Ingezonden persbericht
Ganzenaantallen in rivierengebied op natuurlijke manier te beheersen
Het aantal zomerganzen in het rivierengebied is zo hoog dat er schade optreedt
aan landbouw en natuur. Onderzoek in het kader van Rijn in Beeld laat zien dat de
problemen structureel zijn op te lossen zodat minder afschot van ganzen nodig is.
De afgelopen jaren is het aantal zomerganzen langs de grote rivieren sterk gegroeid. Dit mag als
een succes van 30 jaar ganzenbescherming gezien worden. Tegelijkertijd neemt het aantal
zomerganzen dusdanig grote proporties aan, dat zich allerlei negatieve effecten voordoen. De
zomerganzen zijn hun natuurlijke aantallen ver voorbij geschoten. Dit leidt niet alleen tot schade
aan de landbouw, maar ook tot steeds meer negatieve effecten op de kwaliteit van de natuur.
Onderzoek in het kader van project Rijn in Beeld laat zien dat er goede mogelijkheden zijn om de
problemen met zomerganzen (inheemse Grauwe gans plus een aantal exotische soorten)
structureel op te lossen. Slimme grondverwerving en ruimte voor predatie zijn daarbij
succesfactoren. Ingrijpen door jacht kan beperkt worden hetgeen gunstig is voor het
maatschappelijk draagvlak.
Onnatuurlijk grote ganzenpopulatie
In het oorspronkelijke, deels beboste, rivierenland was de Grauwe gans waarschijnlijk een veel
minder algemene broedvogel. Ze kwam verspreid in rietmoerassen langs de rivieren voor. Door
overbejaging is de inheemse Grauwe gans begin 20e eeuw vrijwel geheel uit Nederland
verdwenen. Door uitzettingen vanaf de jaren '70 is de soort teruggekeerd als broedvogel, onder
meer in het rivierengebied. In de tussentijd was ons rivierenlandschap sterk veranderd. Vooral
het areaal hoogproductieve graslanden met jaarrond beschikbaar voedsel was aanmerkelijk
uitgebreid en de soort trof plots ideale omstandigheden aan. In de uiterwaarden vond hij kleine
natuurgebiedjes die als geschikt broed) en opgroeihabitat konden dienen.
De populatie zomerganzen in Nederland groeide uit tot ca. 200.000 vogels, waarvan een groot
deel in het rivierengebied. Dit grote aantal ganzen heeft echter een zeer kunstmatig karakter
omdat het sterk gekoppeld is aan het grote areaal voedselrijk grasland van de moderne
landbouw. De beschikbaarheid van voedsel is daardoor nauwelijks meer een beperkende factor.
Ecologische schade
Onderzoekers van het project Rijn in Beeld laten zien dat er zelfs in het voedselrijke
rivierengebied negatieve ecologische effecten door zomerganzen optreden. De belangrijkste zijn:
beperking van de ontwikkeling van rietmoeras door vraat, overbegrazing van waterplanten en
oeverbegroeiing en een slechte waterkwaliteit van plassen met ganzenconcentraties (o.a.
blauwalgen). De negatieve effecten van ganzen treden vaak op in combinatie met andere
factoren zoals verdroging (waardoor ganzen rietscheuten makkelijker kunnen bereiken) en de
aanwezigheid van ondiepe stilstaande plassen met een voedselrijke slibbodem.
Slimme grondverwerving en ruimte voor predatie
Aankoop van agrarische enclaves in uiterwaarden met veel natuur is naar verwachting één van
de meest effectieve oplossingen om de broedpopulatie van zomerganzen terug te dringen. Door
het omzetten van voedselrijk landbouwgebied in gevarieerder natuurgebied kunnen de jonge
ganzenkuikens veel minder makkelijk bij het voedsel komen. Hierdoor zal het aantal broedende
ganzen en het aantal jongen dat groot wordt afnemen.
Daarnaast eten vooral vossen graag eieren, kuikens en ganzen. In uiterwaarden waar vossen de
kans krijgen om zich te vestigen, zien we dat ganzenkolonies verdwijnen. Aanbevolen wordt om
in natuuruiterwaarden de jacht op vossen te verbieden en zo ruimte te geven aan natuurlijke
predatie.
Nieuw beleid: ganzenopvang binnendijks
Verder geven de onderzoekers het advies om foerageergebieden voor overwinterende ganzen in
de uiterwaarden zo veel mogelijk naar binnendijkse landbouwgebieden te verleggen. Boeren
krijgen daar dan een vergoeding voor de ganzenopvang. Hierdoor ontstaat in de uiterwaarden
ruimte voor enerzijds bijzondere riviernatuur en anderzijds lagere, meer natuurlijke aantallen
zomerganzen. Ook zal de uitvoering van hoogwaterprojecten minder vertraging oplopen
doordat dure compensatie voor winterganzen achterwege kan blijven.
Uitgebreidere achtergrond informatie: www.rijninbeeld.nl