Nieuwsbericht | 07-10-2015 | 15:08

De rechter die iemand veroordeelt tot ten minste een jaar gevangenisstraf kan straks opdracht geven de veroordeelde direct in voorlopige hechtenis te nemen. Deze gaat dan naar de gevangenis in afwachting van zijn hoger beroep. De rechter kan hiertoe zelf het initiatief nemen dan wel op voorstel van de officier van justitie. Dit blijkt uit een wetsvoorstel van minister Van der Steur (Veiligheid en Justitie) dat vandaag voor advies naar verschillende instanties is gestuurd. De maatregel vloeit voort uit het regeerakkoord.

Een deel van de veroordeelden dat in hoger beroep gaat, belandt pas veel later in de cel om hun straf uit te zitten. Soms blijken ze tegen die tijd onvindbaar. Dit alles leidt regelmatig tot onbegrip en frustratie bij slachtoffers en nabestaanden. Het is ook slecht voor het vertrouwen in de strafrechtketen en de rechtsstaat. Daarom is de inzet dat elke straf die de rechter oplegt ook daadwerkelijk - en tijdig - ten uitvoer wordt gelegd.

De praktijk laat zien dat de grootste groep veroordeelden in afwachting van hun hoger beroep al in voorlopige hechtenis zit (meer dan 80%). Dat betekent dat een relatief klein, maar zeker niet verwaarloosbaar deel niet gedetineerd is terwijl de berechting in hoger beroep nog loopt. Het nieuwe wetsvoorstel biedt de rechter straks meer mogelijkheden. Dit vergroot de kans dat ook voor deze groep de straf daadwerkelijk en tijdig ten uitvoer wordt gelegd.

Ook moet de rechter in het vonnis voortaan uitleggen waarom hij wel of niet vindt dat de veroordeelde, in afwachting van zijn hoger beroep, direct naar de gevangenis moet. Als het Openbaar Ministerie of de veroordeelde het niet eens is met deze beslissing, kunnen zij straks sneller aankloppen bij de appelrechter. Die kijkt naar de noodzaak van de voorlopige hechtenis en de eventuele schorsing daarvan.

De maatregel van minister Van der Steur komt in plaats van het - kritisch ontvangen - wetsvoorstel over dadelijke tenuitvoerlegging uit 2013. Dat ging veel meer uit van een automatisme terwijl de beslissing nu aan de rechter wordt overgelaten.