Vilans
zorgprofessionals
Inzet domotica staat of valt met draagkracht onder zorgprofessionals
Ouderen staan positiever tegenover inzet domotica dan
zorgprofessionals. Dit was de opvallende ondertitel van een
onderzoeksrapport in opdracht van de zorgorganisatie Thebe naar de
toepassing van domotica in een woonzorgcentrum in Chaam. Het wordt nog
opvallender als ook gekeken wordt naar de resultaten van een ander
recent onderzoek van de Universiteit Twente bij twee zorgcentra in
Enschede: de inzet van bepaalde domotica bij mensen met dementie die
nog thuis wonen is sterk kostenbesparend in vergelijking met
verpleeghuis opname.
Wat is hier aan de hand? In ieder geval datgene waar Vilans ook bij
herhaling op stuit bij haar ervaringen met domotica in de zorgpraktijk.
Hoe goed of hoe minder goed de toegepaste domotica ook is, de
implementatie van domotica staat of valt met het draagvlak onder het
zorgpersoneel. En dit zorgpersoneel staat inderdaad voor in ieder geval
een deel kritisch tegenover de toepassing van domotica.
Domotica geeft een gevoel van veiligheid
Om het eerste stukje te nemen van het persbericht van Thebe: Domotica
geeft ouderen in kleinschalige zorgcentra een gevoel van veiligheid. De
toepassing van slimme technologie helpt ouderen bij het behoud van
zelfstandigheid en eigen regie. En met hoofdletters wat mij betreft:
DOMOTICA WORDT NIET GEZIEN ALS EEN INBREUK OP DE PRIVACY. Vervolgens:
Over het algemeen zijn ouderen positiever over de inzet van domotica
dan de zorgprofessionals.
Volgens Laura Kallenberg van Thebe is een aandachtspunt dat
zorgprofessionals meer moeite lijken te hebben met domotica. `Hoewel
ook de medewerkers over het algemeen positief zijn is er hier en daar
onduidelijkheid over domotica. Daar gaan we iets aan doen, onder meer
door de werking van sommige toepassingen nog beter uit te leggen'.
Domotica voor thuiswonende mensen met dementie kostenbesparend
Het onderzoek van Nienke Nijhof van het e-Health Research Centre van de
Universiteit Twente heeft betrekking op de toepassing van twee
verschillende domotica-systemen bij thuiswonende mensen met dementie.
Berekeningen laten zien dat er forse kostenbesparingen zijn te behalen
bij uitstel van de verpleeghuisopname. Dit uitstel is niet direct
aangetoond, maar wordt wel verondersteld in de interviews met
mantelzorgers en zorgverleners van de cliënten die de systemen in huis
hebben gehad.
Directe uitstel van opname is wel aangetoond in twee andere projecten
met vergelijkbare domotica, waarvan één met directe betrokkenheid van
Vilans. De aangetoonde uitstel van opname bedraagt gemiddeld 3 maanden.
Het gaat om verschillende systemen met verschillende functionaliteit.
De uitstel van opname kan bij elkaar opgeteld worden: 6 maanden
gemiddeld bij een alleenwonende persoon met dementie.
Vilans is betrokken bij een technologie ontwikkeling waarbij de
relevante domotica-systemen geïntegreerd worden in één systeem. Dit is
het Europese project ROSETTA (zie www.aal-rosetta.eu).
Draagvlak onder het zorgpersoneel
De implementatie van domotica staat of valt met het draagvlak onder het
zorgpersoneel, die deels kritisch staat over de toepassing van
domotica. Het zou gezien het geven van een gevoel van veiligheid en de
kostenbesparingen toch zonde zijn als verdere implementatie hierop
schipbreuk zou lijden. Een achterstand van kennis is inderdaad één van
de verklarende factoren, waarop Laura Kallenberg duidt. Daar is iets
aan te doen en dat moet ook zeker gebeuren. Maar het zit volgens mij
een slag dieper, met name in de dementiezorg.
Privacy
Een argument dat vaak wordt aangevoerd is de inbreuk op de privacy. Nu
is de techniek zo opgezet dat er bijvoorbeeld wel één camera wordt
ingezet, maar dat de beelden pas te raadplegen zijn als een andere
sensor of een computerprogramma die de beelden interpreteert een
mogelijke noodsituatie meldt.
Of anders, een verpleeghuisdirecteur uit Limburg citerend (Math
Gulpers, Lückerheide, Kerkrade): Wat is een grotere inbreuk op de
privacy? Een camera in het woon/slaapvertrek van het kleinschalig wonen
die een melding maakt als een cliënt uit bed komt of drie keer per
nacht een medewerker die stilletjes je kamer binnenkomt? Ook de
reguliere nachtelijke rondes in het verpleeghuis zijn een inbreuk op de
privacy. Het camerasysteem in Kerkrade heeft de reguliere nachtelijke
ronde grotendeels vervangen en heeft een belangrijke bijdrage geleverd
aan het realiseren van het project `bandeloze zorg':. het terugdringen
van het gebruik van onrustbanden.
Technologie aversie
Maar wat denk ik een dieperliggende reden is, is de - overigens
terechte - focus op belevingsgerichte zorg, waarbij het contact met de
cliënt centraal staat. Men is in de zorg gaan werken om met mensen te
werken en juist niet met technologie. En nu wordt men min of meer
gedwongen om toch met technologie te werken. Technologie die bovendien
letterlijk een afstand creëert tussen zorgmedewerker en cliënt als je
kijkt naar de term `zorg op afstand'.
Bij de dementiezorg is het al lastig om contact te leggen met een
persoon met gevorderde dementie. Word je net weer gestoord door een
piepende DECT-telefoon! Niet alleen de zorgmedewerker wordt hierdoor
gestoord, maar ook de persoon met dementie kan hierdoor van slag raken.
Dit is een terecht beeld van de huidige technologie zoals die in
verpleeghuizen gebruikt wordt en die de beeldvorming mede bepaalt. Dit
ontkent echter de mogelijkheden van de nieuwere technologie.
De huidige smartphone revolutie kan echter een uitkomst zijn. Deze
wordt inmiddels in brede lagen van de bevolking gebruikt. Ook de
opkomst van tablet-PC's zoals de iPad kan een uitkomst zijn. Bij een
Vlaams intramuraal domoticasysteem wordt bijvoorbeeld al een gewone
smartphone gebruikt in plaats van de speciale DECT-handset.
Vroeg bij betrekken
Behalve een uitgebreid en doordacht opleidingstraject bij introductie
van nieuwe domotica is vooral betrokkenheid vanaf het begin van belang
bij de besluitvorming over welke domotica zal worden toegepast. Een
aanbeveling is te starten met een werkgroep inclusief een
vertegenwoordiging van het zorgpersoneel die een zogenoemd functioneel
Programma van Eisen opstelt. Dit zonder dat er een bedrijf
(leverancier) bij betrokken is. Maar al te vaak is in de praktijk te
zien dat ICT-management en/of facilitair management of vastgoed
management al dan niet samen met een bedrijf bepaalt welke domotica
wordt aangebracht en dit vervolgens top-down implementeert. En dat gaat
niet werken......
Kenniscirkel Domotica voor Wonen en Zorg
De laatste jaren komen er steeds meer domotica op de markt. De
technische ontwikkelingen gaan hard en de mogelijkheden groeien. Welke
oplossingen zijn er? En waar moet u op letten als u een keuze maakt?
Met een abonnement op de Kenniscirkel Domotica voor Wonen en Zorg bent
u altijd goed geïnformeerd.