Ministers kennen effect van miljarden aan subsidies niet
Persbericht van Algemene Rekenkamer
Ministers kennen effect van miljarden aan subsidies niet; evaluaties
afwezig of gebrekkig
Niet één subsidie stopgezet na evaluatie; Kamer krijgt in enkel geval
gekleurde informatie
Ministers weten vaak niet wat het effect is van het beschikbaar stellen
van subsidies. Subsidieregelingen worden vaak gebrekkig geëvalueerd, zo
stelt de Algemene Rekenkamer vast. Uit onderzoek in 2010 is al gebleken
dat enkele ministeries helemaal niet over evaluaties van
subsidieregelingen beschikken. Als niet deugdelijk wordt geëvalueerd of
subsidies effectief zijn, is het risico dat ministers niet onderbouwde
beslissingen nemen en de Tweede Kamer niet goed informeren. In enkele
gevallen geven ministers gekleurde informatie aan de Kamer over
uitgevoerde evaluaties. In 2010 had de rijksoverheid 6 miljard euro
voor subsidies beschikbaar, verdeeld over 633 regelingen, aldus het
Subsidieoverzicht Rijk dat de minister van Financiën opstelt. De
Algemene Rekenkamer zet vraagtekens bij de kwaliteit van dit overzicht.
Dit staat in het onderzoeksrapport Leren van subsidie-evaluaties dat de
Algemene inventariserend onderzoek uit mei 2010. Daaruit bleek dat waar
de wet dit voorschrijft 59 % van de subsidieregelingen niet op tijd is
geëvalueerd.
Het Ministerie van Financiën heeft het Subsidieoverzicht Rijk 2010
uitgebracht. Dit vertoont tekortkomingen. Volgens dit overzicht zijn in
de periode 2005-2009 111 van de 633 subsidieregelingen geëvalueerd. Het
Rekenkameronderzoek wijst uit dat het er feitelijk maar 81 zijn. Bij
nadere bestudering zijn er 59 ook gericht op de effectiviteit van een
subsidie. Van de door de Algemene Rekenkamer onderzochte evaluaties (53
over 50 verschillende subsidies) blijken er 44 te gebrekkig te zijn om
een conclusie over de effectiviteit van een subsidieregeling te
trekken. In wet- en regelgeving zijn nu nauwelijks eisen gesteld aan de
kwaliteit van evaluaties.
De rijksoverheid moet streven naar het effectief besteden van
subsidiebudgetten. Wettelijk is vastgelegd dat subsidieregelingen die
langer dan vijf jaar bestaan periodiek worden geëvalueerd. In 2010
heeft de Algemene Rekenkamer vastgesteld dat meer dan helft van de
rijkssubsidies die volgens het Subsidieoverzicht Rijk 2010 al minstens
vijf jaar bestaan niet is geëvalueerd. Ruim een derde van alle
rijkssubsidies, zo bleek toen, had geen einddatum. De Tweede Kamer
heeft eerder uitgesproken dat dit wel moet.
Voor veel subsidieregelingen geldt dat niet helder is vastgelegd welk
doel ermee beoogd is. Daarom is aan de hand van evaluaties na verloop
van tijd ook niet vast te stellen of een minister met een subsidie het
doel heeft bereikt. Het huidig
kabinet heeft zich voorgenomen dat het bedrijfsleven alleen nog
subsidies krijgt als de effectiviteit ervan is bewezen. Aan dit
voornemen wordt met de huidige praktijk van evalueren niet voldaan.
Gebrekkige informatie toch gebruikt
Het komt voor dat subsidieregelingen worden aangepast na een evaluatie;
de intentie om te leren van subsidie-evaluaties is er dus. De Algemene
Rekenkamer heeft in dit onderzoek geen enkel geval vastgesteld waarbij
een subsidie is stopgezet na een evaluatie.
Ministers besluiten dikwijls over het voortzetten van een
subsidieregeling op basis van gebrekkige informatie uit
evaluatieonderzoek. De Algemene Rekenkamer stelt in drie gevallen vast
dat de Tweede Kamer van de minister gekleurde informatie heeft gekregen
over een evaluatie: alleen positieve aspecten zijn vermeld.
Aanbevelingen en reactie minister van Financiën
De Algemene Rekenkamer beveelt deugdelijk evaluatieonderzoek aan en
heeft daarvoor een handreiking geschreven. Ministers moeten op basis
van onderbouwde conclusies besluiten of subsidieregelingen worden
voortgezet, zo beveelt de Algemene Rekenkamer aan. Daarvoor is het
nodig dat subsidieregelingen een duidelijke doelstelling krijgen. De
minister van Financiën wordt aanbevolen kwaliteitscriteria voor
evaluaties vast te leggen. De Algemene Rekenkamer doet de aanbeveling
om een subsidie stop te zetten dan wel aan te passen als is aangetoond
dat deze niet effectief is. Wil een minister toch anders besluiten, dan
moet hij de Tweede Kamer argumenten daarvoor aanreiken.
Verder beveelt de Algemene Rekenkamer aan dat elke minister een publiek
toegankelijk (internet-)overzicht van subsidieregelingen bijhoudt.
De minister van Financiën stelt in een reactie dat hij geen
kwaliteitscriteria voor evaluaties wil vastleggen. Evenmin voelt hij
voor de standaardregel dat een subsidie stopt als uit een evaluatie
blijkt dat deze niet het bedoelde effect heeft. De minister merkt op
dat er vanaf 2012 al een beter subsidieoverzicht komt.
De reactie van de minister overtuigt de Algemene Rekenkamer niet dat de
huidige onvolkomen situatie voldoende verbetert.
Razende Robot Reporter