Universiteit Twente

Oratie Wiendelt Steenbergen, hoogleraar Biomedical Photonic Imaging

Licht en Leven - Ieder Foton Telt

22 november 2011

Met behulp van licht kunnen we steeds betere afbeeldingen maken van het inwendige van het lichaam. Denk hierbij aan fotoakoestische methodes waarmee je borstkanker kan opsporen, methodes om de doorbloeding van weefsels te meten en technieken om de ernst van een brandwond vast te stellen. Tijdens de intreerede die hoogleraar Biomedical Photonic Imaging prof. dr. ir. Wiendelt Steenbergen op 24 november aan de Universiteit Twente uitspreekt, geeft hij een overzicht van de mogelijkheden en presenteert hij het onderzoek dat hij binnen zijn vakgroep gaat uitvoeren. Verder houdt hij een pleidooi voor meer kwantitatief onderzoek op zijn vakgebied.

Binnen zijn vakgroep Biomedical Photonic Imaging bij het UT-onderzoeksinstituut MIRA ontwikkelt Steenbergen methodes om met 'gewoon' licht medisch relevante afbeeldingen te maken van het inwendige van het lichaam. Een voorbeeld hiervan is fotoakoestische beeldvorming. Hierbij stuur je gepulst laserlicht een weefsel in dat zorgt voor een kleine lokale opwarming. Deze opwarming veroorzaakt vervolgens een drukgolf die zich door het lichaam voortplant en als ultrageluid kan worden gedetecteerd. Hiermee kun je (tot ongeveer 5 centimeter diep) gedetailleerde afbeeldingen van het inwendige van het menselijk lichaam maken. Met fotoakoestische beeldvorming is het onder meer mogelijk om tumoren, zoals die bij borstkanker, op te sporen. Ook zijn er allerlei andere toepassingen, bijvoorbeeld bij de detectie van prostaatkanker of in de reumatologie.
Volgens Steenbergen vormen zijn nieuwe beeldvormingstechnieken met licht een goede toevoeging op bestaande technieken zoals röntgen, MRI en PET-scans. Voordeel van fotoakoestische beeldvorming is namelijk dat het een onschadelijke methode is die geen gebruik maakt van radioactieve middelen of schadelijke straling. Je kunt er veilig mee doordringen in weefsels waar dat met röntgenstraling niet altijd op een veilige manier mogelijk is. Bovendien is meten met licht goedkoper dan met behulp van MRI-apparatuur.
Een nieuw gebied waar Steenbergen verwacht zijn technieken in te kunnen zetten zijn de biologicals, een nieuwe generatie geneesmiddelen die voorzien zijn van antilichamen waardoor ze op zeer specifieke plekken in het lichaam hun werking hebben. Fotoakoestiek kan een belangrijke rol spelen bij de detectie van deze medicijnen in het menselijk lichaam.

Kwantitatief meten
Naast een overzicht van het werk houdt Steenbergen tijdens zijn oratie een pleidooi voor meer kwantitatief onderzoek op zijn vakgebied. "Vanuit de medische wereld is hier misschien nog niet altijd direct behoefte aan. Sommige artsen zijn al blij als we methodes ontwikkelen waarmee je goede afbeeldingen kunt maken." Maar voor Steenbergen is dat niet altijd voldoende. "Ik wil meer dan alleen mooie afbeeldingen maken. Ik wil ook precies weten hoe veel bloed er op een bepaald moment door een bloedvat stroomt en wat de zuurstofverzadiging er van is. Kortom: ik wil de techniek zo vormgeven dat ieder foton telt. Uiteindelijk is dat ook iets dat medici willen." "Uiteraard wil je werk doen dat voor de medische wereld relevant is, maar in veel gevallen komt de toepassing vanzelf wel. Als wetenschappers moeten we zorgen dat we wel voldoende onze eigen koers blijven varen en niet puur als ingenieursbureau van het bedrijfsleven gaan opereren," aldus Steenbergen. "Uiteraard werken we wel zo veel mogelijk samen met de medische wereld."

CV
Steenbergen studeerde Luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek aan de Technische Universiteit Delft. Vervolgens voerde hij promotieonderzoek uit aan de Technische Universiteit Eindhoven. Sinds 1995 is Steenbergen werkzaam aan de Universiteit Twente. In eerste instantie als postdoc onderzoeker, daarna als universitair docent en universitair hoofddocent. Sinds 1 januari 2010 leidt Steenbergen de nieuwe leerstoel Biomedical Photonic Imaging. Zijn benoeming tot hoogleraar volgde op 1 juni 2010.