Minister van VWS kan zorguitgaven nauwelijks tijdig beheersen
Persbericht van Algemene Rekenkamer
Minister van VWS kan zorguitgaven nauwelijks tijdig beheersen
Verwachte groei zorguitgaven 25% in 4 jaar tijd, actueel beeld van
ontwikkeling zorguitgaven ontbreekt
De minister van VWS heeft weinig zicht op de ontwikkeling van de
zorguitgaven en kan de uitgaven aan de zorg nauwelijks tijdig
beheersen. De afgelopen 10 jaar werd het budget bijna jaarlijks
overschreden. Bovendien wordt pas na enkele jaren zichtbaar hoeveel er
is uitgegeven aan de zorg in een bepaald jaar. De minister kan de
zorguitgaven tot op zekere hoogte beheersen via ingrepen in het
basispakket, prijsregulering en het introduceren of verhogen van eigen
bijdragen. Volgens de Algemene Rekenkamer is er weinig zicht op het
effect van deze instrumenten en benut de minister ze niet optimaal. Dit
staat in het rapport Uitgavenbeheersing in de zorg dat op 3 november
2011 verschijnt.
Het kabinet Rutte/-Verhagen heeft afgesproken dat de zorguitgaven in
Nederland van 59,4 miljard euro in 2011 mogen groeien tot 74,2 miljard
euroin 2015. Het beleid van het kabinet is er op gericht de
zorguitgaven binnen dit kader te houden. Dat dit buitengewoon moeilijk
is blijkt uit de jaarlijkse overschrijdingen van het zorgbudget: tussen
2002 en 2010 werd het zorgbudget vaak overschreden, soms tot wel 1,7
miljard euro.
De zorg wordt voor het merendeel gefinancierd uit premies. Met de
premies voor de zorgverzekering wordt zorg van huisartsen,
ziekenhuizen, medisch specialisten etc. betaald. Met de premies voor de
Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) worden bijvoorbeeld
langdurige zorg in verpleeghuizen en het persoonsgebonden budget
betaald.
Zorgbudget geraamd op basis CPB, VWS verwacht hogere uitgaven
Voor een goede uitgavenbeheersing is het nodig om te weten hoe de
zorguitgaven zich zullen ontwikkelen. Het kabinet gebruikt bij het
vaststellen van het zorgbudget de ramingen van het Centraal Planbureau
(CPB). De minister van VWS maakt daarnaast eigen ramingen. De ramingen
van het ministerie van VWS komen hoger uit. De minister van VWS neemt
daardoor in de praktijk de verantwoordelijkheid op zich voor een
zorgbudget dat ruim 2 miljard euro lager is vastgesteld dan haar
ministerie nodig vindt.
Weinig instrumenten om kosten te beheersen, effectiviteit vaak onbekend
De minister van VWS kan de zorguitgaven tot op zekere hoogte sturen.
Een probleem daarbij is, dat mee- en tegenvallers pas laat zichtbaar
worden. Zo werden in 2007 voor de langdurige zorg nog tegenvallers
gemeld die zich in 2003 hadden voorgedaan. De minister moet deze
tegenvallers binnen het eigen budget compenseren en heeft hier
verschillende mogelijkheden voor. Zij kan bijvoorbeeld een korting
opleggen aan zorgaanbieders. Deze maatregel is de afgelopen periode
onder verschillende namen vooral toegepast in de ziekenhuissector.
Evaluaties of onderzoek naar het effect van de maatregel zijn niet
uitgevoerd. Een tweede mogelijkheid is het verhogen of introduceren van
een eigen risico of bijdrage. Deze maatregel is het afgelopen decennium
vooral ingezet in de langdurige zorg maar ook hier geldt dat de
effecten niet bekend zijn. Een derde mogelijkheid zijn de aanpassingen
van het basispakket. Deze maatregelen worden bijna jaarlijks
aangekondigd maar worden vaak - al dan niet onder politieke en
maatschappelijke druk - afgezwakt of teruggedraaid.
Definitieve cijfers zorguitgaven worden niet samengesteld en
gepubliceerd
De Algemene Rekenkamer schrijft in het rapport dat de minister niet
precies weet hoeveel er wordt uitgegeven aan de zorg. Definitieve
cijfers over de zorguitgaven worden niet gepubliceerd. Wel ontvangt de
Tweede Kamer in één jaar vijf verschillende rapportages, die telkens
aangepaste geactualiseerde cijfers bevatten. De verschillen tussen
rapportages over dezelfde uitgaven kunnen oplopen tot bedragen tussen
de 1 en 2 miljard euro. De Algemene Rekenkamer is van mening dat de
minister de Tweede Kamer beter zou moeten informeren.
Reactie minister van VWS en nawoord Algemene Rekenkamer
De minister is van mening dat in haar begroting de vertaalslag van CPB
ramingen en ramingen van het eigen departement zichtbaar is. Met deze
vertaling ontvangen zorgsectoren minder geld dan volgens de ramingen
van het ministerie noodzakelijk is. Volgens de Algemene Rekenkamer is
het onduidelijk hoe het resultaat in de begroting tot stand komt. De
minister is verder van mening dat beheersingsmaatregelen wel degelijk
effect hebben, maar voor de tariefmaatregel en ingrepen in de eigen
bijdrage geeft zij geen onderbouwing daarvan. De minister reageert niet
op de aanbeveling om verantwoording af te leggen over de definitieve
realisatiecijfers van de zorguitgaven.
Razende Robot Reporter