Luchtkwaliteit meten op Europese schaal


4 juni 2015 - Welke invloed heeft luchtverontreiniging op wolken die op hun beurt weer het klimaat beinvloeden? Dat wil het Europese samenwerkingsproject ACTRIS-2 waar het KNMI aan deelneemt, op een gecontroleerde en structurele manier meten en onderzoeken.
Het meetnetwerk van ACTRIS. bron: KNMI
Het meetnetwerk van ACTRIS. bron: KNMI
Deze week is het project ACTRIS-2 van start gegaan in Rome bij het CNR (Consiglio Nazionale delle Richerche). Het Italiaanse instituut leidt het consortium waarin vertegenwoordigers uit twintig landen zitten, verdeeld over 31 partners van meer dan 60 instituten. Het project loopt van 2015 tot
2019.

ACTRIS staat voor Aerosols, Clouds, and Trace gases Research Infrastructure Network. Het heeft als doel om aerosolen (fijne stofdeeltjes), wolken en gasvormige verontreinigingen te meten op Europese schaal. Deze metingen zijn belangrijk om de luchtkwaliteit in de gaten te houden en te zien hoe
deze factoren het klimaat beheersen.
Zo heeft luchtverontreiniging invloed op de eigenschappen van wolken die weer het klimaat beinvloeden. Het heeft dus zin om deze zaken op een samenhangende manier te meten.

Unieke metingen
Bijzonder is dat de data die ACTRIS-2 oplevert, verzameld worden van kort bij de grond tot op een hoogte van vijftien kilometer. Hierbij wordt ook het hoogte-profiel gemeten met radars en lidars. Dit is uniek in de wereld.
ACTRIS-2 ontwikkelt hiervoor observatie-protocollen zodat geharmoniseerde datasets van bekende kwaliteit beschikbaar komen voor onderzoek aan lucht en klimaat. Dit gebeurt onder andere door het organiseren van netwerkactiviteiten, kalibratieservices, training en opleiding. In de deelnemende
landen zijn kennisinstituten beschikbaar voor het uitvoeren van experimenten en meetcampagnes en is er een uitgebreide databank.

ACTRIS-2 richt zich op een breed scala aan gebruikers, waaronder onderzoeksinstituten op gebied van luchtkwaliteit en klimaat en aardobservatie en het bedrijfsleven dat data gebruikt en meetinstrumenten ontwikkeld. Door ACTRIS-2 zullen betere systematische metingen beschikbaar komen die
sneller geleverd kunnen worden. Dit is van belang voor datagebruik ten behoeve van atmosfeer- en klimaatdiensten.

KNMI-meetmast
Het KNMI zorgt binnen het project voor metingen vanaf de KNMI-meetmast in Cabauw en neemt ook een deel van het verdiepende onderzoek voor zijn rekening zoals fluxmetingen van aerosolen en het bepalen van lichtabsorptie van aerosolen.
Bovendien vertegenwoordigt het KNMI in ACTRIS-2 de Nederlandse deelnemers, TU-Delft, Universiteit Utrecht en TNO. Deze partners werken al sinds 2002 samen binnen CESAR, het Cabauw Experimental Site for Atmosheric Research.
De KNMI-meetmast Cabauw is een van de belangrijkste sites van het netwerk omdat hier een zeer volledig meetprogramma wordt uitgevoerd op zowel het gebied van luchtkwaliteit als klimaat. Bovendien is Cabauw door zijn unieke ligging in de polder tussen stedelijk en landelijk gebied en tussen zee
en binnenland een interessante meetlocatie voor onderzoekers. Al naar gelang de windrichting kunnen zowel schone als behoorlijk vuile luchtmassa's gemeten worden.