Nederlandse Vereniging van Journalisten
Lira streeft naar nieuwe vergoedingsstromen
dinsdag 25 oktober 2011 | Twee jaar na het samengaan van Stichting
Nieuwswaarde en Stichting Lira wordt nu aan alle deelnemende
freelancers een nieuw contract gestuurd. De NVJ adviseert freelancers
dit contract te tekenen, omdat Lira/Nieuwswaarde daarmee namens de
freelancers in een sterkere onderhandelingspositie komt jegens
omroepen, kabelbedrijven en andere gebruikers van journalistiek werk.
Er zijn nieuwe collectieve vergoedingen waar journalisten recht op
hebben, die Lira namens de freelancers kan claimen, zoals vergoedingen
voor kabelrechten, digitale knipselkranten en initiatieven zoals
"Uitzending Gemist". Bij ondertekening van het nieuwe contract kan Lira
deze vergoedingen voor freelancers innen en verdelen. Hoe meer
freelancers het nieuwe contract tekenen, hoe sterker Lira namens de
freelancers staat.
In Villamedia (21 oktober 2011) bevelen freelance journalisten Frénk
van der Linden en Margriet Vroomans aansluiting bij Lira van harte aan.
Van der Linden krijg elk jaar een mooie som geld uitgekeerd voor zijn
werkzaamheden. `Goed voor een weekendje Hammerfest of een vakantie
truffels spitten in Istrië.' Vroomans noemt het haar `dertiende maand'.
Lira incasseert collectieve auteursrechtelijke vergoedingen en verdeelt
deze onder de rechthebbende schrijvers en vertalers. Freelance
journalisten die in de afgelopen drie jaar werk hebben gepubliceerd of
uitgezonden kunnen hun opgaven doen bij Lira en aanspraak maken op een
reprorecht- en leenrechtvergoeding. Als het werk is uitgezonden op
televisie kunnen freelance journalisten aanspraak maken op
thuiskopievergoeding. Freelancejournalisten kunnen zich kosteloos
aansluiten bij de stichting.
Voor freelancejournalisten, die voor hun inkomsten vaak mede
afhankelijk zijn van online publicaties, zijn hun `digitale rechten'
van groot belang. Het gaat daarbij om exploitaties waarvoor freelance
journalisten zelf niet, of alleen met veel moeite, een vergoeding zou
kunnen incasseren. Te denken valt aan digitale knipselkranten, Google
Books, maar ook aan digitaliseringsprojecten in de culturele
erfgoedsector en bijvoorbeeld de mogelijke invoering van een
collectieve regeling voor de `uitlening' van e-books door bibliotheken.
`Als freelancer heb je nauwelijks zicht op wat er wordt overgenomen',
zegt NVJ-secretaris Thomas Bruning. De NVJ was mede-initiator van het
samengevoegde Lira. `Lira vraagt vergoedingen namens de aangesloten
freelancers wanneer derde partijen journalistieke producties online
hergebruiken. Het is gevonden geld, je hebt er recht op.'
Wanneer freelance journalisten ervoor kiezen hun digitale rechten aan
Lira over te dragen, dienen zij dat in de toekomst wel bij
opdrachtovereenkomsten met uitgevers en opdrachtgevers kenbaar te
maken. De uitgevers hebben in een convenant met Lira reeds kenbaar
gemaakt daar geen enkel bezwaar tegen te hebben.
Kabelgeld wordt betaald door distributeurs (zoals kabelmaatschappijen)
voor de exploitatie van auteursrechtelijk beschermde werken die zijn
geschreven voor en uitgezonden op radio en televisie. Bruning: `Daarvan
moet ook een deel naar de freelance journalisten. Maar omdat een
freelancer slechts een onderdeeltje is in het geheel, is het logischer
dat Lira dit geld int.' Journalisten ontvingen geen kabelgeld via
Nieuwswaarde. Lira wil hierin graag verandering brengen en een
geldstroom voor journalisten veilig stellen. Om dit te kunnen doen
heeft Lira een getekende aansluitingscontract nodig. Met die
overgedragen rechten in de hand zal Lira vervolgens alles in het werk
stellen om te zorgen dat ook journalisten in de toekomst een vergoeding
krijgen uit de kabelgelden. Belangrijk daarbij is wel dat de freelance
journalist zijn rechten slechts eenmaal kan overdragen: liggen ze bij
Lira dan kan de journalist ze niet meer aan de producent of omroep
overdragen.
Freelancejournalisten die zich aansluiten geven Lira toestemming om
voor een aantal rechten en aanspraken vergoedingen voor hen te innen.
Elk voorjaar worden de freelance journalisten aangesloten bij Lira
uitgenodigd om opgave te doen van hun werken. Dit kan online via de
beveiligde portal.
Lira brengt nu een informatiepakket uit dat bestaat uit het
aansluitingscontract, een brochure en een uitgebreide uitleg over het
contract en de rechten in de vorm van het Lira contract boekje en de
statuten en reglementen.
Fotojournalisten kunnen voor hun collectieve rechten terecht bij
Stichting Pictoright.