Erasmus MC : Angst voor morfine in de laatste levensfase op de IC is..
Angst voor morfine in de laatste levensfase op de IC is onterecht
Patienten op de IC die op hun sterfbed voor pijn worden behandeld met opiaten leven langer
De heersende opvatting dat toepassing van morfine in de laatste levensfase het sterven
bespoedigt, blijkt ook op de Intensive Care niet terecht. Patienten die op hun sterfbed met
beleid morfine krijgen, lijken juist iets langer te leven, en sterven zonder pijn. Dat blijkt
uit onderzoek van internist-intensivist Jelle Epker van het Erasmus MC, die woensdag 16
september is gepromoveerd op zijn proefschrift `De dood en sterven op de Intensive Care;
praktische zaken en ethische dilemma's vanuit een Nederlands perspectief'.
Wanneer morfine wordt toegediend om pijn te bestrijden, zal het lichaam van de zeer ernstig
zieke patient zich kunnen ontspannen, waardoor het minder snel uitgeput raakt. ,,Pijn is stress,
en door stress verbruikt het lichaam meer zuurstof, waardoor het kaarsje sneller opbrandt,''
legt Epker uit. ,,Bij gebruik van een afgewogen dosis morfine, dikwijls in combinatie met een
slaapmiddel, komt het lichaam tot rust en duurt het juist iets langer eer de patient
overlijdt.''
End of Life Care
Epker onderzocht de effectiviteit van het in 2007 ingestelde protocol voor End of Life Care op
de IC. De beroepsgroep van de intensivisten stelde het protocol vast op basis van binnen- en
buitenlandse literatuur. Het effect en de werkbaarheid in de Nederlandse situatie zijn nu voor
het eerst onderzocht. Epkers conclusie is dat de richtlijn patienten in hun laatste levensfase
de gelegenheid biedt om op een waardige manier te overlijden op Nederlandse IC-afdelingen. Voor
artsen blijkt het protocol bovendien werkbaar. In de onderzochte ziekenhuizen wordt het protocol
dan ook goed gevolgd.
Op de Nederlandse IC's komt ongeveer 15 procent van de patienten te overlijden. Op academische
IC's ligt dat percentage iets hoger vanwege de complexiteit van de patienten die daar worden
behandeld. Bij 87 procent van de sterfgevallen heeft de medische staf het besluit genomen de
behandeling te staken. De overige 13 procent overlijdt tijdens de behandeling, bijvoorbeeld
door een acute hartstilstand, of door een bloeding.
De gemiddelde leeftijd van de onderzochte IC-patientenpopulatie is 70 jaar. Gemiddeld liggen zij
6,95 dagen op de IC. Vaak hebben zij drie tot vier organen die falen. De patient ligt in coma,
de nieren werken niet, de longen moeten beademend worden, de bloeddruk is instabiel, het hart
heeft ritmeproblemen, er zijn stollingsstoornissen, en ga zo maar door. ,,Op het moment dat je
dan de behandeling staakt, overlijden deze mensen snel. Ongeveer vijftig procent overlijdt al
binnen een half uur en binnen een uur is tachtig procent van deze patienten overleden.'' De
grootste voorspeller voor snel overlijden is de beademingsdruk die nodig is om de patient nog
van zuurstof te kunnen voorzien, hoe hoger die is, des te sneller komt de patient te overlijden
als de IC-behandeling gestaakt wordt.
Erasmus MC is het grootste en wetenschappelijk meest toonaangevende Universitair Medisch Centrum
van Nederland. Bijna 13.000 medewerkers werken binnen de kerntaken patientenzorg, onderwijs en
wetenschap continu aan een verbetering en versterking van de individuele patientenzorg en de
maatschappelijke gezondheidszorg. Zij ontwikkelen hoogwaardige kennis, dragen dit over aan
toekomstige professionals en passen dit toe in de zorg voor patienten. De komende vijf jaar wil
Erasmus MC uitgroeien tot een van de beste medische instituten in de wereld. Erasmus MC maakt
deel uit van de Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra (NFU): www.nfu.nl.