Landgraaf met aanpak decentralisaties koploper in Zuid-Limburg


Sinds 1 januari zijn de decentralisaties van zorg, jeugdhulp en werk een feit. Het overhevelen van deze taken van de rijksoverheid naar de gemeenten heeft heel wat voeten in de aarde gehad, ook voor de gemeente Landgraaf. Landgraaf is echter vol vertrouwen aan 2015 begonnen. De gemeente
startte al drie jaar geleden met de voorbereiding van de decentralisaties toen alleen nog de grote lijnen bekend waren. De Landgraafse aanpak kenmerkt zich door het feit dat er niet vanachter het bureau is bedacht hoe de decentralisaties vorm moesten krijgen. Vanaf 2012 is samen met de
betrokken zorg- en maatschappelijk partners, adviesraden en clienten, gekeken hoe de overgang van AWBZ naar de nieuwe Wmo, de Jeugdwet en de Participatiewet zo goed mogelijk voor de clienten kon verlopen. Daarna werd het beleidsmatige kader vorm gegeven waarbij alle samenwerkende partners
inspraak hadden. Bestuurlijk gezien werd er veel vrijheid gegeven om nieuwe wegen te bewandelen en te leren uit de praktijk. Het grote voordeel is dat hierdoor het beleidsplan, de bijhorende verordeningen en de uitvoeringsregels breed gedragen worden.

En dat werpt zijn vruchten af. Op Zuid-Limburgse schaal is er, volgens de monitor van het ministerie van VWS, geen gemeente die beter scoort op de voorbereidingen dan Landgraaf. Ook vanuit de praktijk is er veel lof. Landgraaf wordt onder meer door Kenniscentrum Overheid en Bestuur Thorbecke
als voorbeeldgemeente genoemd, zie ook bijgevoegd gespreksverslag van Thorbecke. Landgraaf merkt dan ook dat er vanuit andere gemeenten en organisaties veel vraag is naar een toelichting op de aanpak. We nemen u dan ook graag stapsgewijs mee door de Landgraafse aanpak (zie ook bijlage Dagblad
de Limburger/ Limburgs Dagblad van 10 oktober 2014 en 3 januari 2015). Landgraaf belooft overigens niet dat er niets fout kan gaan, maar wel dat ze goed voorbereid is om snel en effectief te kunnen handelen.

Integraliteit op alle fronten

Zoals gezegd, zijn de decentralisaties in Landgraaf bottum-up tot stand gekomen. Vanaf dag een zat de gemeente samen met de betrokken partners aan tafel om te kijken waar er samengewerkt kon worden en waar de kansen lagen. Continue in gesprek blijven, elkaar een spiegel voor houden en vooral
doorpakken waar dat mogelijk is, leverde een breed gedragen eindresultaat op.

De integraliteit speelde niet alleen op het vlak van de samenwerkende partners. Ook intern was organisatiebreed al vroeg het besef aanwezig dat de drie decentralisaties niet alleen een opgave waren voor de afdeling Maatschappelijk Ondersteuning. Nagenoeg de gehele interne organisatie kreeg te
maken met de veranderingen en voelde zich verantwoordelijk. Een projectgroep met enthousiaste medewerkers uit diverse disciplines als juridische zaken, financien, bedrijfsvoering en communicatie hebben de planvorming versterkt.

Inhoudelijk zijn de drie decentralisaties ook integraal opgepakt; vanuit een zestal overkoepelende werkgroepen (Integrale toegang, Slimme arrangementen, Informele zorg, Opdrachtgeverschap, Bedrijfsvoering en Communicatie) werd steeds naar het totaal van de decentralisaties gekeken. Deze nog
steeds operationele werkgroepen bestaan grotendeels uit de zorg- en maatschappelijk partners, hetgeen heeft geleid tot grote verbondenheid en transparantie.

De wijkteams en de wijkpunten

De wijkteams borduren voort op de gedachte dat de gemeente samen met haar partners aan decentralisaties sturing en uitvoering moet willen geven. In de wijkteams zijn, naast medewerkers van de gemeente, de zorg- en maatschappelijke partners vertegenwoordigd. Deze medewerkers blijven deels voor
hun eigen organisatie werken waardoor de vakkennis altijd up-to-date is. Dat levert veel voordelen op; er is voldoende kennis en ervaring aanwezig vanuit de verschillende disciplines, er kan snel geschakeld worden met de diverse instanties en er is een korte lijn met de clienten en inwoners
met een hulpvraag. 1gezin, 1plan, 1 regisseur wordt daarbij als uitgangspunt gehanteerd.

De wijkteams zijn gevestigd in vier wijkpunten die centraal binnen de Landgraafse wijken liggen. Dichtbij en laagdrempelig. De wijkpunten zijn ingericht als brasserie en als ontmoetingspunt en voorzien in een aantal maatschappelijk functies. In maart 2014 opende het eerste wijkpunt de deuren
en gingen de medewerkers van het wijkteam Ubach over Worms aan de slag. Dit wijkteam deed kennis en ervaring op die waardevolle input opleverden voor de andere wijkteams. Inmiddels zijn alle teams operationeel. (Zie ook krantenartikel Dagblad de Limburger/Limburgs Dagblad van 1 april 2014.)

Wmo werkplaats

De Wmo-werkplaatsen Nederland vormen een kennisnetwerk van hogescholen, overheden, professionele organisaties en vrijwilligersorganisaties waarbinnen kennis wordt gecreeerd en gedeeld. Het eerste wijkteam in Ubach over Worms heeft gediend als pilot, waarin geexperimenteerd kon worden met de
toegang tot hulp, zorg en ondersteuning, en waarbij de `kantelingsgedachte' een belangrijke plek heeft ingenomen. De Wmo-werkplaats Zuyd is gevraagd om onderzoek te doen naar deze pilot die grofweg uit twee onderdelen bestond, namelijk: het proces (voorbereiding en implementatie) en het
wijkteam Ubach over Worms. De resultaten van het onderzoek maken duidelijk waar de sterke punten en aandachtpunten liggen bij de voorbereiding en implementatie van het wijkteam in de wijk.

Door de ogen van de burger: het clientenplatform

Landgraaf is de eerste gemeente in Nederland die een kleinschalige conferentie met clienten heeft georganiseerd. En daaruit voortvloeiend, de eerste gemeente die een structureel clientenpanel heeft ingevoerd dat periodiek bij elkaar komt. Onderwerpen als de afschaffing van de Wtcg-korting en
de afschaffing van het Mantelzorgcompliment worden besproken en het advies c.q. de terugkoppeling van het clientenpanel krijgt weer een plaats in de uitvoering. (Zie ook Transitie AWBZ-functie Begeleiding, handreiking voor gemeenten door Arthur Jansen, Huis voor de Zorg)

Snel en doortastend handelen levert extra inkomsten Rijk op voor hulp bij het huishouden

In september 2014 werd bekend dat er extra gelden vrijkwamen voor hulp bij het huishouden om zodoende grootschalige ontslagen in de zorg te voorkomen. Van de beschikbare 190 miljoen voor 2015 en 2016, kreeg Landgraaf 2,2 miljoen toegekend. Een opvallend groot bedrag, zowel in absolute als
relatieve zin! De gemeenteraad van Landgraaf heeft 2 december jl. besloten dat de hulp bij het huishouden een algemene voorziening wordt. Dit geldt alleen voor clienten die verminderd redzaam zijn maar die wel de regie kunnen voeren over hun huishouden. De extra gelden worden zodanig ingezet
dat de clienten voor wie het nieuwe beleid geldt, in 2015 en 2016 deels tegemoet worden gekomen in de kosten. Hiermee snijdt het mes aan twee kanten: ontslagen worden voorkomen en clienten worden grotendeels financieel ontlast. Daarnaast worden de gelden ingezet ter ondersteuning van
overbelaste mantelzorgers in de vorm van in te zetten uren voor hulp bij het huishouden. (Zie ook bijlage krantenartikel Dagblad de Limburger/Limburgs Dagblad van 22 november 2014)

Samen voor elkaar

De gemeente Landgraaf is samen met haar partners in 2010 begonnen met de werkwijze `Samen voor elkaar in de buurt'. De gedachte hierachter is dat inwoners op vrijwillige basis en gebruik makend van elkaars talenten, iets voor elkaar of de buurt doen. Op buurtniveau worden matches gemaakt
tussen hulpbieders en hulpvragers. (Zie voor meer informatie artikel Limburgs Dagblad/Dagblad de Limburger 18 januari 2014)

Communicatie

De gemeente communiceert de laatste jaren al structureel over de veranderingen in de zorg en legt de nadruk op eigen kracht en samen voor elkaar zorgen. Uit interviews afgenomen bij clienten binnen AWBZ/Wmo, jeugdhulp en werkvoorziening bleek dat clienten het liefst persoonlijk door de
gemeente, of via hulpverleners en het sociale netwerk geinformeerd worden. Dat inzicht werd, naast de visie dat de decentralisaties een maatschappijbrede impact hebben, de basis voor de communicatiestrategie. Landgraaf kiest daarbij niet voor grootschalige bewonersbijeenkomsten maar, naast
het rechtstreeks informeren van clienten, voor het informeren van professionele hulpverleners en mensen die vrijwillige ondersteuning bieden. Deze fungeren vervolgens als intermediair richting client. In november viel huis-aan-huis informatie over de decentralisaties in de bus. Begin december
werden 150 professionals bijgepraat over de veranderingen per 1 jan 2015 en voorbereid op vragen van clienten. Zo'n 2800 clienten ontvingen medio december een brief en brochure waarin alle wijzigingen werden toegelicht (zie ook bijlage clientbrochure). Deze strategie heeft ertoe geleid dat er
geen sprake was van onrust of paniek bij de inwoners, of overbelaste telefoonlijnen.

De ervaringen van de eerste maand zijn positief, Landgraaf blijkt in alle opzichten goed voorbereid te zijn om inwoners en clienten op te vangen en verder te helpen. En daar draait het tenslotte om.

* Transitie AWBZ handreiking gemeenten.pdfpdf(403,76 KB)
* Gespreksverslag Thorbecke.pdfpdf(206,42 KB)
* DL 22 nov 14 2 miljoen extra hbh.pdfpdf(33,92 KB)
* DL 18 jan 14 Artikel - Samen voor Elkaar - Als de buren niet thuis geven.pdf.pdfpdf(283,13 KB)
* DL 10 okt 14 Landgraaf klaar voor decentralisaties.pdfpdf(52,09 KB)
* DL 3 jan 15 Solidariteit wethouder Harry Leunessen.pdfpdf(30,26 KB)
* DL 3 jan 15 Landgraaf Model voor de zorg.pdfpdf(576,52 KB)
* DL 1 april 14 Opening Wijkpunt Heereveld.pdfpdf(36,43 KB)
* Clienttbrochure december 2014.pdfpdf(626,35 KB)

Document download informatie:

* Bestanden met de extensie .pdf kunnen gelezen worden met bijvoorbeeld: Adobe Reader