Van Es vraagt in Meillo lezing steun bij strijd tegen discriminatie


Amsterdam ,

Voor Andree van Es, wethouder in Amsterdam, is de bestrijding van discriminatie op de arbeidsmarkt topprioriteit. Het recht doet daar weinig tegen, merkt ze. Daarom besloot ze haar Meillo lezing, donderdag 10 oktober in Amsterdam, met een oproep aan de zaal vol vertegenwoordigers van de
Rechtspraak en het Openbaar Ministerie om haar te steunen in de strijd: "Ik heb uw denkkracht hard nodig".

Meillo

De Meillo lezing wordt jaarlijks door SSR (studiecentrum rechtspleging) georganiseerd ter nagedachtenis van Eva Meillo, een gepassioneerde officier van justitie die vijf jaar geleden op jonge leeftijd omkwam bij een aanrijding. Dit jaar waren drie sprekers uitgenodigd om hun visie te geven op
het thema `passie voor het recht'. Vanuit hun eigen invalshoek - openbaar bestuur, literatuur en OM - gaven ze daar inhoud aan.

Ongelijkheid

Van Es denkt bij recht vooral aan de verhouding tussen burger en overheid. Die is per definitie ongelijk. Het onafhankelijke recht geeft daarbinnen enig houvast, daarmee kunnen misstanden worden rechtgezet. Die machtige overheid moet niet bang zijn voor kritiek, zei ze, een parallel trekkend
tussen de Dienst Werk en Inkomen en de Rechtspraak. "Noblesse oblige", zei Van Es. "Als een medewerker van mijn dienst iemand een uitkering weigert of een rechter vonnis wijst, is duidelijk hoe ongelijk de verhouding is. Dan moet je als grote institutie niet in het defensief schieten als je
onder vuur komt te liggen. Stel je open, luister goed en wees heel gevoelig voor wat de buitenwereld van je vindt. Je moet `alles kunnen uitleggen."

Buitensluiten

De overheid pretendeert ook meer te kunnen dan ze kan waarmaken, vindt wethouder Van Es, die ook diversiteit in haar portefeuille heeft. Zij vecht gepassioneerd tegen discriminatie. "Mensen die anderen buitensluiten omdat zij zichzelf beter vinden, wat kunnen de overheid en het recht daar
tegen doen'" Discriminatie van Joden komt wel eens voor de rechter, aanvallen op homo's kan je melden bij de politie. "Maar mensen die vanwege hun huidskleur of etnische achtergrond worden gediscrimineerd op de arbeidsmarkt - de meeste klachten bij het Meldpunt Discriminatie gaan daarover -
kunnen vrijwel nergens terecht", zei Van Es. "Uitzendbureaus laten hun oren hangen naar discriminerende werkgevers. Dat mag niet, maar wat doe je ertegen? Ik praat veel met internationale bedrijven in de stad die het goede voorbeeld geven, maar ik zou willen dat vertegenwoordigers van het
recht mijn bondgenoten zijn. Denk met me mee!"

Palmens passie

Schrijfster Connie Palmen zette de denkwereld van juristen op zijn kop met haar filosofisch-literaire kijk op feiten - schijnbaar objectieve elementen van elke rechtszaak - en de betekenis van passie. "Feiten zeggen niets", zei Palmen. "Ze krijgen pas betekenis als ze worden geinterpreteerd,
als er een verhaal van wordt gemaakt. Een rechtszaak is een strijd tussen de officier van justitie en de advocaat, die concurrerende verhalen vertellen." Vervolgens liet ze het recht links liggen en nam ze de zaal mee in een uitgebreid onderzoek naar de betekenis van passie. Passie in de zin
van extreme emotie valt niet te rijmen met de rede, betoogde de schrijfster, die daarmee sommige toehoorders in complete verwarring achterliet. "Ik heb passie voor het recht", zei een bezorgde raadsheer van het gerechtshof Amsterdam. "U wilt toch niet zeggen dat recht en passie niet te
combineren zijn'" Palmen concludeerde dat passie een modewoord is geworden dat vaak wordt misbruikt. Wees er maar niet te scheutig mee, was haar boodschap. "Je kunt ook gewoon liefde hebben voor het recht."

Vermoorde dochter

Johan Bac, hoofdofficier van justitie in Midden-Nederland, bracht het publiek terug naar de dagelijkse praktijk van het recht door te vertellen waar zijn passie voor het vak van openbare aanklager was geboren: in een Utrechts huisje, tegenover twee radeloze ouders die onder het portret van hun
dochter zaten. Zij was doodgeschoten, zomaar, op de Oudegracht . Waarom, wilden de ouders weten. Bac en zijn collega's zetten alles op alles, maar losten de zaak niet op. Jaren later zat hij weer tegenover wanhopige ouders, dit keer van een zoon die voor losgeld was ontvoerd. Het hoofd koel
houden is in zo'n zaak van levensbelang, zei Bac. Als een wilde achter de waarheid aangaan kon de veilige thuiskomst van de jongen belemmeren: "Passie is belangrijk, maar moet wel beteugeld worden".

Transparantie

Bacs betrokkenheid heeft zich inmiddels uitgebreid van specifieke opsporingsonderzoeken naar het OM als geheel, waarvan hij de toekomst schetste. "We moeten klaar zijn voor de ontwikkeling dat we 24 uur per dag gevolgd worden door burgers en media", zei de hoofdofficier. "Tegelijk neemt de
interactie met de bevolking steeds meer toe, via Burgernet, Amber Alert en Opsporing Verzocht. In de toekomst zullen wij onze beste mensen eerder naar voren schuiven. Nu zijn officieren vaak pas in beeld als het dossier klaar is en de strafeis moet worden geformuleerd, maar ik verwacht dat ze
steeds vaker op het politiebureau aanwezig zijn om vanaf het begin mee te denken over wat er met een zaak moet gebeuren."

Distantie

Die sprong richting samenleving mag er niet toe leiden dat officieren van justitie hun distantie verliezen, benadrukte Bac. "Net als dj's in het Glazen Huis zijn zij zichtbaar, maar niet aanraakbaar. Ze interacteren met de mensen op het plein, maar leveren zichzelf er niet aan uit. Dat is voor
officieren van groot belang. Anders wordt het lastig om het hoofd koel te houden."