Universiteit Leiden

Cleveringalezing 2011: 'De democratie in ademnood'

David Van Reybrouck houdt op 28 november de Cleveringalezing 2011. De auteur van 'Congo' beschouwt het klakkeloos exporteren van het westerse democratische model als het nieuwe kolonialisme. Lokale vormen van democratie verdienen volgens hem meer ruimte, zeker nu we in het Westen tegen de onhebbelijkheden van ons model oplopen.
* Aanmelden Cleveringalezing

Vrijheid

David Van Reybrouck

David Van Reybrouck

De drie pijlers van de Cleveringaleerstoel zijn recht, vrijheid, verantwoordelijkheid. Voor Van Reybrouck zijn de laatste twee zeer verwant:

'Er bestaat geen vrijheid zonder verantwoordelijkheid.'

Van Reybrouck heeft met âCongoâ de Libris Geschiedenis Prijs en AKO Literatuurprijs 2010 gewonnen. Het toeval wil dat de Cleveringalezing samenvalt met de presidentsverkiezingen in Congo, de tweede in vijftig jaar tijd.

Modern kolonialisme

Bevorderen verkiezingen in zwakke staten werkelijk de democratie, of juist niet? Democratisering van verwoeste landen wordt door de internationale gemeenschap vaak begrepen als 'het versneld invoeren van vrije verkiezingen'. Afghanistan en Irak zijn geen hoopgevende voorbeelden. Van Reybrouck: 'Vaak gaat het louter om een export van Westerse procedures. Dit electoraal fundamentalisme is het nieuwe kolonialisme.'

Mengen met lokale tradities

Van Reybrouck stelt dat er te weinig oog is voor lokale (proto)democratische tradities. Die kunnen heel goed functioneren. Zo ontwikkelde president Nyerere in het jonge Tanzania succesvol het Ujamaasysteem in de jaren zestig van de vorige eeuw. Dit systeem was gebaseerd op het traditionele dorpsoverleg. Nu is India het democratielab van de wereld, met mengvormen van plaatselijke traditie en Westerse procedures.

Westerse experimenten

Zelf stopt Van Reybrouck op dit moment in België veel tijd en energie in de spraakmakende G1000: een zorgvuldig geselecteerde doorsnede van de bevolking die in groepen zoekt naar oplossingen voor maatschappelijke problemen. Met hun voorstellen willen ze de Belgische demissionaire regering aanzetten tot actie. Zelf noemt Van Reybrouck dit een gestructureerde vorm van de brede maatschappelijke discussies die we in Nederland kennen. Want, vraagt hij, wat is de houdbaarheid van het electoraal fundamentalisme als we ook in het Westen inmiddels tegen de zwaktes van ons systeem aanlopen? Nederland zit al ruim een jaar met een gedoogregering en België al meer dan 500 dagen helemaal zonder regering. âEuropaâ zoekt wanhopig naar legitimiteit.

Cleveringaleerstoel

De Cleveringaleerstoel is in 1970 ingesteld ter herinnering aan hoogleraar R.P. Cleveringa. Cleveringa sprak in november 1940 een moedige verzetsrede uit tegen het onstslag van zijn Joodse collega professor E.M. Meijers. De Cleveringaleerstoel wordt ieder academisch jaar door een andere, Nederlandse of buitenlandse, geleerde bekleed.

Cleveringabijeenkomsten

Het Leids Universitair Fonds (LUF) organiseert jaarlijks de Cleveringabijeenkomsten. Leidse wetenschappers houden rond 26 november over de hele wereld interessante lezingen. Dit jaar spreken onder anderen de hoogleraren Vincent Icke, Bas Haring, Douwe Breimer, Ineke Sluiter, Marian Bakermans-Kranenburg, Jaap de Hoop Scheffer, Paul Cliteur, Marijke van der Wal, Hans Nieuwenhuis en vele anderen. Een overzicht van alle 42 locaties en de sprekers:
Cleveringabijeenkomsten 2011

Aanmelden Cleveringalezing

Bij de jaarlijkse Cleveringarede is iedereen welkom, ook belangstellenden van buiten de universiteit en van buiten Leiden.Â

Titel: âDe democratie in ademnood - de gevaren van electoraal fundamentalismeâ.
Tijd: 28 november 2011, 16.00 uur
Plaats: Academiegebouw (Groot Auditorium), Rapenburg 73, 2311 GJ Leiden