Dieptepunt crisis biedt zicht op voorzichtig herstel


Geplaatst: 4-6-2015

Eens in de twee jaar voert de gemeente Lelystad het `leefsituatieonderzoek' uit. De leefsituatie-index geeft in een cijfer een indicatie van de leefsituatie van personen of groepen mensen.

Mensen wandelen in het bos

Onder basisniveau

De index is ontwikkeld door het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) en in 2014 voor de zesde keer voor Lelystad berekend. Het getal is opgebouwd uit acht domeinen, te weten: wonen, vrijetijdsactiviteiten, sociale participatie, sport, vakantie, consumptiegoederen, mobiliteit en gezondheid. In
2014 is de leefsituatie-index voor het eerst onder het basisniveau van 2004 uitgekomen.

Merkbaar in meeste lagen bevolking

Vanaf 2004 was er eerst sprake van een geleidelijke toename van het indexcijfer, om vervolgens in 2012 weer op 100 uit te komen. In 2014 was de gemiddelde score voor Lelystad 99, het laagste niveau sinds het eerste onderzoeksjaar. Hiermee zit Lelystad nog wel op een redelijk gemiddelde. De
gevolgen van de economische crisis hebben voor bijna alle Lelystedelingen invloed op de leefsituatie in 2014. In nagenoeg alle lagen van de bevolking is de crisis merkbaar. Slechts twee groepen kennen in 2014 een hogere score dan in 2004. Dat zijn: huishoudens zonder kinderen en 65-plussers.
Vrouwen, autochtonen en middelbaar opgeleiden zijn in vergelijking met 2010 (het jaar met het hoogste indexcijfer tot nog toe) het meest gedaald in hun leefsituatie. Voor arbeidsongeschikten en eenoudergezinnen is er zelfs sprake van een grotere daling van de leefsituatie dan gemiddeld.

Individuele hulpbronnen

Voor een belangrijk deel wordt de score op de leefsituatie-index verklaard door wat het SCP de 'individuele hulpbronnen' noemt; mogelijkheden die mensen hebben om hun leefsituatie te verbeteren. Bijvoorbeeld hoe hoger het opleidingsniveau, hoe groter de kans op werk en een hoger inkomen en hoe
beter de leefsituatie zal zijn. De sterke daling van de leefsituatie van arbeidsongeschikten en eenoudergezinnen wordt voor een groot deel verklaard door het ontbreken van werk, een laag inkomen en een lagere opleiding van deze groepen. Tegenwoordig is ook de mate waarin mensen beschikken over
vaardigheden om zelfredzaam te zijn een hulpbron te noemen.

Uitkomsten onderzoek

Opvallende uitkomsten van de peiling in 2014 in vergelijking met de voorgaande peilingen zijn:

* Onder de groep 65+ ers is de leefsituatie sinds 2004 aanzienlijk gestegen, met 11 punten op de indexscore (van 88 in 2004 naar 97 in 2014).
* Lelystad heeft een gemiddelde leefsituatie, en wel een indexscore van 99. Tweederde van de inwoners van Lelystad kent een gemiddelde score tussen 85 en 115. De groep mensen met een goede leefsituatie (115 punten of meer) is ten opzichte van 2012 weer iets toe genomen (van 12 % naar 14%).
De groep Lelystedelingen met een slechte leefsituatie (85 punten of minder) is in dezelfde periode stabiel gebleven.
* Het aandeel van de groep jongeren van 18 - 29 jaar met een slechte leefsituatie is sinds 2008 groeiende en sindsdien bijna verdubbeld.
* Bij autochtonen is de groep met een slechte leefsituatie toegenomen naar 16%. Er zijn daarmee evenveel autochtone Lelystedelingen met een goede als met een slechte leefsituatie. Heel anders is de situatie bij allochtonen, waar de groep met een slechte leefsituatie 4 1/2 keer zo groot is
als de groep met een goede leefsituatie.
* Het aantal laag en middelbaar opgeleiden met een slechte leefsituatie neemt niet meer toe ofwel de dalende tendens is gestopt.
* Van de vier deelwijken met de laagste gemiddelde indexscore in 2004 valt het op dat voor de wijk Jol/Galjoen/Punter er sprake is van een omhoog gaande lijn. De Waterwijk is het sterkst gedaald, en wel met 5 punten op de indexscore. Daarna komt Lelystad Haven (Haven oud) met een daling
van 4 punten ten opzichte van 2004.
* Wat de domeinen betreft zijn er de afgelopen twee jaar belangrijke dalingen zichtbaar in de domeinen sport, consumptiegoederen en vrije tijd. Voor het domein gezondheid is over een langere periode (2004 - 2014) een nog sterkere daling te zien. Deze daling wordt vooral bepaald doordat de
beleving van de bewoners van hun eigen gezondheid lager is. De ervaren gezondheid scoort lager. De scores op de domeinen sociale participatie en vrije tijd zijn als enige sinds 2004 gestegen. Voor sociale participatie zien wij ook de laatste twee jaar een stijging.

Voortzetten beleid

Alhoewel er niet veel groepen inwoners zijn aan wie de daling op de leefsituatie-index voorbij lijkt te gaan, constateert het college dat er sprake is van een stabilisatie. De leefsituatie neemt niet verder af. Voorzichtig zijn er tekenen van herstel. Voor het college is dat reden om het
huidige beleid zowel gericht op het verbeteren van de toegang tot onderwijs en arbeid (en daarmee de kans op een hoger inkomen) als op het vergroten van de zelfredzaamheid (toegang tot voorzieningen) en maatschappelijke participatie, wonen en een veilige woonomgeving voort te zetten. Daarnaast
zal het beleid gericht op het versterken van de economie, werkgelegenheid en het verhogen van het opleidingsniveau van de beroepsbevolking naar verwachting de komende jaren een positief effect hebben op de gemiddelde leefsituatie in Lelystad.

Het onderzoeksrapport `Leefsituatie Lelystad 2014' is te vinden op www.lelystad.nl/onderzoek.