Veiligheid voorop bij niet gesprongen explosieven zeesluis IJmuiden

Nieuwsbericht - Gepubliceerd op: 07 oktober 2015- Laatste update: 07 oktober 2015 14:04 uur

Tijdens de Tweede Wereldoorlog bombardeerden de geallieerden de sluizen bij IJmuiden. Van die bommen is circa 10% niet ontploft. Nu Rijkswaterstaat delen van de sluiseilanden afgraaft, vormen de niet gesprongen explosieven een veiligheidsrisico. Hoe gaan Rijkswaterstaat en de gemeente Velsen daar mee om?

Bommen en granaten bij afgraven sluiseilanden, bron EOD

Onderzoek met GeoRadar

"Hoeveel bommen en granaten er liggen in het deel van het sluiseiland dat afgegraven wordt, valt niet te zeggen. Maar dat er niet gesprongen explosieven liggen, is zo goed als zeker", vertelt Jan Rienstra, omgevingsmanager bij Rijkswaterstaat.kan namelijk ook een oud fietsframe zijn. Bovendien was niet het hele gebied met GeoRadar te onderzoeken vanwege obstakels zoals een reservestapel stortstenen."

Aanpak aannemer

Aannemer OpenIJ, die de nieuwe sluis gaat bouwen, is op de hoogte van de situatie en heeft een plan van aanpak opgesteld. Het eerste wat OpenIJ op basis van de GeoRadar-foto en eigen onderzoek zal doen, is het opsporen van de niet gesprongen explosieven. Rienstra: "Hiermee start OpenIJ in november van dit jaar. Naar verwachting ronden zij deze werkzaamheden in 2016 af. Daarmee is de kous niet helemaal af. Ook in 2018, wanneer de onderdelen van de waterkering op het Middensluiseiland worden ontgraven, is er kans is dat de aannemer op niet gesprongen explosieven stuit. Het onderzoek en de gerichte benadering van de opdrachtnemer verkleint de kans aanzienlijk dat er dat niet gesprongen explosief tijdens de werkzaamheden spontaan wordt aangetroffen."

Grondig voorbereid

Omdat de mogelijkheid dat niet gesprongen explosieven opduiken groot is, heeft de gemeente Velsen, verantwoordelijk voor de veiligheid, zich samen met andere partijen grondig voorbereid. In 2007 werden bij werkzaamheden al 3 duizendponders op het sluiseiland gevonden: de gemeente heeft dus al enige ervaring. Deze explosieven zijn toen veilig op de Noordzee tot ontploffing gebracht. In november van dit jaar zullen de burgemeester, de hoofdingenieur-directeur van Rijkswaterstaat en de havenmeester een veiligheidsoefening houden.

Veiligheidsdraaiboek ligt klaar

De gemeente heeft een draaiboek klaarliggen. Zodra er een niet gesprongen explosief gevonden wordt, roept zij direct het projectteam bijeen. Hierin zitten alle belangrijke betrokkenen: politie, brandweer en ambulance, de Explosieven Opruimingsdienst (EOD), Rijkswaterstaat en aannemer OpenIJ, maar ook vertegenwoordigers van het bedrijfsleven en de scheepvaart.

Aangetikt

"Het is niet zo dat het vinden van een bom per definitie aanleiding is om met zwaailichten hard door de Velsense straten te rijden en heel de gemeente te ontruimen," weet Fred Schweitzer, adviseur Openbare orde en Veiligheid bij de gemeente Velsen. "Welke maatregelen het projectteam neemt, zal afhangen van de situatie: bijvoorbeeld of de bom wel of niet aangetikt is door een graafmachine en welk ontstekingssysteem de bom heeft. Zo treedt een chemische ontsteking pas na enige tijd in werking, soms na 144 uur."

Onschadelijk maken

In de meest gangbare situatie wordt een niet gesprongen explosief voorafgaand aan de werkzaamheden gelokaliseerd. De EOD kan de bom dan ter plekke onschadelijk maken door de ontsteker te verwijderen. Schweitzer: "Het risico is in zo'n situatie klein, omdat de bom al ruim 70 jaar op diezelfde plek ligt zonder te zijn ontploft. De EOD is expert in het verwijderen van ontstekingen. In andere gevallen, bijvoorbeeld als een ontsteker er niet uit gaat, kan het zijn dat een bom met ontsteker onderwater per schip afgevoerd moet worden naar de Noordzee, om daar veilig tot ontploffing te worden gebracht."

Informatievoorziening

Veiligheid staat voorop. Rijkswaterstaat en de gemeente zullen de bewoners, ondernemers en de scheepvaart voorafgaand aan en tijdens de graafwerkzaamheden steeds via brieven, kranten, internet en andere media informeren over wat er aan de hand is, welke maatregelen er genomen worden en wat de mensen zelf kunnen doen. Meer informatie geeft Rijkswaterstaat tijdens een bewonersbijeenkomst op 14 oktober.

Bekijk voor meer informatie over de werkzaamheden de projectpagina IJmuiden: bouw nieuwe, grote zeesluis.