Radboud Universiteit Nijmegen


Anonieme internetbehandeling alcoholproblemen werkt

Datum bericht: 6 oktober 2011

De internetbehandeling Alcoholdebaas.nl werkt: probleemdrinkers gaan er minder door drinken. Ook bereikt de behandeling groepen die de verslavingszorg vaak 'mist'. Behandeling moet - en dat is momenteel een probleem - dan wel anoniem kunnen. Dat blijkt uit onderzoek waarop psycholoog Marloes Postel op 18 oktober promoveert aan de Radboud Universiteit.

De internetbehandeling Alcoholdebaas.nl is effectief, zo blijkt uit onderzoek onder 156 probleemdrinkers die eraan deelnamen. De wekelijkse alcoholconsumptie daalde gemiddeld met 28,8 glazen; 68 procent van de deelnemers dronk na afronding binnen de grenzen van 'laagrisico drinken': maximaal 14 glazen per week voor vrouwen en 21 voor mannen.

In de controlegroep, die wekelijks alleen maar een ondersteunende e-mail ontving, was dat resultaat veel lager. Deelnemers dronken wekelijks 3,1 glazen minder en 15 procent bereikte de grens van laagrisico drinken. Deelnemers aan de internetbehandeling hadden daarnaast een betere gezondheid en minder depressieve klachten dan deelnemers in de controlegroep, zo blijkt uit het onderzoek van Postel. Zij onderzocht de internetbehandeling die in 2005 werd geïntroduceerd door Tactus Verslavingszorg.

Moeilijk bereikbare doelgroep
Alcoholdebaas.nl bereikt een nieuwe groep die wel problemen heeft met drank, maar nog goed maatschappelijk is geïntegreerd: mensen met werk, vrouwen, hoogopgeleiden en ouderen. Zij melden zich niet bij de reguliere hulpverlening uit schaamte of angst voor reputatieschade. Maar hier dient zich wel een probleem aan, signaleert Postel. De eerste vier jaar konden deelnemers anoniem meedoen, maar toen dat vanaf 2009 niet meer mogelijk was omdat zorgverzekeraars de kosten van anonieme behandeling na de experimentele periode niet meer wilden vergoeden, is het aantal deelnemers meer dan gehalveerd. Juist de nieuwe groep door anderen moeilijk bereikbare probleemdrinkers blijven weg, constateert Postel. Zij vindt het dan ook van groot belang dat anonieme behandeling weer mogelijk wordt. De vergoeding van anonieme online hulp staat intussen al weer geruime tijd op de politieke agenda, maar tot concrete vergoedingsafspraken heeft dat nog niet geleid.


1,1 miljoen probleemdrinkers
Eén op de tien Nederlanders tussen de 16 en 69 jaar, 1,1 miljoen mensen, is een probleemdrinker. Voor hen heeft de alcohol een functie gekregen waar ze niet meer buiten kunnen. Ze kunnen zich bijvoorbeeld niet meer ontspannen zonder drank, zien het glas wijn als beloning na het werk, of als verdoving bij somberheid en depressiviteit. Postel: 'Als je niet meer zonder kunt, is er sprake van een probleem.'

Slechts één op de tien probleemdrinkers (100.000) zoekt hulp bij de verslavingszorg. Dat zijn vooral mensen die er ernstig aan toe zijn en door de arts zijn doorverwezen. Postel: 'Voor negentig procent is die drempel te hoog en dat betekent dat ruim 900.000 mensen die onverantwoord drinken niet worden bereikt. Juist zij kunnen met deze laagdrempelige behandeling hun drinkgedrag veranderen.'

Totaalpakket
Er waren wel zelfhulpsites om inzicht te krijgen in het eigen drinkgedrag, maar Alcoholdebaas.nl bood in 2005 als eerste een online totaalpakket voor de overmatige drinker. Van uitgebreide informatie op de website, contact met lotgenoten via het forum, tot een volledige online behandeling met één-op-ééncontact met een hulpverlener. Nadat de cliënt inzicht heeft gekregen in het eigen drinken, de functie ervan en de moeilijke en succesmomenten, formuleert hij of zij het doel (stoppen of minderen), en zet eerste stappen om het bestaande gedrag te doorbreken. Hulp en begeleiding worden uitgewisseld in een beveiligde omgeving via het persoonlijke dossier waarin de cliënt het eigen alcoholgebruik bijhoudt, huiswerkopdrachten maakt, schrijft over moeilijke momenten en gemiddeld twee keer per week contact heeft met de hulpverlener.

Uitval
De helft van de deelnemers doorloopt het gehele programma. Dat is vergelijkbaar met het resultaat van face-to-facebehandeling. Uitval heeft diverse redenen. Een deel stopt vanwege persoonlijke omstandigheden, een ander deel stopt voortijdig omdat het doel is bereikt en hij of zij zonder verdere hulp wil doorgaan. Weer een ander deel houdt op omdat de behandeling onvoldoende aansluit, te intensief of te confronterend is, of omdat men besluit toch persoonlijke hulp in te roepen. Uitval wil al met al dus niet zeggen dat er geen ontwikkeling is geboekt.

Groot volksgezondheidsprobleem
Postel vindt het van groot belang voor de volksgezondheid om anonieme behandeling weer mogelijk te maken. 'Uit mijn onderzoek blijkt dat met deze laagdrempelige hulpverlening een grote groep potentiële probleemdrinkers vroegtijdig geholpen kan worden, mits anonimiteit is gewaarborgd. Daarom is het van groot belang dat deze online behandeling weer anoniem gevolgd kan worden. Gebeurt dat niet, dan missen we een grote groep, die - als ze niet vroegtijdig hulp zoekt - later veel grotere problemen krijgt. Tel daarbij op dat vanaf 2012 cliënten voor de GGZ en de verslavingszorg een eigen bijdrage moeten betalen, waardoor de drempel voor face-to-face behandeling ook nog eens groter wordt, dan voorzie ik een groot volksgezondheidsprobleem.'

Marloes Postel (Enschede, 1977) studeerde Sociaal Pedagogische Hulpverlening aan de Saxion Hogeschool Enschede en psychologie aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Vanaf 2004 is ze betrokken bij de ontwikkeling van de internetbehandeling Alcoholdebaas.nl bij Tactus Verslavingszorg. Een jaar later begon ze met haar promotieonderzoek als promovendus binnen het Nijmegen Institute for Scientist-Practitioners in Addiction (prof. dr. C.A.J. de Jong). Haar onderzoek is begeleid vanuit het Behavioural Science Institute van de Radboud Universiteit.

Well connected. Web-based treatment for problem drinkers (Sociale Wetenschappen) Promotie mevrouw drs. M.G. Postel, Promotiedatum dinsdag 18 oktober 2011, 10:30 uur. Promotores: prof. dr. C.A.J. de Jong, prof. dr. E.S. Becker