14 veelbelovende Leidse onderzoekers kunnen de komende jaren hun onderzoeksplan realiseren dankzij een Veni-financiering van NWO. De subsidies zijn dit jaar onder meer toegekend aan onderzoek naar de invloed van lawaai op het functioneren van koolmezen, voorwaarden voor de evolutie van leven op planeten, architectuur in Parijs en Londen, jeuk, en de rol van receptoren in kankergroei.

Leidse Veni's

De Veni maakt deel uit van de Vernieuwingsimpuls van NWO. Dit financieringsinstrument biedt wetenschappers in verschillende stadia van hun carriere een mogelijkheid tot financiering. Wetenschappers die tot maximaal drie jaar geleden zijn gepromoveerd kunnen een aanvraag voor een Veni-subsidie doen. De Veni-subsidie bedraagt maximaal EUR250.000. De 14 subsidies in Leiden zijn gelijk verdeeld over vrouwelijke en mannelijke wetenschappers. De vakgebieden waarin de wetenschappers actief zijn, zijn divers en lopen uiteen van kunstgeschiedenis tot sterrenkunde. In totaal ontvangen dit jaar 161 wetenschappers een Veni.

Invloed van lawaai op verwerking van visuele en ruimtelijke informatie Dr. W. (Wouter) Halfwerk (m), Institute of Biology

Dieren hebben last van menselijk lawaai, maar de precieze beinvloeding is nog onduidelijk. Dit project gaat koolmezen laten zoeken naar prooien en kijken hoe lawaai de visuele en ruimtelijke informatieverwerking verstoort. Met dit onderzoek kunnen we beter begrijpen hoe soorten zich kunnen aanpassen en hoe ze beschermd moeten worden tegen lawaai vervuiling.

A Novel Supramolecular System for Membrane Fusion and Biosensing Dr. A.L. (Aimee) Boyle (v), Leiden Institute of Chemistry

Dit project zal van eenvoudige bouwstenen een nieuw supramoleculair systeem ontwerpen dat twee functies vervult. Het kan helpen om membraanfusie, een cruciaal proces in ons lichaam, te begrijpen. Het kan ook gebruikt worden als een biosensor om vervuiling te detecteren in waterbronnen.

The Inventory of Large Molecules in Protoplanetary Disks Dr. A. (Alessandra) Candian (v), Leiden Observatory

Wat zijn essentiele voorwaarden voor de evolutie van leven op planeten? Zijn deze voorwaarden al aanwezig in gebieden waar een planeet zal ontstaan? Ik ga deze vragen onderzoeken door modellen te maken van het leven en sterven van grote en kleinere koolstofhoudende moleculen in de ruimte.

Observing the Universe at the longest wavelengths Dr. F. (Francesco) de Gasperin (m), Sterrewacht Leiden

Clusters van wegstelsels zijn de grootste en meest massieve structuren in het heelal. Om de eigenschappen van clusters in kaart te brengen en hun onstaansgeschiedenis beter te begrijpen, zal het voorgestelde project gebruik maken van LOFAR, 'the Low Frequency Array', een revolutionaire nieuwe Europese radiotelescoop die in Nederland ontwikkeld is.

Unraveling Homer's Language Dr. L.C. (Lucien) van Beek (m), Taalkunde

Homerus, de oudste Griekse dichter, componeerde zijn epische verhalen in een kunstmatige taal. Deze taal is volgens taalkundigen ontstaan als mengsel van meerdere Griekse dialecten. Dit project analyseert de herkomst van schijnbare dialectvormen met een nieuw model van taalverandering, en wil zo aantonen dat Homerus slechts een dialect gebruikte. Paths through slavery: urban slave agency and empowerment in Suriname, 1700-1863 Dr. K.J. (Karwan) Fatah-Black (m), Geschiedenis

Ondanks onmenselijk zware omstandigheden wisten sommige slavenfamilies in Paramaribo op eigen kracht hun lot te verbeteren. Historici hebben vaak alleen oog voor plantageslavernij en grootschalig verzet. Dit project belicht hoe veelal vrouwelijke stadsslaven via persoonlijke relaties, handel en zelfs rechtszaken wegen naar vrijheid vonden voor zichzelf en hun familie.

Experience and Design: The Emergence of Architectural Experience in Paris and London, 1750-1815 Dr. S.D. (Sigrid) de Jong (v), Kunstgeschiedenis en architectuur

Hoe je een gebouw ervaart met je hele lichaam en al je zintuigen werd in de achttiende eeuw voor het eerst verwoord. Dit project onderzoekt welke sturende rol architectuurervaring gaat spelen in beschrijvingen, theorieen en de ontwerppraktijk, in de twee belangrijkste culturele centra van die periode: Parijs en Londen.

Landscapes of War in Roman Literature Dr. B.L. (Bettina) Reitz-Joosse (v), Literatuurwetenschap

Veni, vidi, vici, zei Caesar: ik kwam, zag, en overwon. Maar hoe keken andere Romeinen terug op al die oorlogen? Dit project zal laten zien hoe Romeinse schrijvers betekenis verleenden aan slagvelden en zo bijdroegen aan maatschappelijke gedachtevorming rond mens, geweld, en natuur.

Alcohol op Sociale Netwerk Sites Dr. H (Hanneke) Hendriks (v), Sociale en Organisatiepsychologie

Dit project onderzoekt hoe vaak en waarom adolescenten praten over alcohol op Sociale Netwerk Sites (SNS), alsmede de effecten van verschillende alcohol-uitingen op SNS op alcoholconsumptie, en waarom en wanneer deze effecten plaatsvinden. Vervolgens wordt een interventieplan ontwikkeld en getest om de schadelijke effecten van alcoholgerelateerde SNS-uitingen tegen te gaan.

Aandacht voor jeuk Dr. A.I.M. (Antoinette) van Laarhoven (v), Gezondheids-, Medische en Neuropsychologie

Jeuk is moeilijk te negeren en er zijn geen effectieve behandelingen voor chronische jeuk. Aandacht speelt een belangrijke rol bij chronische pijn; voor jeuk is dit nauwelijks onderzocht. Dit onderzoeksproject vergelijkt aandachtsprocessen voor jeuk en pijn alsmede mogelijkheden om aandachtsprocessen te veranderen, in zowel gezonde mensen als patienten. Een beter begrip van arbeidsuitbuiting Dr. M.J. (Masja) van Meeteren (v), Criminologie

Sinds arbeidsuitbuiting strafbaar is gesteld als mensenhandel duiken er regelmatig nieuwe gevallen op. Het is echter onduidelijk hoe arbeidsuitbuiting precies tot stand komt. Welke typen arbeidsuitbuiting zijn er en hoe kunnen deze worden begrepen? Deze vragen worden beantwoord dankzij een nieuw ontwikkelde onderzoeksaanpak met aandacht voor zowel slachtoffers als werkgevers.

Taking Pictures of Free-flying Electrons Dr. J. (Johannes) Jobst (m), Natuurkunde

In graphene, a single layer of carbon atoms, electrons travel large distances without changing direction. The researcher will use a novel microscopy technique to study how these free-flying electrons behave when the devices are switched on and off.

Nieuwe rol voor receptoren in kanker Dr. G.J.P. (Gerard) van Westen (m), LACDR/Cluster Drug & Target Discovery

Sterfte door kanker is de belangrijkste doodsoorzaak in Nederland. Uit onderzoek blijkt dat zogenaamde receptoren vaak veranderd aanwezig zijn in kankerweefsels. Receptoren zijn de belangrijkste klasse van `target eiwitten' waarop medicijnen in andere ziektes aangrijpen. In dit `computational' project wordt de rol van receptoren in kankergroei onderzocht en benut.

Stress, steroiden en slechtziendheid Dr. C.J.F. (Camiel) Boon (m), LUMC - Oogheelkunde

Centrale sereuze chorioretinopathie (CSC) is een relatief veel voorkomende oogziekte die geassocieerd is met gebruik van corticosteroiden en stress (`managersziekte'). Er is weinig bekend over de ontstaanswijze en de behandelmogelijkheden zijn beperkt. Ik ga op zoek naar genetische factoren in CSC, de gevolgen op celniveau, en betere behandelingen.

(17 juli 2015)