Realisme en idealisme in internationaal strafrecht
Om de invloed op de maatschappij te maximaliseren, zou het
internationaal strafrecht baat hebben bij een grotere mate van
realisme: eigen beperkingen aanvaarden en het idee omarmen dat morele
en wettelijke voorbeelden stellen een van zijn functies is. Dat zegt
prof.dr. Carsten Stahn in zijn oratie van maandag 31 oktober.
Verwachtignen
Carsten Stahn
Carsten Stahn
De traditionele opvatting dat je door middel van rechtspraak een betere
wereld kunt scheppen staat steeds meer ter discussie. Volgens Stahn
biedt die legitimiteitscrisis een kans om kritisch na te denken over
zwakke punten, en instituten voor internationaal recht te verbeteren.
âHet publiek vertrouwen in het werk van de rechtbanken moet worden
gerechtvaardigd door concrete resultaten. Alleen al de zichtbaarheid
van internationale rechtbanken zorgt voor hooggespannen verwachtingen
bij slachtoffers en lokale gemeenschappen. Het dilemma is hoe je die
verwachtingen kunt rijmen met de bescheiden bijdrage die de rechtbanken
leveren.â
Realisme
Het antwoord, stelt Stahn, ligt in het openlijk erkennen van bestaande
beperkingen en accepteren van de expressivistische functie van
instituties voor internationaal recht. Een nalatenschap van oprechtheid
die deels kan worden teruggevoerd op de Nurembergprocessen. âIn mijn
lezing onderzoek ik de spanning tussen feiten en opvattingen op drie
niveaus: effectiviteit, eerlijkheid en waarheidsvinding.â Stahns
conclusie is dat de macht van internationale hoven niet zozeer in hun
kwantitatieve impact ligt, maar in hun kwalitatieve rol als steller van
morele en wettelijke voorbeelden.
Idealisme
Neem de huidige situatie in Libië of andere burgeroorlogen. âOm een
eerlijke voorstelling van zaken te geven, moet het Internationaal
Strafhof naar beide kanten kijken: niet alleen naar het geweld van het
zittende regime, maar ook naar dat van de opstandelingen.â En dat alles
onder enorme politieke druk. De omstandigheden rond Kadaffiâs dood
laten duidelijk zien wat lokale insituties kunnen leren van
internationale hoven. âHet belang van onpartijdigheid, meer inzicht in
de gang van zaken, gevoel voor herstelrecht. Meer idealisme dus.â
Dialoog
Stahn ontving de prestieuze Ciardi Book Prize in 2009 en leidt
momenteel twee grootschalige NWO-projecten: âPost-Conflict Justice and
Local Ownershipâ en âJus Post Bellumâ. Het kernthema in zijn werk is
dialog: tussen internationale en nationale rechtsinstellingen, tussen
academici en de rechtspraktijk en tussen de verschillende disciplines
die in zijn leerstoel verenigd zijn.
Universiteit Leiden