uitgetrokken voor het programma
Beter Benutten.
Dat is een goed renderende investering.
Kijk bijvoorbeeld naar de kosten en baten van dit soort
mobiliteitsprojecten.
Dan zie je dat de economische baten uiteindelijk groter zijn dan de
kosten.
Inmiddels hebben zich voor Spitsvrij 3720 mensen aangemeld.
Elders in de regio start Rijkswaterstaat een soortgelijk project op de
A12, tussen Veenendaal en Utrecht (Spitsmijden A12). Daar werken we
hard aan extra rijstroken en gebruikt Rijkswaterstaat deze aanpak om de
doorstroming tijdens de bouw op peil te houden.
Ik wil alle deelnemers heel veel succes wensen.