Landhuizen van een elite
Symbolen van rijkdom en uitbuiting in de Romeinse wereld
De rijken van de Romeinse wereld ten noorden van de Alpen waren grootgrondbezitters die hun geld verdienden in de landbouw. Een deel van dat geld investeerden zij in hun eigen woning. Zo ontstonden luxe landhuizen of villa's, die als centrum van een landgoed fungeerden. De opkomst en ondergang van deze eerste landhuizen in de West-Europese geschiedenis is onderzocht door archeologen van de Vrije Universiteit Amsterdam. Dit wordt beschreven in het nieuw verschenen boek Villa Landscapes in the Roman North. Economy, Culture and Lifestyles dat vrijdag 16 december op de Vrije Universiteit Amsterdam wordt overhandigd.
Romeinse villabouw lijkt op die van huidige rijken De uit de Romeinse tijd daterende villa's vormen het meest bekende en opvallende onderdeel van het toenmalige platteland. Aansprekende archeologische resten zoals stenen muren, mozaïek- of terrazzovloeren, centrale verwarmingssystemen en badvoorzieningen stimuleren de publieke verbeelding van het Romeinse verleden. Als monumentale private huizen op het platteland laten de Romeinse villa's zich goed vergelijken met hun tegenhangers uit de Renaissance en latere eeuwen. Zij roepen bij velen van ons een vertrouwd gevoel op door hun associaties met het ideaal van een comfortabele woning en de waardering voor het rustieke leven op het platteland - weg van de hectiek van de stad. Ook in de huidige samenleving 'ontvluchten' veel mensen de stad en bouwen moderne villa's.
Romeinse rijken verkregen rijkdom door uitbuiting
De Romeinse villa's staan voor een in die tijd nieuwe consumptiestijl van een sociale bovenlaag die graag haar rijkdommen etaleert en hiermee meer aanzien en macht probeert te krijgen. In vrijwel alle gevallen heeft deze elite haar rijkdommen verkregen door uitbuiting van slaven, dagloners en pachters. Daar staat tegenover dat de heersende waarden uit de Romeinse tijd erom vroegen dezelfde rijkdommen niet exclusief in private objecten te investeren, maar ook in de samenleving. Zo wierpen deze rijken zich op als weldoeners van de gemeenschap door sponsoring van grote bouwprojecten in hun stad, de bekostiging van grote religieuze festivals en uitdelingen aan de armen. Ook traden ze op als belangenbehartigers van steden, beroepsgroepen of private personen.
Boek
Bovenstaande thematiek staat centraal in het nieuw verschenen boek Villa Landscapes in the Roman North. Economy, Culture and Lifestyles. Dit geeft een overzicht van het recente archeologische onderzoek naar villa's en villalandschappen in de noordelijke provincies van het Romeinse rijk. Dit onderzoek vond sinds 2006 plaats aan het Archeologisch Centrum van de VU en het daar gevestigde onderzoeksinstituut CLUE (Cultural Landscape and Urban Environment).