12 maart 2015

Tijdens het Politiek Cafe van 10 maart debatteerden Commissaris van de Koning in Noord-Holland Johan Remkes (VVD), en Tweede Kamerlid Gerard Schouw (D66) over de noodzaak van de provincies. Zijn de provincies overbodig? En wat is het alternatief? Als intermezzo las Marith Rebel-Volp (PvdA) haar column voor over het aftreden van de minister en de staatssecretaris van Veiligheid en Justitie.

De stelling: `De provincie is overbodig als bestuurslaag en moet daarom worden afgeschaft'

Remkes vindt dat "als het beter kan, dat men het dan beter moet doen". Hij veronderstelt dat je provincies zou kunnen opheffen op het moment dat Nederland 30 `a 35 gemeenten heeft. Maar zo ver is het volgens Remkes nog niet: "Er wordt in ons land niet fundamenteel nagedacht over de organisatie van het Binnenlands Bestuur". Provincies zijn nodig omdat departementen zelf vaak te technocratisch denken waardoor de burger buiten beeld blijft. "Bij provincies hebben burgers meer invloed dan bij beleidsmaatregelen vanuit `de Haagse commandotoren'", stelt Remkes.

Volgens Schouw hebben provincies inderdaad te kampen met een aantal fundamentele problemen en die eisen volgens hem een fundamentele opschaling van de provincies. De ontwikkeling van economische regio's is bijvoorbeeld nodig, zodat Nederland op Europees niveau kan meedoen. Dat is volgens hem belangrijk want sommige provincies zoals Flevoland en Zeeland zijn eigenlijk te klein. Daarnaast pleit hij voor meer democratisering. De democratische legitimatie van de waterschappen is "betrekkelijk waardeloos" en ook bij de oprichting van indirect gekozen metropoolregio's heeft "de echte democratie het nakijken". Dat zou volgens Schouw ondergebracht moeten worden in een democratische bestuurslaag.

Wat vindt het publiek?

Het publiek is over de stelling zeer verdeeld, een kleine meerderheid vindt dat de provincie gewoon behouden moet blijven. "We zijn een kleiner land dan de kleinste staat in de Verenigde Staten, het is zonde van het geld en van de bestuurlijke drukte om al die provincies te behouden." Daarentegen oppert iemand aan de andere kant van de zaal dat "de provinciesbottom-upte werk gaan" en ze daarom de juiste organisatie zijn om gemeente-overstijgende problemen aan te pakken.

Zijn er alternatieven?

Schouw vindt de samenwerking tussen de Drechtsteden een leuk voorbeeld van hoe je in het land een gemeenschappelijke regeling optimaal kan vormgeven: Het Rijk, met daaronder samenwerkingen tussen de verschillende gemeenten. Misschien zou dat een alternatief kunnen zijn? "Nou", zo stelt Schouw, "Ze slaan elkaar de hersens in zodra een gemeente minder geld heeft. Dus wat is er eigenlijk op tegen om er een mooie gemeente van te maken?"

Een kenner uit het publiek merkt hierbij op dat de provincie juist ook cruciaal kan zijn om gemeenschappelijke regelingen succesvol te laten verlopen en noemt het "een prachtig democratisch instituut dat toezicht kan houden".

De provincies kunnen volgens Remkes uitstekend eigen taken aan: als toezichthouder, als financierder, als faciliteerder. Maar, zegt hij, als er gedecentraliseerd wordt, moet het Rijk de taken wel echt `loslaten'. Dat geldt ook bijvoorbeeld voor de zorgtaken die gemeenten nu krijgen en voor de groene taken van de provincie. Dat moeten ze dan echt zelfstandig doen.

Er wordt al ongeveer vijftig jaar over dit onderwerp gesproken en hoewel we vanavond weer een stapje verder zijn gekomen is het ideaal nog niet in zicht. Is het dan onmogelijk om de provincie als bestuurslaag te verwijderen? Iemand achterin de zaal verwijst nog naar Denemarken: "Daar hebben ze de provincie-laag er tussenuit gehaald. Er waren volgens hem twee succesfactoren: de realisatie was in handen van de minister-president en de ontwikkeling gebeurde van onderop". Een inspirerende afsluiter.

De Haagse Zeepkist, column van Marith Rebel-Volp

Halverwege de avond las Tweede Kamerlid en huisarts Marith Rebel-Volp als intermezzo een column voor in de rubriek De Haagse Zeepkist. In deze column weet zij knap de link te leggen tussen fictie en werkelijkheid, en tussen Shakespeare en politieke televisieseries. Lees hier de column.

Volgende Politiek Cafe: over Vrijheid van meningsuiting

Op dinsdag 14 april vindt het volgende Politiek Cafe plaats. Dit Politiek Cafe zal gaan over de vrijheid van meningsuiting. Meer informatie volgt.

Ga naar: Politiek Cafe 14 april