Februaristaking morele prestatie


Monique Sievers

De herdenking vindt plaats op donderdag 26 februari 2015, om 17 uur op de Kerbrink

Hilversum gaat volgende week voor de eerste keer de Februaristaking uit van 25 en 26 februari 1941 herdenken. Die staking tegen de Jodenvervolging begon in Amsterdam en werd meteen nagevolgd in Hilversum.

Het is 'de grootste morele prestatie die Hilversum ooit heeft geleverd.' Dat vindt althans oorlogskenner en geboren Hilversummer Arthur Graaff, zoon van een van de stakers.

Wat-wanneer-waar:

Herdenking Februaristaking Hilversum,. 26 febr. 2015, om 17 uur, Kerkbrink, Hilversum.

Sprekers:

* Pieter Broertjes, burgemeester van Hilversum,
* prof dr Kees van der Pijl, voorzitter AFVN/Bond van Antifascisten,
* Bianca Verweij, fractievrz. SP H'sum (onder voorbehoud),
* Arthur Graaff (zoon van H'sumse Februaristaker)

NSF

De staking startte vlak na de lunch bij de NSF aan de Jan van der Heijdenstraat, de grote fabriek van radio's en zenders waar de Nederlandse omroepgeschiedenis ooit begon. Een Hilversumse communist, Gerrit Meerbeek, startte de staking. Hij was die ochtend bij zijn bedrijf, Fokker in
Amsterdam-Noord al gaan staken maar kwam snel terug naar Hilversum en het lukte hem de NSF als grootste bedrijf in de plaats 'plat' te krijgen. Ook de vader van Graaff, hoewel ingenieur, staakte mee.

Nivea, Eysink, Ripolin

Daarop volgden allerlei bedrijven in de buurt zoals Nivea (Beijersdorff), Eysink (haardengieterij), verffabriek Ripolin en zo verder. Enkele duizenden mensen liepen die middag over de Larenseweg via de Groest naar de het raadhuis. De volgende dag was er opnieuw een demonstratie, nu een tocht
van de Groest naar de Kerkbrink. Wonder boven wonder is er geen schot gevallen en niemand gedood, wat in Amsterdam wel gebeurde.

Gevolg staking

Als gevolg van de staking werd er enkele dagen later de eerste verzetsman terechtgesteld, Ernst Cahn, een Joodse vluchteling uit Duitsland die in Amsterdam een ijssalon had. Deze diende als verzamelplaats voor knokploegen. Cahn werd op 3 maart 1941 doodgeschoten, als een van de Achttien
Dooden'.. Cahn was de eerste verzetsman in Nederland die geexecuteerd werd. Ook de Joodse communist Leendert Schijveschuurder - actief bij de staking - werd gearresteerd en op 6 maart 1941 geexecuteerd. Deze had diverse Hilversumse familieleden. Voor enkelen van hen liggen er stolpersteinen
in de Kerkstraat, Hilversum, ongeveer 100 meter van de plek van de herdenking..

Struikelstenen

Op 24 februari werden er in Hilversum struikelstenen geplaatst voor o.m. Martin Letterie, eveneens een communist en Februaristaker, en NSF-werknemer. Hij werd enkele maanden later gearresteerd en omgebracht in concentratiekamp Neuengamme. Zijn familie neemt deel aan de herdenking van de
staking hier. Helaas is er geen familie van aanstichter van Gerrit Meerbeek meer bekend in Hilversum.

Uniek

Met die staking verrichtten de Hilversummers iets unieks, dat nergens anders in bezet Europa ooit is vertoond, zo benadrukt Graaff. In Hilversum waren het duizenden stakers. Ze hebben de Jodenvervolging absoluut niet kunnen voorkomen, maar het verzet kwam vanaf dat tijdstip sterker op gang. En
hun boodschap van protest en steun heeft de tijd uitstekend doorstaan, vindt Graaff, die actief is in het pas opgerichte Comite van Waakzaamheid tegen het Herlevend Fascisme.

Start fondsenwerving

De herdenking vormt tevens de start van de fondsenwerving voor een monument voor de staking. Beeldhouwer Frank Letterie uit Vorden, zoon van de Hilversumse februaristaker Martin Letterie, destijds eveneens werkzaam bij de NSF, heeft verklaard dat hij dat graag wil maken. van hem staat in
Hilversum al het beeld Overval of Het gevecht (1971), Kerkelandenlaan.