10-11-2011
Stamcellen in hersenen van Parkinson patiënten nog steeds functioneel
In de hersenen van mensen met de ziekte van Parkinson zijn nog wel degelijk stamcellen aanwezig. Deze zijn bovendien in staat uit te groeien tot verschillende soorten hersencellen. Tot deze conclusie komen onderzoekers van het Nederlands Instituut voor Neurowetenschappen van de KNAW (NIN-KNAW), VUmc en de universiteit van Milaan op basis van een uitgebreide studie van hersenweefsel, verzameld door de Nederlandse Hersenbank.
De bevindingen die vandaag worden gepubliceerd in het Britse vaktijdschrift Brain, staan haaks op de eerdere aanname dat neurale stamcellen bij Parkinson patiënten afsterven door gebrek aan de boodschapperstof dopamine. Omdat lichaamseigen stamcellen in de toekomst mogelijk kunnen worden aangezet tot reparatie van het aangedane hersengebied, biedt dit perspectief voor de behandeling van Parkinson patiënten.
In hersenen van Parkinson patiënten zijn zenuwcellen afgestorven die de boodschapperstof dopamine maken. Hierdoor krijgt het striatum - een belangrijk gebied voor het aansturen van onbewust verlopende, aangeleerde bewegingen - geen dopamine meer, wat leidt tot de voor Parkinson karakteristieke bewegingsstoornissen. Het striatum ligt naast de subventriculaire zone: een hersengebied waarvan onlangs is vastgesteld dat het neurale stamcellen bevat. Eerdere studies leken aan te tonen dat neurale stamcellen bij Parkinson patiënten grotendeels verloren gaan door dopaminegebrek. Daarmee leek de weg afgesloten naar een mogelijke therapie waarbij eigen stamcellen zich vormen tot nieuwe dopamine- producerende zenuwcellen.
Haaks op de eerdere bevindingen heeft promotieonderzoek van neurobiologe Simone van den Berge nu aangetoond dat er wèl stamcellen aanwezig zijn in de subventriculaire zone in de hersenen van Parkinson patiënten. Deze cellen zijn ook in staat om uit te groeien tot de verschillende soorten hersencellen waaruit ons brein bestaat.
De onderzoekers komen tot deze conclusie op basis van uitgebreid onderzoek van het betreffende hersengebied bij tien Parkinson patiënten en tien controlepersonen, die hun hersenen na hun overlijden voor onderzoek doneerden aan de Nederlandse Hersenbank.
De nu in Brain gepubliceerde onderzoeksresultaten betekenen een belangrijke doorbraak in de zoektocht naar mogelijke behandelingen voor de ziekte van Parkinson. De aandacht kan nu worden gericht op reparatie van het aangedane brein met behulp van lichaamseigen stamcellen van patiënten. Dit lijkt een goed alternatief voor kostbare en risicovolle stamceltransplantaties.
Simone van den Berge is verbonden aan de onderzoekgroep van prof. dr. Elly Hol, hoogleraar biologie van glia en neurale stamcellen aan de Universiteit van Amsterdam en onderzoeksleider van de groep Astrocyt biologie & Neurodegeneratie van het NIN-KNAW. Het onderzoek werd uitgevoerd in samenwerking met onderzoekers uit de groepen van dr. Wilma van de Berg, afdeling Anatomie en Neurowetenschappen van VU medisch centrum, prof. dr. Joost Verhaagen, Laboratorium voor Neuroregeneratie, NIN-KNAW en dr. Lidia De Filippis van de universiteit van Milaan.
Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen