Mediatekst | 19-09-2014

Letterlijke tekst van de persconferentie van minister-president Rutte na afloop van de ministerraad op 19 september 2014.

RUTTE In de ministerraad is er onder andere teruggeblikt op de Algemene Politieke Beschouwingen. Die vonden gisteren en eergisteren plaats in de Tweede Kamer. Het debat stond in het teken van de plannen die wij op Prinsjesdag hadden gepresenteerd. In het debat was er gelegenheid om toelichting te geven op de koers, de koers die gericht is op gezonde overheidsfinancien, een evenwichtige inkomensverdeling en een structureel herstel van groei en werkgelegenheid. De ingezette hervormingen zijn erop gericht om de economische structuur van ons land te versterken. Tegelijkertijd, ook de vaststelling bij velen in het debat dat het economisch herstel broos is, dat de groeiprognoses weliswaar veel positiever zijn, maar nog steeds lager dan we willen en dat de werkloosheid nog steeds veel te hoog is. Daar wel positieve ontwikkelingen dit jaar. Al met al zo'n 50.000 werklozen minder, maar nog steeds zitten ruim 600.000 mensen zonder werk. Daarnaast is er uitvoerig gesproken over de noodzakelijke herziening van ons belastingstelsel. Wij willen vereenvoudigen met elkaar. Wij willen de lasten op arbeid verlagen en daarmee een belastingstelsel dat bijdraagt aan groei en versterking van de werkgelegenheid. We gaan er de komende tijd over in gesprek, zoekend naar een breed draagvlak bij zoveel mogelijk politieke partijen zodat er ook echt steun is voor die belastingwijziging, ook meerjarig.

Dan vond vandaag in de lunchpauze van de ministerraad, of eigenlijk was dat na afloop van de ministerraad, een ministeriele commissie MH17 plaats. Dat is het overleg van de meest betrokken ministers. Die vergaderen met elkaar wekelijks en de betrokken ambtelijke diensten. Zoals u weet wordt de veiligheidssituatie op en rond de crashsite continu gemonitord, zowel door de OVSE als door onze eigen inlichtingen- en veiligheidsdiensten. Die veiligheidssituatie blijft helaas nog steeds minder stabiel, minder stabiel dan we hadden gehoopt. Er was een aankondiging vorige week van een staakt-het-vuren, maar afgelopen week waren er beschietingen over en weer en ook personeel van de OVSE is in de vuurlinie terechtgekomen. We hebben berichten gezien van Douma van de NOS die ook zelf uit het gebied berichtte, de dag ervoor, en personeel, het was zondag toen zij in die vuurlinie terechtkwamen. De ambitie is niet veranderd. We willen terug als het kan. Maar op dit moment is het simpelweg niet verantwoord om onze mensen het veld in te sturen en dat is ook het oordeel van onze internationale partners Maleisie en Australie. De 30 extra militairen en politiemensen die naar Charkov zijn gegaan, hebben daar met de al aanwezige collega's alle voorbereidingen gedaan om zodra we terug kunnen naar de crashsite ook zo snel mogelijk alles wat daar gevonden wordt via Charkov weer naar Nederland te brengen. Daar is nu alles volledig op operationele sterkte. Die werkzaamheden daarvoor zijn afgerond en daarmee zijn nu alle voorbereidingen getroffen voor een terugkeer van de missie zodra dat mogelijk is. Maar nogmaals, dat is op dit moment geen optie, want dat zou te gevaarlijk zijn. Dat betekent dat de mensen die daar extra heen zijn gegaan hun werk gedaan hebben. Die komen nu terug naar Nederland. En in Charkov blijft nu nog een groep van ruim 20 mensen achter. Die zorgen ervoor dat wat we daar hebben volledig op operationele sterkte is. En zodra het mogelijk is om aan de slag te gaan, kunnen wij in heel korte tijd die operationele sterkte verder verhogen en daarvoor is het werk dat deze week gebeurd is nuttig. Dus het goede nieuws is: in Charkov de operatie volledig op sterkte. Het slechte nieuws is: op dit moment niet veilig genoeg om aan de slag te gaan op de crashsite.

Volgende week staat mijn collega Lodewijk Asscher hier voor u. Ik ben die week met een aantal collega's in New York. Daar is de klimaattop, de Algemene Vergadering van de VN. Ook daar zullen natuurlijk allerlei onderwerpen aan de orde komen die ook voor Nederland van groot belang zijn, waaronder MH17. Maar ook de aanpak van ISIS. En ik zal er uiteraard ook verder de lobby voortzetten voor Nederland als kandidaat-lid voor een tijdelijke zetel in de VN-Veiligheidsraad. Kortom, we zullen die week gebruiken om voor Nederland belangrijke zaken op de internationale agenda te bevorderen.

BREEDVELD (NOS JOURNAAL) Hoe zit het met de onderhandelingen met de Amerikanen over de anti-IS-missie in Irak?

RUTTE Er zijn geen nieuwe ontwikkelingen sinds het debat gisteren. We zijn in gesprek met een heel brede coalitie van vele landen die met elkaar praten over het humanitaire aspect van zo'n missie, het politieke aspect en het militaire aspect. Er worden de vraagstukken besproken: wat is precies het doel van de missie. Vraagstukken rondom de volkenrechtelijke mandaatkwesties. Hoe ga je bijvoorbeeld om met Syrie in dat geval? Wie gaat dan wat doen? Die gesprekken zijn gaande. Nederland is in gesprek op al die sporen. Wij zijn ook bereid om serieus na te denken over een militaire bijdrage, maar dat is nog geen gegevenheid. Dat zal helemaal afhangen of dat gebeurt van uiteindelijk de hele vormgeving van de missie als geheel.

BREEDVELD Het ligt heel erg voor de hand dat Nederland dan F16's gaat leveren. Is dat voor het kabinet ook zo voor de hand liggend?

RUTTE Ik lees dat overal, maar zover zijn we nog niet.

BREEDVELD Nu wordt er heel uitdrukkelijk gesproken over een missie of een operatie in Irak, terwijl de operatie in Syrie ook steeds nijpender wordt. Moeten we niet daar ook naar gaan kijken?

RUTTE Ik heb het gisteren ook in het Kamerdebat gezegd: ISIS is een groot gevaar voor de stabiliteit in de regio, maar uiteraard ook een gevaar voor het Westen, voor ons. En daarom willen we een bijdrage leveren. Tegelijkertijd is het een uiterst gecompliceerd vraagstuk, want activiteiten van een coalitie van Arabische en Westerse landen daar, in die regio, heeft ook effecten op de machtsbalans in de regio. Wat betekent het voor de positie van een land als Iran? Voor het regime van Assad? Hoe kijken andere internationale partners hier tegenaan? Zoals Rusland en Turkije. Dus het is een heel ingewikkeld vraagstuk. Dat is niet iets wat je in een paar dagen met elkaar rond hebt, en inderdaad een van die aspecten is ten aanzien van Irak, het Iraakse deel waar ISIS actief is, is het volkenrechtelijk mandaat... laat zich wat makkelijker definieren. Maar zodra je praat over het Syrische deel waar ISIS actief is, is dat natuurlijk een ingewikkelder kwestie. Dus daar wordt allemaal naar gekeken.

BREEDVELD Ik vraag dat ook omdat de spanningen daar oplopen in Syrie, en wij van onze correspondent een verslag krijgen nu vanuit Turkije waar tot vlak tegen de Turkse grens nu hevige gevechten zijn met IS. Turkije is een NAVO-partner, wat betekent dat voor eventuele inzet daar?

RUTTE Nogmaals, we kijken naar alle aspecten. Maar ik ga nu niet in op specifieke deelgebieden, simpelweg omdat ik ook vind dat als het kabinet een oordeel zich heeft gevormd over de hele missie - en wat de Nederlandse bijdrage humanitair, politiek of militair zou kunnen zijn binnen zo'n missie - dat we dan echt het parlement ook moeten informeren. En als ik nu inga op allerlei specifieke hotspots binnen de strijd tegen ISIS, dan begeef ik me op glad ijs. Ik vind dat we echt het geheel moeten overzien.

BREEDVELD Maar toch, dit maakt de zaak in ieder geval ingewikkelder. We hebben gezien dat IS zich niets aantrekt van landsgrenzen zoals wij die definieren. En als dan gevechten zijn vlakbij de Turkse grens, neem ik aan dat dat een uitdrukkelijke rol gaat spelen in de afwegingen die u nu maakt?

RUTTE Het was niet zo dat de zaak al niet ingewikkeld was. En inderdaad, er zitten ontzettend veel ingewikkelde aspecten aan deze kwestie. U noemt er een, maar we kunnen er zo met elkaar 10-15 bedenken, ingewikkelde aspecten. Dat is geen reden om niet mee te praten en onderdeel te zijn van deze coalitie, omdat ISIS gevaar is voor de regio, maar ook voor ons.

BREEDVELD Wat betekent het als IS een NAVO-partner binnenvalt?

RUTTE Ik ga nu niet op allerlei deelaspecten in van deze zaak, omdat ik vind dat het Nederlandse parlement en ook Nederland als geheel recht heeft op een compleet assessment, een complete appreciatie van de hele situatie en de Nederlandse rol daarbinnen, en niet deelaspecten.

WESTER (RTL NIEUWS) U zegt als het gaat om de mogelijke inzet van Nederlandse F16's.

RUTTE Nee, militairen. F16's is dan weer een keuze daarbinnen. Ik lees dat hier en daar, en hoor dat ook hier en daar. Maar nogmaals, we kijken ook naar een militair spoor, we zijn daartoe bereid. We hebben daar niet toe besloten, er is nog geen besluit, misschien doen we het ook niet, maar het is zeker niet iets wat we uitsluiten. Maar daarbij is het niet zo dat als we dat al zouden doen, dat dat dan per se F16's zijn.

WESTER Nee, maar het ging mij nu even over de mogelijke inzet van F16's. Toen zei u: ik lees dat overal. Doelt u dan alleen op kranten, of misschien ook op stukken?

RUTTE Dan bedoel de vrije nieuwsgaring in binnen- en buitenland.

WESTER U heeft nog geen stukken op uw bureau gekregen met daarin de overweging: de mogelijk inzet van bijvoorbeeld F16's?

RUTTE Nee, kijk over stukken op het bureau kan ik nooit iets zeggen. Want als ik u nu ga vertellen wat daar niet of wel in staat, dan geef ik u geleidelijk aan ook inzicht in wat erin staat. Dan kunt u zelf het plaatje vormen, dus daar doe ik nooit mededelingen over.

WESTER U leest het overal?

RUTTE Ja, overal in de vrije media.

JANSEN (TELEGRAAF) Wanneer verwacht u duidelijkheid over de Nederlandse bijdrage?

RUTTE Dat willen we zo snel mogelijk, maar dat kan nog even duren.

JANSEN Wat is nog even?

RUTTE Nogmaals, daar durf ik nu geen precieze timing op te prikken en de reden is dat afgelopen maandag in Frankrijk overleg heeft plaatsgevonden. Er vindt overleg nu plaats in New York, de veiligheidsraad waar minister van BZ in Amerika, secretary of state Kerry, de veiligheidsraadleden maar ook anderen, waaronder Nederland, heeft uitgenodigd voor een gesprek daarover en daar is Timmermans vandaag bij aanwezig. Er vinden gesprekken plaats in Tampa, Florida bij CENTCOM waar de Amerikanen zich bezighouden met de militaire kant. Daar is Nederland ook bij aanwezig. Dus wij kijken mee naar een eventueel militair spoor eruit zou kunnen zien, zonder daar besluitvormend op vooruit te lopen. Dat moet allemaal bij elkaar komen. Ik denk dat volgende week in New York er zeker ook nog over gesproken wordt. Maar ik kan dat niet op een dag prikken.

JANSEN Dus u verwacht niet voor het einde van deze week daar al uitsluitsel over?

RUTTE Nee, niet voor het einde van deze week.

JANSEN Speelt bij Nederland - u sprak over volkenrechtelijk mandaat - speelt daarbij ook mee dat de PvdA uw coalitiepartner is en dat de PvdA hier in het verleden toch wat anders instond, in dit dossier, als het gaat bijvoorbeeld om operaties: politieke steun aan de oorlog in Irak, dan de VVD.

RUTTE Nee, in alle oprechtheid heb ik dat niet voorbij zien komen in de discussie. Ik merk bij de Tweede Kamer breed - ook het debat wat vorige week plaatsvond - aan de ene kant gevoel van urgentie om het vraagstuk van ISIS te bestrijden. Daar ook bereid te zijn na te denken over een eventuele militaire bijdrage, maar tegelijkertijd ook breed in de Kamer het besef dat een en ander ook post-evaluatie Irak 2003, dat het ook van groot belang is waar sprake is van een adequaat volkenrechtelijk mandaat.

JANSEN Maar bij de VVD dachten ze er destijds toch ook wat anders over, is de VVD dan gedraaid in deze?

RUTTE Ik merk ik de Kamer in ieder geval bij alle partijen in het debat vorige week wat in alle openbaarheid plaatsvond, dat men zei, je moet naar al die aspecten kijken. Dat geldt voor eigenlijk breed alle partijen in de Tweede Kamer en ik heb zelf het debat gedaan over de Commissie Davids als fractievoorzitter in de oppositie. Althans, delen van die debatten, andere delen deed Nicolai. En ook toen hebben we gezegd, we hebben kijkend naar het hele debat, naar het hele rapport van de Commissie Davids als Kamer breed gezien alle aspecten van de artikel 100-procedure tot en met de volkenrechtelijke aspecten.

JANSEN Tot slot, Frankrijk is al begonnen met bombarderen in Irak. Dat ligt inderdaad juridisch allemaal anders, zou Nederland daar aan mee, ook aan mee willen doen als dat Nederland gevraagd zou worden?

RUTTE Voor Nederland is gevraagd en we hebben ja gezegd onderdeel te zijn van die internationale coalitie. Daar praten wij nu mee en daarbij is het voor Nederland van groot belang en eigenlijk voor de meeste landen die daar aan tafel zitten om het eens te zijn, niet alleen over wat doe je op kortere termijn, maar ook hoe past wat je op kortere termijn doet in de gewenste eindstaat. Dus wanneer is het, wat is er af als het af is. Met een weging ook van wat het betekent voor de machtsbalans in de regio tegen de achtergrond van de noodzaak om ISIS te bestrijden zowel voor de regio als voor de risico's in Nederland.

JANSEN Dat is een heel complex antwoord op een simpele vraag namelijk, is Nederland bereid om ook mee te bombarderen in Irak als ze daartoe gevraagd worden?

RUTTE Wat Nederland nu doet is...

JANSEN Dat is gewoon een ja of nee vraag meneer Rutte.

RUTTE Daar kan ik geen ja of nee op zeggen want omdat als wij een bijdrage zouden leveren aan het militaire spoor, waar niet toe besloten is, dan doet zich vervolgens de vraag voor wat dan precies als we dat al zouden doen die bijdrage zou kunnen zijn. En daar sluiten wij op voorhand niks op uit, dus ook niet de optie die u noemt, maar we hebben er ook niet toe besloten en het kan ook zijn dat we uiteindelijk besluiten niks militair te doen en ons tot het humanitaire en politieke spoor te beperken. Maar het kan ook heel goed zijn dat we wel militair iets doen en dan is ook uw optie een mogelijkheid.

DU PRE (VOLKSKRANT) U zegt, wij sluiten niets uit, maar is het dan voorstelbaar dat Nederland zonder volkenrechtelijk mandaat meedoet aan een militaire operatie in of boven Syrie?

RUTTE Dit is een van de aspecten die we met elkaar hebben te bezien hoe een eventuele actie van deze coalitie, ik heb het gister ook in de Kamer gezegd, die laat zich voor het Irakese deel van de activiteiten van ISIS makkelijker voorspellen in de zin van of dat volkenrechtelijke mandaat technisch mogelijk is dan voor het Syrische deel. Voor het Syrische deel is het niet zeker dat dat niet zou kunnen maar dat is wel een vraagstuk wat echt heel goed moet worden bekeken.

DU PRE Dus het is wel voorstelbaar dat het kan in Europa?

RUTTE Het is voorstelbaar dat je ook voor het Syrische deel, het is voorstelbaar maar daar zijn we nog niet uit. Daar praten we ook internationaal over. Maar er laat zich een redenering bedenken die het mogelijk maakt ook voor het Syrische deel een volkenrechtelijk mandaat te hebben maar of dat ook echt zo is dat weet ik nu nog niet zeker. Dat is ingewikkeld. Het zou ook kunnen zijn dat dat niet kan en dan heeft Nederland op dat moment opnieuw te bezien hoe wij onze activiteiten dan beperken tot het Irakese deel.

DU PRE En is het mogelijk om Irak en Syrie als aparte operaties te zien?

RUTTE Dan praat u over de vraag hoe uiteindelijk de coalitie als geheel kijkt naar de bestrijding van ISIS en ik vind daar opnieuw, terug naar de eerste vraag, dat het kabinet met een totaal-appreciatie moet komen op het moment dat wij die ook af hebben. Zowel naar Nederland via u als ook uiteraard allereerst naar de Tweede Kamer.

DE BOER (TROUW) Nog even over dit onderwerp. U heeft het over het bekijken van verschillende opties in dit stadium nog, maar bijvoorbeeld Australie, Frankrijk, Belgie hebben al concreet toezegging gedaan qua aantallen straaljagers, militairen. Is er niet een gevaar dat Nederland dan op een gegeven moment buiten de boot valt? Dat alles al rond gepland is net als die EU-trainingsmissie in Mali.

RUTTE Nou nee in Mali leveren wij een bijdrage...

DE BOER De EU-trainingsmissie waar Nederland natuurlijk buiten viel en toen aan de VN-missie...

RUTTE Inmiddels leveren wij in Mali een bijdrage die verder gaat dan de meeste zo'n beetje, de grootste bijdrage in ieder geval vanuit Europa na Frankrijk. Dus daar hoeven we ons niet voor de schamen. Nee, hier geldt voorop dat wij een totaalbeeld willen hebben van hoe de missie er uit ziet.

DE BOER Kunt u zeggen wat minister Timmermans dan vandaag in New York kan melden op de vraag van de Amerikanen van willen jullie meedoen?

RUTTE Het antwoord daarop is ja. We willen meedoen aan een internationale coalitie om ISIS te bestrijden en de precieze bijdrage langs het politieke, humanitaire en militaire spoor sluiten wij geen van die drie opties uit en daarover zijn we in gesprek.

JANSEN (TELEGRAAF) Meneer Rutte, u gaat dinsdag naar de klimaattop in New York, waar zet Nederland op in daar?

RUTTE Voor Nederland is, zullen wij in ieder geval ook in de etalage zetten, onze eigen activiteiten. Wij hebben natuurlijk een heel geslaagd, succesvol energieakkoord. Dat is vrij uniek in de wereld dat je van Greenpeace tot en met Hans de Boer van het VNO er in slaagt om alle partijen om tafel te krijgen. Sterk gericht op innovatie, op werkgelegenheid, maar ook op het terugdringen van de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen, CO2-uitstoot en wij zullen benadrukken het belang van een klimaatbeleid dat de Westerse wereld minder afhankelijk maakt van fossiele brandstoffen. Ook tegen de achtergrond van de kans die het biedt voor innovatie en industrie.

JANSEN Nou is China een van de grootste vervuilers. China heeft nog steeds een uitzonderingspositie als ontwikkelingsland, hoeft niet aan alle eisen te voldoen. Moeten we daar zo langzamerhand niet eens van af?

RUTTE Die hele discussie vindt natuurlijk plaats ook in het kader van de conferentie van Parijs die volgend jaar plaatsvindt. Daar is nu stap 1 dat we in Europa het eens moeten worden over onze inzet. Daar zal onder andere over gesproken worden op de Europese Raad van 23 en 24 oktober aanstaande. Dat is best nog ingewikkeld. We weten dat een aantal landen in Oost-Europa tot nu toe een akkoord daarover niet mogelijk hebben gemaakt. Daarom is het niet gelukt in juni bij de top om tot een akkoord te komen over dit onderwerp. Daar gaan we nu een poging toe doen in oktober. Dat is dan onze inzet als Europa en uiteraard hebben we daarna weer te bezien hoe we omgaan met andere delen van de wereld.

BREMMER (ALGEMEEN DAGBLAD) Vanochtend is bekend geworden dat een meerderheid van de Schotten nee zegt tegen onafhankelijkheid. Ik was benieuwd wat u daarvan vindt en eigenlijk als tweede ook, met name, als we naar het Nederlands belang kijken, is het goed voor Nederland dat u nu in de toekomst dus in de EU, maar ook in andere internationale contacten dat u zaken kan blijven doen met een uitgekleed Groot-Brittannie en een nieuw land.

RUTTE Inzake de kwestie van de onafhankelijkheid van Schotland neem ik dezelfde positie in als het Britse staatshoofd. We zijn het hier eens, namelijk dat we daar geen positie in innemen. Dat is echt een binnenlandse aangelegenheid van Groot-Brittannie en dan past het niet als....

BREMMER Bent u blij met....'

RUTTE Dan ga ik toch een mening geven. U verleidt mij dan toch, hoe subtiel ook, om toch een mening te geven over een eventuele Schotse onafhankelijkheid die er nu niet komt. En dat vind ik niet passend. Dat is echt een binnenlandse aangelegenheid van een van de collega's in de EU.

WESTER Bent u blij dat u zich niet hoeft te buigen over de vraag of een onafhankelijk Schotland lid kan worden van de EU?

RUTTE In algemene zin geldt dat de Europese agenda op dit moment vol genoeg is en dankzij Frans Timmermans dadelijk een stuk leger zal worden als hij zijn zegenrijke werk gaat doen om Europa meer te richten op de grote dingen en niet meer op de dingetjes. Dus niemand zit te wachten op extra grote onderwerpen, maar of dit specifieke onderwerp nou goed nieuws is dat het wel of niet op de agenda staat, daar laat ik me niet over uit, want dan ga ik toch indirect een opvatting geven over een eventueel Schotse onafhankelijkheid.

WESTER Barroso heeft het wel gedaan.

RUTTE Er zijn in Europa op dat punt verschillende opvattingen, maar ik huldig de opvatting dat echt binnenlandse aangelegenheden van collega's binnenlandse aangelegenheden zijn.

BREMMER U bent een grote Anglofiel toch wel?

RUTTE Ja klopt, maar in beide uitslagen had ik dat kunnen handhaven.

DUIN (PAROOL/AD) U zei zojuist dat in de ministerraad ook is gesproken over de belastingherziening. Wat viel daar...

RUTTE Nee, niet in de ministerraad. Ik heb verteld dat we terug hebben gekeken op de APB en daarbij past natuurlijk de belastingherziening. Die is in de ministerraad niet verder aan de orde geweest.

VISCHJAGER Wat vindt u nu het belangrijkste op het ogenblik in deze fase van deze vraagstukken?

RUTTE Het eerlijke antwoord is dat er heel veel grote vraagstukken zijn. De economie, ISIS en natuurlijk toch, top of mind natuurlijk, MH17 en de afwikkeling daarvan.