Provincie Noord-Holland

Archeologisch bewijs bloedig middeleeuws conflict Noord-Holland

25 november 2011 -

Bij bestudering van een in 1991 opgegraven deel van een grafveld in Sint Pancras (vroeger Vronen geheten), heeft de provincie Noord-Holland een belangwekkende ontdekking gedaan.

Voor het eerst is er fysiek bewijs gevonden van de bloedige strijd die moet hebben plaatsgevonden op deze plek, die bekend stond als het strijdtoneel van de laatste, beslissende veldslag tussen de West-Friezen en de Hollanders in 1297.

In 1991werden bij een kleine opgraving de resten gevonden van het middeleeuwse kerkhof van het voormalige dorp Vronen. De vondsten en documentatie zijn na de opgraving ondergebracht bij het Provinciaal Depot voor Bodemvondsten. In 2010 zijn de vondsten onderzocht in opdracht van de provincie Noord-Holland. Dit onderzoek heeft interessante resultaten opgeleverd.

In totaal zijn er sporen en skeletten onderzocht van 132 individuen, deels inwoners van Vronen vanaf de 11e tot in de 13e eeuw, deels mensen die bij de slag van Vronen in 1297 waren gesneuveld.

De onderzochte skeletten leverden belangrijke gegevens over de bewoners van Vronen. Bij de minstens 86 volwassen en 17 niet-volwassenen werden onder meer infectieziekten geconstateerd (waaronder lepra) en de waarschijnlijke gevolgen van malaria. Ook bleken velen gewrichtsaandoeningen te hebben gehad en zijn veel aangeboren skeletafwijkingen geconstateerd.

Bewust toegebracht letsel
Er zijn in de collectie met menselijk botmateriaal vele bewijzen gevonden van zwaar lichamelijk letsel dat is opgelopen bij zowel mannen als vrouwen. Ook is duidelijk geworden dat niet alle waargenomen verwondingen zijn opgelopen bij krijgshandelingen, maar ook daarbuiten moeten zijn ontstaan, dat wil zeggen: bewust toegebracht. Deze authentieke resten vormen een belangrijke aanvulling op de geringe vermeldingen in de kronieken over de veldslag, waaruit alleen blijkt dat er een bloedige strijd was. Van één groep van de strijdende West-Friezen was bekend dat niemand daarvan gespaard bleef. De slag bij Vronen in 1297 betekende het einde van het dorp, dat volledig door brand werd verwoest, terwijl de inwoners gedwongen werden te vertrekken.

Waarheid
Gedeputeerde Elvira Sweet: "Het onderzoek heeft interessante resultaten opgeleverd en legt tegelijkertijd een macaber verhaal bloot. Maar ook dat is de geschiedenis van Noord-Holland. Niet alle bladzijden van ons geschiedenisboek zijn mooi of amusant. Archeologisch onderzoek is bedoeld om de waarheid te achterhalen en mythes te ontzenuwen of juist te bekrachtigen. In elk geval blijkt ook weer dat opgeslagen collecties en vondsten plotseling, met de ontwikkeling van nieuwe technieken en inzichten, weer splinternieuwe en verse verhalen opleveren."

Topvondst
De resultaten van het onderzoek zijn gepresenteerd als een archeologische topvondst tijdens het nationale archeologiecongres de Reuvensdagen in Haarlem. Het botmateriaal ligt nu opgeslagen in het huidige depot in Wormer en krijgt een plek in het nieuwe archeologisch depot in Castricum.

---