Toespraak | 04-04-2015 - Speech staatssecretaris Sharon Dijksman (EZ) voor de opening van de tentoonstelling 'Holland op z'n mooist' in het Gemeentemuseum in Den Haag op 4 april 2015.

Dames en heren,

Wij zijn ons land.

Wie we zijn en hoe we zijn, vinden we in waar we zijn.

Nederlanders maakten Nederland.

De oorsprong van onze identiteit ligt besloten in ons landschap.

Het geloof in maakbaarheid; de hang naar indamming; de handelsdrift; de neiging tot polderen.

Je ziet het in ons landschap. Waar we in bouwen, waar we op bouwen. Op veenland dat water werd en toen weer land en soms weer water.

Een landschap dat voortdurend in verandering is.

Maar dat ook - juist dankzij dat water dat nooit ver weg is en de typische Hollandse luchten daarboven - altijd hetzelfde blijft.

Zoals de schrijver Nescio zei: "de zee is altijd anders, en toch gelijk."

De Haagsche School wist als geen andere kunststroming de tijdgeest zo goed te verbeelden tegen de achtergrond van tijdloze elementen.

Dat maakt dat we enerzijds kunnen leren van de werken: over onze geschiedenis en de oorsprong van onze identiteit. En dat we anderzijds het huidige Nederland nog altijd herkennen in het Polderlandschap van Constant Gabriel en de Hollandse Weg van Anton Mauve.

Het internationale succes van de Haagsche School bepaalde bovendien het beeld dat het buitenland heeft. Toeristen komen nog steeds naar Nederland voor de kustlijn, de vissersdorpen en de polderlandschappen.

Maar de Haagse School was niet alleen beeldbepalend voor ons land, ze was ook toonaangevend in de beleving van natuur. De schilders van de Haagse school trokken naar buiten om het veranderende landschap vast te leggen. Daarmee openden ze de ogen van velen voor de rijkdom van onze natuur. Het is dan ook niet toevallig dat in dezelfde tijd een steeds luidere stem klonk voor het beschermen van de natuur. Het leidde tot de oprichting van de Vereniging tot behoud van Natuurmonumenten, die zich ging inzetten voor natuur- en landschapsschoon.

Het is ook niet toevallig dat ons collectieve natuurschoonideaal nog steeds het kleinschalige agrarische landschap is. Met koeien in de wei en knotwilgen langs meanderende rivieren, uiterwaarden met plassen, bloeiende heide en hier en daar een zandverstuiving. Dat vinden we: `Holland op z'n mooist'. Deze samenwerking tussen het Gemeentemuseum Den Haag en de Vereniging Natuurmonumenten voelt dan ook niet meer dan logisch. Een grote tentoonstelling van ruim honderd schilderijen die de natuur en de elementen voelbaar maken, en wandelingen en fiets- en boottochten waarin men zich in de geschilderde wereld van Gabriel en Mauve waant. De Haagse School zal opnieuw ogen openen. En dat is nodig, want we hebben van de natuur teveel een gesloten museum gemaakt. Terwijl, natuur is geen kunstwerk waar je alleen van een gepaste afstand naar mag kijken - nee, we leven er middenin. Het is een onmisbaar en onlosmakelijk onderdeel van de samenleving.

De natuur is waardevol in zichzelf, maar ze heeft ook waarde voor mensen. We moeten haar beschermen, maar we mogen haar ook best gebruiken. We willen natuur combineren met maatschappelijke functies, zodat we de diensten van ecosystemen optimaal kunnen benutten.

We willen natuurbeheer van duinen combineren met kustveiligheid en mogelijkheden voor waterwinning en recreatie.

We willen een ziekenhuis kunnen vestigen in een groene omgeving, want dat is en goed voor de patient en een investering in de natuur. We willen boeren die houtsingels, natuurvriendelijke oevers en akkerranden aanleggen en daarmee bijdragen aan plaagbestrijding. Want we weten: natuurinclusieve landbouw is de enige optie. En we willen natuur in onze schilderijen en foto's, want daarmee halen we de verse buitenlucht in ons huis.

Onze economie, leefomgeving en gezondheid hebben dus veel te winnen bij een optimale combinatie van bescherming, beleving en benutting van natuur. En daarmee wint de natuur ook. Wat van nut is, wil je immers beschermen. Wat van jou is, daar neem je verantwoordelijkheid voor. Het zijn de principes van het mede-eigenaarschap van waaruit Jac. P. Thijsse de Vereniging Natuurmonumenten oprichtte. Niet voor niets ten tijde van de hoogtijdagen van de Haagse School.

Dames en heren,

Holland op z'n mooist is allereerst een prachtige tentoonstelling: een stukje Nederlandse geschiedenis en een eerbetoon aan de schilders van de Haagse School. Maar wat mij betreft is het ook een rappel aan onszelf: om onze ogen open te houden, ons landschap en onze natuur te zien, te ervaren, te koesteren en te beschermen. Dit is wie we zijn: ons Holland op z'n mooist verdient niets minder dan dat.

Ik dank u voor de aandacht.

Zie ook

* Natuur en biodiversiteit

Vragen? Bel Informatie Rijksoverheid: 1400

Verantwoordelijk ministerie

* Ministerie van Economische Zaken