Maastricht University

24 november 2011

Het moederschapsideaal onderuit geschoffeld


Promotieonderzoek naar moederschap in de hedendaagse literatuur

De dwingende idealisering van het moederschap in Nederland maakt het lastig voor moeders die het minder rooskleurig ervaren om hierover te spreken. Er rust een taboe op. De hedendaagse Nederlandse literatuur voert juist wél moeders op die niet aan het moderne ideaal (kunnen) voldoen. Promovenda Josje Weusten beschrijft in haar proefschrift De idylle voorbij. Verbeelding van moederschap in Nederlandse literatuur, 1980 tot 2010 hoe deze romans als breekijzers kunnen worden ingezet om het moderne, dwingende, idyllische vertoog over moederschap te ontmantelen. Ze hoopt op vrijdag 25 november te promoveren aan de Universiteit Maastricht.

"Moederschap wordt vandaag de dag op een dwingende manier geïdealiseerd in de Nederlandse samenleving. Het wordt beschouwd als iets waarvoor je mede dankzij de introductie van de anticonceptiepil bewust kunt kiezen. Als je er eenmaal voor gekozen hebt, kun je het moederschap verder naar eigen goeddunken vormgeven. Daarom moet het dan ook een succes zijn", aldus Josje Weusten. Populaire opvoedkundige handboeken, vrouwentijdschriften, tijdschriften voor jonge ouders en reclames voor babyproducten dragen bij aan het rooskleurige beeld van het moederschap. Er wordt daarbij doorgaans een bepaald type moeder verheerlijkt: de blanke, welgestelde middenklasse moeder, van wie de kinderen nog jong zijn en die deel uitmaakt van een heteroseksueel gezin. "Hedendaagse Nederlandse literatuur gaat daarentegen juist over moeders die niet aan dit moderne ideaal (kunnen) voldoen. Ze verliezen de controle en ontsporen. Soms vermoorden ze hun kinderen zelfs."

Opzet proefschrift
In De idylle voorbij analyseert Josje Weusten niet alleen de moederschapidylle, maar onderzoekt ze ook de relatie tussen literaire romans en het maatschappelijke moederschapsideaal. Daarbij worden literatuursociologisch onderzoek en romaninterpretaties samengebracht, wat weinig voorkomt in literatuurwetenschappelijk onderzoek in Nederland. De analyse van vier romans over ongewilde kinderloosheid en infanticide (het vermoorden van het eigen kind) van Vonne van der Meer, Saskia Noort, Renate Dorrestein en Maya Rasker staat centraal. "Daaruit blijkt dat literatuur een weerwoord kan bieden aan het heersende rooskleurige moederschapsideaal. De romans kunnen als breekijzers worden ingezet om het moderne, dwingende, idyllische vertoog over moederschap te ontmantelen" aldus Weusten.

De idylle voorbij is een cultuurgeschiedenis van het moederschap, waarin een hoofdrol is weggelegd voor de relatie tussen maatschappij en literatuur, maar ook voor belangrijke maatschappelijke debatten over ongewilde kinderloosheid, infanticide, de combinatie van carrière en moederschap en postnatale depressie. Dit onderzoek is daarmee niet alleen interessant voor literatuurwetenschappers, neerlandici, gender-wetenschappers en sociologen, maar voor iedereen die meer wil weten van moederschap in Nederland.

Over de promovenda
Josje Weusten is cultuurwetenschapper. Ze is gespecialiseerd in gender- en diversiteitsstudies en de analyse van literatuur. Ze is verbonden aan de capaciteitsgroep Letteren en Kunst en het Centrum voor Gender en Diversiteit van de Faculteit der Cultuur- en Maatschappijwetenschappen, Universiteit Maastricht.


Maastricht University