Tentoonstelling The Frick Collection - Kunstschatten uit New York

Mauritshuis toont één van de mooiste kunstcollecties ter wereld

DEN HAAG – Eén van de mooiste kunstcollecties van de wereld is neergestreken in het Mauritshuis Den Haag. De tentoonstelling met kunstschatten uit The Frick Collection is een mijlpaal: nooit eerder leende het vermaarde museum uit New York zo’n groot deel van zijn verzameling uit. Vanaf donderdag 5 februari zijn maar liefst 36 meesterwerken te bewonderen in de tentoonstelling The Frick Collection- Kunstschatten uit New York.

De tentoonstelling geeft bezoekers van het Mauritshuis inzicht in de verzameling en achtergrond van The Frick Collection en zijn legendarische stichter, de vermogende Amerikaanse staalmagnaat Henry Clay Frick (1849-1919). De tentoonstelling omvat werk van kunstenaars die niet of nauwelijks vertegenwoordigd zijn in Nederlandse museale collecties, zoals Cimabue, Van Eyck, Gainsborough, Constable en Ingres. De selectie bestaat uit kunstwerken uit de 13de tot en met de 19de eeuw: schilderijen, tekeningen, beeldhouwwerken en toegepaste kunst. Zo geeft de tentoonstelling een representatief beeld van het afwisselende karakter van deze topcollectie.

Hoogtepunten

De expositie The Frick Collection – Kunstschatten uit New York bestaat enkel uit werken die het museum heeft verworven na de dood van Henry Frick. Voor veel bezoekers zal het betoverende Portret van de Comtesse d’Haussonville van Jean-Auguste- Dominique Ingres een onbetwist hoogtepunt zijn. De prachtige blauwe jurk en de koele maar toch innemende blik van de jonge vrouw hebben een bijna hypnotiserende uitwerking. Ook andere portretten van Reynolds en Gainsborough, die behoorden tot Fricks favoriete kunstenaars, schitteren op de tentoonstelling. Naast portretten zijn ook landschappen een belangrijk genre binnen The Frick Collection. Jacob van Ruisdaels monumentale Landschap met voetbrug uit 1652 werd speciaal voor deze tentoonstelling gerestaureerd, waardoor de karakteristieke wolkenlucht weer volledig tot zijn recht komt. Het wordt geflankeerd door frisse wolkenstudies uit 1822 van de hand van John Constable. Hij was een groot bewonderaar van landschapschilders uit de Gouden Eeuw, zoals Ruisdael. Ook Constable’s meesterwerk Het witte paard, een sleutelstuk in zijn oeuvre dat bovendien tot zijn favoriete eigen werken behoorde, is naar Den Haag gekomen.

Van een totaal andere orde is het zeldzame paneeltje De geseling van Christus van Cimabue uit circa 1280, het vroegste werk uit The Frick Collection. Cimabue wordt geroemd om zijn vernieuwende stijl, die van grote betekenis was in de opmaat naar de renaissance. De vijftiende eeuw is vertegenwoordigd door een perfect bewaard gebleven majolica schaal uit het atelier van Orazio Fontana en schitterende beeldhouwwerken, zoals Francesco Laurana’s ontroerende portretbuste van Beatrice van Aragon en de bronzen Hercules van Antico. Een ander uitmuntend voorbeeld van beeldhouwkunst is de fenomenale buste van Louis Étienne Vincent-Marniola door Joseph Chinard uit 1809. Ook andere in de tentoonstelling opgenomen Franse kunstenaars, zoals Jean-Antoine Houdon en François Boucher, zijn belangrijke vertegenwoordigers van The Frick Collection.

De tentoonstelling bevat ook zeldzaam werk van kunstenaars van wie Frick niets wist te bemachtigen, maar waar het museum later wél de hand op wist te leggen. Dit geldt bijvoorbeeld voor Hans Memlings kraakheldere portret van een onbekende man, maar ook voor het altaarstuk van Jan van Eyck en zijn atelier. De kleine, maar hoogstaande verzameling tekeningen van The Frick Collection is met maar liefst acht bladen vertegenwoordigd in de tentoonstelling. Deze kwetsbare werken zijn zelden te zien, wat het extra bijzonder maakt dat nu de mogelijkheid wordt geboden om schitterende tekeningen van ondermeer Pisanello, Altdorfer, Rubens, Goya en Tiepolo te bekijken.

In de tentoonstelling in het Mauritshuis is geprobeerd de kwaliteit en veelzijdigheid van The Frick Collection naar voren te laten komen. Doordat de kunstwerken, net zoals in het New Yorkse museum, niet strikt op chronologie, school of discipline worden gepresenteerd, ontstaat een harmonische inrichting waarin de schoonheid van elk werk goed tot zijn recht komt.

The Frick Collection

The Frick Collection is de nalatenschap van Henry Clay Frick. Deze gefortuneerde Amerikaanse kunstliefhebber wist een verzameling bijeen te brengen die niet onderdoet voor de indrukwekkende kunstcollecties die hij uit Europa kende. Frick behoort tot de belangrijkste Amerikaanse verzamelaars uit de Gilded Age. Dit ‘Vergulde Tijdperk’ beslaat de jaren tussen 1870 en 1915 en wordt gekenmerkt door de luxueuze levensstijl van een groep extreem rijke Amerikanen, waartoe ook het verzamelen van kostbare kunstwerken behoorde. Tussen 1913 en 1914 liet Frick op een toplocatie aan Fifth Avenue een imposant en chique herenhuis bouwen voor zijn gezin en zijn kunstverzameling. Frick liet vastleggen dat zijn woonhuis inclusief de kunstcollectie na zijn dood voor het publiek toegankelijk zou worden gemaakt.

Succesvolle samenwerking

Het uitlenen van een grote groep kunstwerken aan een buitenlands museum is een unicum voor The Frick Collection. Dat deze eer het Mauritshuis wordt gegund is geen toeval. In veel opzichten zijn de musea zusterinstellingen: beide hebben een indrukwekkende collectie oude meesters, die getoond wordt in de intieme zalen van een historisch gebouw en voormalig woonhuis. De afgelopen jaren hebben het Mauritshuis en The Frick Collection een vruchtbare samenwerking ontwikkeld. Een mooi voorbeeld is de succesvolle tentoonstelling Vermeer, Rembrandt, and Hals: Masterpieces of Dutch Painting from the Mauritshuis die van 22 oktober 2013 tot en met 19 januari 2014 te zien was in The Frick Collection. De expositie bestond uit 15 topstukken uit het Mauritshuis, waaronder Vermeers Meisje met de parel en Het puttertje van Fabritius. Het is de bestbezochte tentoonstelling in de geschiedenis van The Frick Collection. Met dank aan De tentoonstelling The Frick Collection – Kunstschatten uit New York wordt mede mogelijk gemaakt door steun van Ammodo (hoofdbegunstiger), The American Friends of the Mauritshuis, BlackRock, Fonds 21, het Prins Bernard Cultuurfonds, The Netherland-America Foundation, Takako & Philippe Khuong-Huu en het Ministerie van OCW vanwege het toekennen van indemniteit. De catalogus is mede mogelijk gemaakt door een speciale bijdrage van mevrouw Monica Sadler. Tentoonstellingsschema Mauritshuis in 2015 Naam: The Frick Collection – Kunstschatten uit New York Data: 5 februari tot en met 10 mei 2015

Naam: Rembrandt? – De zaak Saul & David

Data: 11 juni tot en met 13 september 2015

Naam: Het Hollandse zelfportret in de Gouden Eeuw

Data: 8 oktober 2015 tot en met 3 januari 2016